پویانمایی وارداتی نسل آینده را دچار سرگشتگی فرهنگی می‌کند

کارشناس فرهنگی و حوزه انیمیشن معتقد است: مدیران شبکه پویا ضمن تقویت انیمیشن‌ها و آثار کودک تولید داخل نباید به سمت کپی‌کاری از برنامه‌ها و تولیدات خارجی بروند. وقتی ما کودکان‌مان را با آثار انیمیشن دیگر کشور‌ها تربیت می‌کنیم، نباید توقع داشته باشیم در نبرد تمدنی آینده بتواند حرفی برای گفتن داشته باشد و دچار سردرگمی نشود.
چند وقتی است که محمد سرشار، مدیر سابق شبکه پویا به سمت معاون فرهنگی و اجتماعی معاون اول رئیس‌جمهور منصوب شده و قرار است به زودی مدیر جدید این شبکه که به معنای واقعی کلمه استراتژیک و راهبردی است، معرفی و مشغول کار شود. حمیدرضا جلالی‌فراهانی، کارشناس فرهنگی و صنعت گیم و انیمیشن در گفتگو با «جوان» ضمن برشمردن نکات مثبت و منفی مدیریت گذشته نکاتی را در مورد راهبرد آینده و چگونگی ترسیم افق‌های آینده برای مخاطبان این شبکه مطرح کرده است.
جلالی در رابطه با رویکرد و کاستی‌های شبکه پویا با اشاره به اینکه راه‌اندازی شبکه پویا از آن دست کار‌های خوبی است که در صداوسیما ایجاد شده است که عملکرد آقای محمد سرشار به عنوان اولین مدیر این شبکه نکاتی قابل تقدیر دارد، می‌گوید: اگر بخواهیم از حوزه انتقادات به این شبکه و مدیریت آن بحث را آغاز کنیم، باید به مهم‌ترین ایراد شبکه پویا که همان تکرار چندباره آثار است، اشاره کنیم. در واقع این ایراد یکی از اتفاقات حوصله سربر برای مخاطبان این شبکه یعنی کودکان است، به عنوان مثال گاهی برنامه‌هایی مثل انیمه دوچرخه‌سواران که انتقادات متعددی نسبت به آن وجود دارد برای بار سوم یا بیشتر از این شبکه پخش می‌شود. این تکرار پخش در حالی است که اساساً پخش انیمه‌های ژاپنی برای کودکان ما کار درستی نیست، چه اینکه برخی مؤلفه‌های فرهنگی و تفکری آن نمایش داده می‌شود که با فرهنگ ایرانی- اسلامی ما یا برخی شاخصه‌های خاص فرهنگی و دینی ما از جمله بحث عفاف و حجاب در تضاد کامل است. یکی دیگر از مشکلات این انیمه ژاپنی در بخش طراحی کنش و واکنش‌های کاراکتر‌های آن در حالات مختلفی مثل تعجب و عصبانیت است که کاراکتر با میمیک خاصی (حالت چهره و صورت) طراحی شده است که اساساً با فرهنگ و عرف اجتماعی ما سازگار نیست. کپی‌کاری از آثار خارجی
جلالی ادامه می‌دهد: یکی دیگر از مشکلاتی که در برخی برنامه‌های این شبکه می‌توان به آن اشاره کرد، بحث کپی‌برداری از روی آثار خارجی است، به عنوان مثال دوستان انیمیشن ببعی را از روی یک نمونه خارجی تحت عنوان انیمه هِلو کیتی (سلام کیتی) کپی‌برداری کرده‌اند و تنها استدلالشان این است که حیوان (بره گوسفند) مورد استفاده در نمونه ایرانی حلال گوشت است! یکی دیگر از اشکالاتی که می‌توان به برنامه‌های این شبکه وارد دانست، استفاده کم از آثار و تولیدات خوب داخلی در زمان‌های پیک آنتن است.


این کارشناس صنعت گیم و انیمیشن خاطر نشان می‌کند: واقعیت این است که وقتی ما کودکان‌مان را با آثار انیمیشن ژاپنی و دیگر کشور‌ها تربیت می‌کنیم، نباید توقع داشته باشیم در نبرد تمدنی آینده این کودک امروز که سرباز و نماینده آینده فرهنگ و تمدن کشورمان در این میدان مبارزه بزرگ جهانی است که سال‌های زیادی از شروع آن گذشته است، بتواند حرفی برای گفتن داشته باشد و دچار سردرگمی نشود. وقتی در مسیر سیر تربیتی کودکان‌مان آثاری مثل انیمیشن دوچرخه‌سواران یا دیگر آثار خارجی جانمایی می‌شود، قطعاً این کودک در بزرگسالی هیچ احساس تعلق یا وابستگی‌ای به فرهنگ وتمدن چند هزار ساله کشورش نخواهد داشت و در مورد عناصر مهمی مثل حیا و عفت ایرانی یا حجاب اسلامی و مسائل دیگری مثل مراعات حقوق والدین و تکریم و تعظیم شعائر فرهنگی و اعتقادی جامعه دچار تعارض و سرگشتگی می‌شود. تبلیغ قهرمانان ملی
جلالی‌فراهانی با اشاره به اینکه اگر بخواهیم به مسائل مثبت و اقدامات قابل تقدیر مدیریت شبکه پویا یا همان کودک بپردازیم، قطعاً نکات متعددی وجود دارد که نقش آقای سرشار به عنوان مدیر این شبکه در آن‌ها غیرقابل انکار و البته تحسین‌برانگیز است، اظهار می‌دارد: یکی از این نکات مثبت حذف کامل پخش پیام‌های بازرگانی از پخش صبحگاهی و اولیه برنامه‌های شبکه است. نکته دیگر آن کار‌های انمیشن دو دقیقه‌ای است که توسط این شبکه تولید و پخش شده‌اند و در آن‌ها قهرمانان و چهره‌های ملی یا عالمان کشورمان را به کودکان معرفی می‌کنند، به عنوان مثال انیمیشنی که در مورد شهید محمدحسین حدادیان- که در قضیه فتنه دراویش به شهادت رسید- ساخته شد، انعکاس و بازخورد‌های زیاد و قابل توجهی داشت یا در نمونه‌ای دیگر از همین زمینه معرفی مرحوم آیت‌الله مصباح بود که آن هم جزو کار‌های پربازخورد به حساب می‌آید. در این تولیدات آثاری راجع به شهدای شاخص کشورمان مانند خلبان شهید مصطفی اردستانی یا دیگر شهدا و قهرمانان کشورمان ساخته و پخش شدند که همگی در دوره مدیریت آقای سرشار اتفاق افتاده که قابل تقدیر هستند، البته در این رابطه کاری مثل شهر موشکی هم ساخته شد که در عین خوب بودن برخی اشکالات به آن وارد بود. اما در هر صورت برخی نکات خوب از جمله استکبارستیزی و ظلم‌ناپذیری و مقابله با ظالم که در این کار تحت عنوان عمو سام و برخی کاراکتر‌های دیگر طراحی شده بودند، وجود داشت. راهبرد آینده
این کارشناس فرهنگی در رابطه با راهبرد‌ها و تدابیری که مدیران آینده این شبکه باید به آن توجه داشته باشند، تأکید می‌کند: اولین بحث در این زمینه توجه و تقویت بحث تولیدات داخلی و ایجاد زمینه لازم برای دیده شدن آنهاست. چه اینکه آثاری مثل انیمیشن «نبرد خلیج فارس ۱ و ۲» به کارگردانی فرهاد عظیما برخلاف شایستگی و قابل دفاع بودنش و برخلاف موفقیت‌های خارجی که کسب کرده بود تا زمان شهادت حاج قاسم سلیمانی آنچنان که باید و شاید دیده نشد و مورد توجه دوستان قرار نگرفت! آثار زیادی توسط مراکز متنوعی مثل صبا تولید می‌شوند که می‌توانند ضمن تبیین و توضیح گره‌ها و شبهات ذهنی کودکان آن‌ها را برای حضور در میادین دشوار مبارزه تمدنی آینده تجهیز و تقویت و از سرگشتگی، حیرانی و خودکم‌بینی آن‌ها جلوگیری کنند.
وی می‌افزاید: نکته دوم و بسیار مهم دیگری که مدیریت آینده این شبکه باید برای آن برنامه‌های راهبردی و سیاستگذاری‌های بلندمدتی داشته باشد، بحث برنامه‌سازی برای مخاطب است. همانطوری که قبلاً گفتم با نمایش آثار خارجی نمی‌توانیم مدعی تربیت نسل برای کشورمان و انقلاب باشیم، چه اینکه در آن‌ها شاخصه‌ها و مؤلفه‌هایی وجود دارند که نه تنها هیچ تناسبی با مباحث اصلی و محوری فرهنگ و تمدن ما ندارد بلکه در بسیاری از موارد دارای خُلَل و فُرَج زیادی هستند که با بایسته‌ها و الزاماتی مانند اهمیت حیا و عفاف در تناقض هستند.