تهدید امریکا به خروج از وین

سخنگوی وزارت خارجه امریکا که تمامی شواهد از عدم همکاری کشورش در روند احیای برجام حکایت دارد، تهدید کرده که از مذاکرات کناره‌گیری خواهد کرد و البته پایه این تهدید را هم «ناسازگا بودن» ایران خوانده است. ایران می‌گوید چند مسئله کلیدی وجود دارد که در صورت عدم انعطاف امریکا درباره آنها، مشکلات برجام تکرار خواهد شد و حاضر به نهایی کردن توافق نیست. تلاش‌ها برای احیای برجام ادامه دارد و امریکایی‌ها در شرایطی که سعی دارند وجهه طرف پیگیر و مصمم را از خود به نمایش بگذارند، دست از تهدید‌های گاه و بی‌گاه برنمی‌دارند. ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه امریکا که کشورش با سرسختی در برابر پذیرفتن شرایط ایران تا همین‌جا هم چوب لای چرخ دستیابی به توافق گذاشته، موضوع سازگاری ایران را به میان کشیده و گفته که در صورت ناسازگاری ایران با پیشبرد مذاکرات، امریکا آماده است از تلاش برای احیای توافق هسته‌ای کناره گیری کند. پرایس با تکرار اینکه امریکا منتظر نمی‌ماند، افزود: «اگر ایران مایل به تعامل با حسن‌نیت نباشد، امریکا، متحدان و شرکای آن، گزینه‌های دیگر را دنبال خواهند کرد.» مایک پمپئو، وزیر خارجه دوره ترامپ هم مسئله اوکراین را پیش کشیده و گفته که امریکا نباید با روسیه در روند احیای برجام همکاری کند. پمپئو در توئیتر نوشت: «رئیس‌جمهور بایدن، شراکت با روسیه برای رسیدن به توافق با ایران را قطع کنید. وقتی چین و روسیه با شما در یک سوی میز در حال مذاکره قرار دارند، دارید امریکا و اسرائیل را به خطر می‌اندازید.»
واشنگتن، همچنان در موضع طلبکاری
با وجود پیشرفت‌های جدی در مذاکرات، هنوز مشخص نیست توافق انجام خواهد شد یا نه، به‌خصوص که موضع طرف امریکایی می‌تواند نشان‌دهنده عدم تمایل به انعطاف باشد. اخبار از جانب همه طرف‌ها یکپارچه از پیشرفت مذاکرات حکایت دارند، اما همچنان موانع به قوت خود باقی است. منابع می‌گویند آنچه مانع دستیابی به توافق شده، گارد بسته امریکایی‌ها مشخصاً درباره سه موضوع است؛ مسئله اول، ارائه تضمین در زمینه عدم خروج مجدد امریکا از برجام است. اگرچه تیم مذاکره‌کننده موفق شده در بخش‌های سیاسی، اقتصادی و بین‌المللی تضمین‌های قابل توجهی به دست آورد، اما همچنان مسئله تضمین به شرکت‌های خارجی برای فعالیت در ایران، جدی است. خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه در توئیتر خود نوشته است: «امریکا سال‌هاست از برجام «کنار کشیده» است، از این‌رو باید اطمینان پیدا کنیم این اتفاق دیگر تکرار نمی‌شود.» سخنگوی وزارت خارجه ایران گفته که «اگر کاخ سفید تصمیمش را بگیرد، توافق کاملاً در دسترس و ایران برای توافق آماده است، اما تا ابد منتظر نمی‌ماند.»
اختلاف دوم، صرف‌نظر نکردن امریکایی‌ها از ادعا‌هایی است که درباره برنامه هسته‌ای دارند. ایران بر این نکته تأکید می‌کند که پرونده‌های مربوط به پیشینه برنامه هسته‌ای ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید بسته شود و آژانس به سریال طرح پرسش‌های تازه درباره فعالیت‌های گذشته ایران و مسائل ادعایی پایان دهد که پرونده موسوم به PMD یا همان جنبه نظامی برنامه هسته‌ای، شاخصه این موارد است. خبرگزاری رویترز همچنین به نقل از دو منبع نزدیک به هیئت‌های مذاکره‌کننده نوشت که تیم ایرانی همچنان بر درخواست‌های خود از جمله حذف سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی امریکا تأکید دارد، ضمن اینکه درخواست‌های تازه‌ای نیز مطرح کرده است. این منبع، هم‌جهت با موضع امریکا گفته است: «موضع ایران پس از سفر باقری به تهران بیش از پیش سازش‌ناپذیر شده است. آن‌ها اکنون بر رفع تحریم‌های سپاه اصرار دارند و می‌خواهند موضوعاتی که قبلاً بر سر آن توافق شده دوباره باز شود.» آخرین مورد که با توجه به بدعهدی امریکایی‌ها شاید کلیدی‌ترین مسئله باشد، شیوه راستی‌آزمایی اقدامات طرف امریکایی در صورت دستیابی به توافق است که همچنان محل اختلاف است.


ایران هم نقشه دوم دارد
وزارت خارجه فرانسه بعدازظهر دوشنبه با توجه به ضرب‌الاجل‌های ادعایی، از لزوم پایان دادن به مذاکرات هسته‌ای ایران در هفته جاری سخن گفته بود. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات رفع تحریم‌های ایران نیز درباره ضرب‌الاجل در خصوص پایان مذاکرات تا پایان فوریه تصریح کرد: «دلایلی داشتیم تا باور کنیم مذاکرات وین بر سر برجام تا آخر ماه فوریه به‌طور موفقیت‌آمیز به پایان برسد. این انتظارات محقق نشد، جای تأسف دارد، اما دراماتیک نیست. این یک بازه زمانی بود، نه یک ضرب‌الاجل. ما هنوز فرصت نهایی ساختن مذاکرات طی روز‌های آتی را داریم.»
سعید خطیب‌زاده در صورت حاصل نشدن توافق در وین نوشت: «هر کسی نقشه دوم خود را دارد، اما ثابت شده [نقشه‌های دوم]امریکا توخالی است. لفاظی‌ها و بلوف‌زنی‌ها جواب نداده و نخواهد داد. تصمیمات جواب می‌دهند. توافق در دسترس است اگر کاخ سفید تصمیم بگیرد. ایران [به توافق]تمایل دارد، اما برای همیشه صبر نمی‌کند.» اولیانوف در این مورد نیز دوشنبه شب در توئیتی نوشته بود: «در وین تا بر سر همه چیز توافق نشود، هیچ توافقی حاصل نمی‌شود.»
سند ضعف امریکا در مذاکرات
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز گفت که کشورش امیدوار است مذاکرات وین موفقیت‌آمیز باشد. وی در کنفرانس خلع سلاح گفت: «تلاش‌ها برای احیای اجرای کامل برجام به منظور حل و فصل اوضاع پیرامون برنامه هسته‌ای ایران ادامه دارد. امیدواریم آن‌ها موفق شوند. هیچ جایگزین منطقی برای برجام وجود ندارد.» لاوروف تصریح کرد: «تعهدات ذیل توافق هسته‌ای که با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد تقویت شده، باید بدون هیچگونه قید و شرطی توسط همه اجرا شود.» این دیپلمات روس افزود: «مجبوریم بگوییم وضعیت کنونی گواه روشنی است که نشان می‌دهد ناتوانی واشنگتن در مذاکره تا چه اندازه برای امنیت جهانی هزینه دارد. سیاست مبتنی بر فشار و باج‌خواهی عاقبتی ندارد.»