افول امریکا در سخنرانی سالانه بایدن

بنا بر الزام مندرج در ماده۲، بخش۳، بند۱ قانون اساسی امریکا، رؤسای جمهور باید گزارش دوره‌ای از برنامه‌های کاری خود در عرصه داخلی و خارجی را طی جلسه مشترک به مجلس نمایندگان و سنای کنگره ارائه کنند. سخنرانی سالانه وضعیت عمومی کشور (State of the Union Address) به عنوان راهی برای حمایت از دستور کار رئیس‌جمهور و نمادی از انسجام قوای سه‌گانه امریکاست. این سخنرانی درباره وضعیت کشور با زرق و برق و پوشش وسیع تلویزیونی به صورت زنده در سراسر امریکا و جهان پخش می‌شود. در سال ۱۹۶۵ لیندون جانسون با درک اهمیت داشتن مخاطبان بیشتر، سخنرانی خود را از ساعات نزدیک به ظهر به ساعات شامگاهی منتقل کرد، لذا این سخنرانی در ساعات پایانی شب در کنگره انجام می‌گیرد.
دوم مارس ۲۰۲۲ (چهارشنبه ۱۱ اسفند) جو بایدن سخنرانی خود را در مورد وضعیت کشور در اجلاس مشترک مجلسین در کنگره در حالی ایراد کرد که امریکا با دو معضل اساسی الف) بحران اقتصاد ملی در عرصه داخلی و ب) ناتوانی از مدیریت صحنه رقابت جهانی با سایر قدرت‌ها در عرصه خارجی، مواجه است.
یکی از خصوصیات سخنرانی امسال، حضور سفیر اوکراین در امریکا در مراسم بود، لذا بایدن ضمن تقدیر از تیم سیاست خارجی و امنیتی دولت خود گفت: «پوتین این جنگ را با تصمیم قبلی و بدون وجود هیچ محرکی آغاز کرد. او تلاش‌های معطوف به دیپلماسی را نفی کرد. او فکر می‌کرد غرب و ناتو از پاسخ دادن به او ناتوانند.» نکته قابل تأمل این موضع‌گیری آن است که بایدن در دوران جورج بوش به عنوان یک سناتور دموکرات، نقش تأثیرگذاری در ترتیب دادن حملات امریکا به افغانستان و عراق داشته است. در ادامه بایدن با اشاره به متحد و یکدست بودن امریکا در برابر اقدام روسیه گفت: «پوتین فکر می‌کرد می‌تواند اینجا در خانه بین ما اختلاف و دودستگی بیندازد. پوتین اشتباه می‌کرد. ما متحد ماندیم و یکدست و با کشور‌های متحد و دوستانمان ائتلاف و اتحاد کردیم تا او را مهار کنیم.»
در همین سخنرانی یکی از محور‌های اصلی انتقادات سناتور‌ها و نمایندگان جمهوریخواه به نخستین نطق سالانه چهل‌وپنجمین رئیس‌جمهور امریکا، «ناتوانی و ضعف دولت بایدن در صحنه خارجی و امنیتی» بود. خانم کیم رینولدز، فرماندار آیووا و نماینده برگزیده جمهوریخواهان ضعف در صحنه جهانی را برجسته‌ترین نقطه ضعف دولت بایدن دانست و گفت: «خروج امریکا از افغانستان و جاگذاردن متحدان امریکا نمونه‌ای است که باعث گستاخ‌تر شدن دشمنان امریکا شده است.» همچنین جیم ریش، سناتور جمهوریخواه از ایالت آیداهو نیز از ضعف سیاست خارجی دولت بایدن انتقاد و با اشاره به خروج پرمخاطره از افغانستان اعلام کرد: «در حالی که رئیس‌جمهوری بایدن تأکید می‌کند دیپلماسی از همیشه قوی‌تر است، پیامد‌های سیاست او چنین نشان نمی‌دهد. ضعف دولت بایدن در تبیین خطوط قرمز مهم‌ترین عاملی است که نتوانست پوتین را از حمله به اوکراین منصرف کند.»


سخنرانی سالانه به نطق وحدت مشهور است، اما در واکنش به اظهارات بایدن، کوین کریمر، سناتور جمهوریخواه از داکوتای شمالی سیاست‌های یک سال گذشته بایدن را برخلاف وعده‌اش در آغاز ریاست جمهوری مبنی بر اتحاد دو حزب، مایه افتراق بیشتر و مبتنی بر اختلاف‌افکنی تعبیر کرد. او گفت: «سیاست خارجی بایدن غلط و مبتنی بر مدارا و سازش است که نتایج مطلوبی به بار نیاورده است.»
در این سخنرانی تنها برنامه عملیاتی که بایدن برای مهار روسیه اعلام کرد «وجود طرح‌هایی برای پیگرد الیگارش‌ها و ثروتمندان رانتی روسیه» بود (تکیه بر ابزار تحریم) و تأکید کرد که «امریکا به هیچ وجه قصد ورود به جنگ و مداخله نظامی در اوکراین ندارد.»
بخش دوم مواضع جو بایدن تأکید بر «ترمیم زیرساخت‌های اقتصادی امریکا» بود که صراحتاً به چندین «بحران اصلی اقتصادی امریکا» اشاره کرد. از جمله: ۱) نارضایتی مالیات‌دهندگان از محل مصرف پول‌هایشان و لزوم صرف دلار‌های مالیات‌دهندگان امریکایی برای بازسازی، ۲) وابستگی اقتصادی به زنجیره تولید خارجی و واردات، ۳) فوریت توسعه زیرساخت‌ها با خرید کالا‌های امریکایی و ساخت محصولات در داخل امریکا، ۴) وجود تورم بالا و فقیرتر شدن مردم امریکا، ۵) نبود راه‌حل سریع برای افزایش حقوق و دستمزدها، ۶) بحران بیکاری و لزوم ایجاد شغل‌های بیشتر برای زندگی بهتر و ۷) بحران کسری بودجه.
وی در ادامه سخنرانی سالانه «وضعیت عمومی کشور» به نارضایتی عمومی از وضعیت مسکن، خدمات بهداشتی و مبارزه با سرطان، اقدامات پلیس، برنامه‌های کمک آموزشی و همچنین بازگرداندن افراد خانه‌نشین‌شده از همه‌گیری به بازار کار اشاره کرد.
در مقابل نمایندگان احزاب مخالف رئیس‌جمهور وضعیت اقتصادی حال حاضر را با وضعیت اقتصادی بد امریکا در دهه‌های گذشته مقایسه کردند و مهم‌ترین محور‌های مشکلات دولت امریکا در ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ را بدین ترتیب برشمردند: ۱) تورم بی‌سابقه به ویژه در بخش انرژی، غذا و مسکن، ۲) دخالت بیش از حد دولت در حریم خصوصی مردم، ۳) افزایش جرم و جنایت، ۴) اغماض دستگاه قضایی در خصوص جرائم و سیاست‌های دولت، ۵) سیاست‌های غلط مهاجرتی دولت بایدن، ۶) ناامنی مرز‌ها و تردد تروریست‌ها، ۷) افزایش قاچاق مواد مخدر و ۸) بی‌برنامگی دولت در حوزه تأمین و استقلال انرژی. افول و بحران در وضعیت عمومی امریکا یک مصداق عینی از تغییر وضعیت امریکا طی سال‌های اخیر است که سخنرانی زنده رئیس‌جمهور و مقامات ارشد قوه مقننه امریکا در ابتدای سال ۲۰۲۲، داده‌ای مستند پیرامون افول امریکا می‌باشد.
* کارشناس مسائل سیاسی