رونق قاچاق با ارز 4200 تومانی

گروه اقتصادی/ رئیس جمهور 9 اسفندماه در نشست با استانداران سراسر کشور از آنها خواست که موضوع مبارزه با قاچاق کالا با فوریت، قاطعانه و به شکل ویژه پیگیری شود.
طی چند وقت اخیر حوزه‌های مختلفی نسبت به قاچاق کالا به کشور و البته معکوس آن هشدار دادند و از سیاستگذاران خواستند که برای حل این بحران، سیاست‌های مناسبی اتخاذ شود. اما راه حل برای پایان دادن به قاچاق کالا (صادرات و واردات) چیست؟
کارشناسان و اهالی صنعت بر این باور هستند که با افزودن مأمور در مرزها و سخت‌تر کردن شرایط مرزها نمی‌توان از قاچاق کالا جلوگیری کرد. بدین جهت راهکاری که پیشنهاد کردند حذف تصمیم‌های دولت گذشته بود. سیاست‌هایی که باعث شد قاچاق برای برخی از گروه‌ها سود قابل توجهی داشته باشد.
گفته می‌شود، سیاست دولت گذشته در زمینه ارز ترجیحی، پرداخت ارز 4200 تومانی و افزایش تعرفه برخی از کالاها به گونه‌ای بوده که کشور با دو مقوله قاچاق به کشور و همچنین قاچاق از کشور مواجه شده است و اگر این امر ادامه پیدا کند یقیناً اقتصاد کشور با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد و تولیدکنندگان روز به روز ضعیف‌تر خواهند شد.


البته اکنون برآوردها از میزان قاچاق نسبت به سال‌های 90 تا 92 که به اوج خود رسیده بود(بیش از 25 میلیارد دلار) بسیار کمتر (12.5 میلیارد دلار) شده است، اما پیش‌بینی می‌شود با ادامه سیاست‌های دولت گذشته در این دولت، دوباره اعداد قاچاق و بخصوص قاچاق معکوس که در آن برهه نبوده است، افزایش پیدا کند.
این موضوع را نیز علی مؤیدی خرم‌آبادی؛ رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز تأیید کرده و گفته است که در حال حاضر میل به خروج ارز از کشورمان بیشتر شده زیرا قیمت‌ها در داخل کشور متناسب با منطقه نیست، در اقتصاد نمی‌شود جزیره‌ای فکر کرد، در اقتصاد یک منطقه باید پیوستگی وجود داشته باشد و متأسفانه این بی‌تناسبی قیمت‌های کالا در کشورمان نسبت به منطقه برایمان مشکل ایجاد کرده است. او ادامه داد که قاچاق، زاییده قوانین و مقررات نادرست است. در اوایل دهه 90 (90 تا 92) حدود 25 میلیارد دلار قاچاق ورودی و خروجی کشورمان بود. این رقم تقریباً یک‌سوم کل تجارت کشور را شامل می‌شد. این موضوع بسیار نگران‌کننده و اساس تجارت کشور را هدف قرار داده بود اما با تلاش‌های همه‌جانبه این عدد در آخرین آمار به نصف رسیده است و معتقدیم در بحث ورود قاچاق، به‌شدت آماری کاهشی داشته‌ایم اما به‌لحاظ اینکه بسیاری از کالاهای اساسی و تولیدی کشور در داخل از قیمت و ارزش پایینی برخوردارند تخصیص یارانه و نگاه حاکمیتی سبب ایجاد مشکلاتی می‌شود.
در حال حاضر در مقایسه با کشورهای همجوار شاهد ارزانی یک‌چهارمی ارزش کالاهای خودمان نسبت به کالاهای وارداتی هستیم، این اتفاق سبب خروج ارز از کشور می‌شود. در سال 97 که شرایط اقتصادی و سیاسی کشور خیلی هم بحرانی نبود و در جنگ اقتصادی و تجاری نبودیم، خروجی ما نسبت به حالا کمتر بود یعنی در حال حاضر خروجی ما نسبت به آن زمان افزایش پیدا کرده است.
اتخاد سیاست‌های جدید از سوی دولت
احمدرضا فرشچیان؛ عضو کمیسیون تسهیل تجارت و مدیریت واردات اتاق بازرگانی ایران درباره موضوع قاچاق کالا و راهکارهای پیشنهادی در این خصوص به «ایران»، گفت: «در حال حاضر مواد اولیه و کالاهای اساسی از کشورمان به کشورهای همسایه قاچاق می‌شود؛ علت این اتفاق هم به موضوع ارز ترجیحی و ارز 4200 تومانی
برمی گردد. از آنجا که با ارز 4200 تومانی قیمت برخی از کالاها در کشورمان ارزان‌تر است برخی از سودجویان این کالاها را به سایر کشورها قاچاق می‌کنند و از این طریق به درآمدزایی بالایی می‌رسند. از این‌رو برای پایان دادن به این چالش بزرگ، نیازی نیست که دولت کار خاصی انجام دهد، اگر ارز 4200 تومانی حذف شود خود به خود دیگر شاهد قاچاق کالا از کشورمان نخواهیم بود.»
او ادامه داد: «گذاشتن سرباز بیشتر در مرزها و سخت کردن شرایط نمی‌تواند مانع جدی و ادامه‌داری برای جلوگیری از کاهش قاچاق کالا باشد، این تصمیم‌ها اشتباه است و برای آنکه این موضوع به‌صورت ریشه‌ای حل شود ضرورت دارد که راهکار عنوان شده با سرعت پیاده‌سازی شود. اکنون سؤال این است که چرا ارز نیما قاچاق نمی‌شود؟ طبیعی است ارز نیما به قیمت بازار نزدیک است و همین امر مانع محکمی در برابر قاچاق است، لذا هر عاملی که باعث شده برای گروهی رانت ایجاد شود، قطعاً فساد هم در آن رخ می‌دهد.»
عضو کمیسیون تسهیل تجارت و مدیریت واردات اتاق بازرگانی ایران در ادامه به قاچاق واردات پرداخت و گفت: «واردات برخی از کالاها بی‌دلیل از دولت گذشته ممنوع شده است و یا تعرفه‌ای برای برخی از کالاها وضع شده که واردات رسمی آن دیگر هیچ توجیه اقتصادی ندارد و چه بسا آن کالا مورد نیاز کشور است. اگر تعرفه‌ها و ممنوعیت واردات وضع نشده بود به طور قطع، قاچاقی هم به کشور صورت نمی‌گرفت.»
او افزود: «برای آنکه قاچاق به کشور کاهش پیدا کند، ضرورت دارد که دولت سیزدهم در زمینه تعرفه‌های گمرکی و ممنوعیت واردات برخی از کالاها، سیاست‌های جدید اتخاذ کند.»
تنظیم‌گری بازار به شکل تخصیص یارانه نادرست است
سیامک پیربابایی؛ نایب رئیس مجمع واردات درباره موضوع قاچاق کالا و راهکارهایی که در این خصوص می‌توان پیشنهاد کرد، به ایران، گفت: «یکی از چالش‌هایی که اقتصاد ایران با آن مواجه شده، قاچاق کالا از کشورمان است که بعضاً شامل کالاهای اساسی، مواد غذایی و سوخت است. علت اصلی این امر نیز به ارز ترجیحی و ارز 4200 تومانی برمی گردد، از آنجا که قیمت کالاهای یاد شده در کشورهای همسایه بالاتر است، برخی با هدف کسب سود و درآمد، کالاهای یارانه دار را به سایر کشورها قاچاق می‌کنند.»
او با بیان اینکه ما بارها گفته‌ایم تنظیم گری بازار به شکل تخصیص یارانه نادرست است و این امر برای گروهی انحصار و رانت ایجاد می‌کند، تصریح کرد: «ما خواستار این موضوع شده‌ایم که کالاها به‌صورت یارانه دار نباشد و در راستای حمایت از مردم و بخصوص قشر ضعیف جامعه راهکارهای دیگری دنبال شود.»
نایب رئیس مجمع واردات خاطرنشان کرد: «رفتارهای پلیسی در مرز هیچگاه نتوانسته جلوی قاچاق کالا را بگیرد، اما اگر تنظیم‌گری درستی صورت گیرد می‌توان با کمترین هزینه از هر دو نوع قاچاق جلوگیری کرد. وقتی کالایی در بازار زیاد باشد دیگر مردم عطش خرید آن را ندارند و همین امر کمک می‌کند که عرضه و تقاضا هماهنگ شود.»
قاچاق از کشور رو به افزایش است
عبدالرضا صالحی سلمی؛ عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران درباره اینکه چگونه می‌توان از قاچاق کالا که معضل این روزهای اقتصاد کشور شده است، کاست به «ایران»، گفت: «قاچاق در کشور موضوع جدیدی نیست و ریشه در مشکلات زیرساختی کشور دارد. دولت‌ها با اصلاح زیرساخت‌ها می‌توانند در کاهش قاچاق کالا اثرگذار باشند. از این‌رو توصیه می‌کنم در کنترل قاچاق روش‌های مدیران گذشته تکرار نشود، با دستگیری قاچاقچیان نمی‌توان به سمت بهبود حرکت کرد.»
او ادامه داد: «ارز چند نرخی و نظام نادرست تعرفه‌ای دو عامل محرک قاچاق کالا از/ به کشور است. وقتی قیمت حامل‌های انرژی در کشور پایین است و در کشور همسایه چند برابر، طبیعی است که قاچاق سوخت اتفاق بیفتد. ما باید در مورد قیمت گازوئیل به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که فاصله قیمتی آن با کشورهای همسایه زیاد نباشد.»
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران با تأکید بر اینکه از قاچاق نباید تعجب کرد بلکه باید منشأ آن را حل کرد، گفت: «برای برون رفت از چالش به‌وجود آمده توصیه می‌کنم، مشکلات زیرساختی کشور حل شود و تمرکز بر اصلاحات اقتصادی چون قیمت ارز و انرژی باشد. متأسفانه قاچاق کالا از کشور نسبت به گذشته بیشتر شده است و این امر قطعاً زمانی حل خواهد شد که دولت سیزدهم عزم خود را برای تغییر ساختار موجود که از گذشته به ارث رسیده است، جزم کند.»