پلیس همچنان در کمین است!

محل کمین‌شان در نقاط شهری، ورودی‌های مناطق طرح ترافیک و در جاده‌ها، سرازیری‌ها و نقاط حادثه‌خیز است. هدف‌شان جریمه کردن و متوقف کردن رانندگان متخلف است، شیوه‌ای که هر چند اعتراض‌های مردمی را به دنبال داشته، اما همچنان مأموران پلیس راهور در خیابان‌ها و جاده‌های کشور این شیوه را دنبال می‌کنند. با این حال رئیس‌پلیس کشور تأکید کرده که مأموران باید در مکان مناسبی که سلامت‌شان مورد تهدید قرار نگیرد استقرار داشته باشند و کمین نکنند.
مرگ سالانه حدود ۱۷‌هزار نفر در جریان سوانح رانندگی و مصدوم شدن حدود ۳۷۰‌هزار نفر در جریان همین سوانح به دلیل تخلف از قوانین صورت می‌گیرد. تلاش برای قانونمند شدن رانندگان و قانون‌پذیر شدن شهروندان سال‌هاست که در جریان است به زعم آن شیوه رانندگی در خیابان‌ها و جاده‌های کشور حکایت از این دارد که برای رسیدن به این هدف راه بسیاری در پیش است.
در کمین متخلف
پلیس راهنمایی و رانندگی به عنوان یکی از مهم‌ترین کاربران ترافیک، نقشی مهم در نظم بخشی به نابسامانی‌های ایجاد شده دارد. برخورد با تخلف‌های صورت گرفته یا به شیوه سنتی، یعنی با متوقف کردن خودروی متخلف و صدور برگ جریمه یا به وسیله دوربین‌های کنترل سرعت صورت می‌گیرد. تا این جای کار نگرانی وجود ندارد و رفتاری قانونی برای متوقف کردن راننده متخلف صورت گرفته است، اما باتوجه به گسترش نظارت دوربینی پلیس و استفاده‌از فناوری‌های نوین، کمین کردن مأموران پلیس راهور در برخی نقاط همواره مورد انتقاد قرار داشته است. کمین کردن مأموران پلیس موضوع قابل پنهانی نیست و همه شهروندانی که در حال رانندگی یا عبور در شهر و جاده‌ها هستند با این موضوع مواجه شده‌اند. شاهد مثال کوچه پس کوچه‌هایی که دروازه ورود به مناطق طرح ترافیک هستند که مأموران پلیس با کمین در این محل‌ها راه را بر رانندگان متخلف سد می‌کنند. طرح این موضوع دفاع از تخلف‌های صورت گرفته و رانندگان متخلف نیست، بلکه رفتار نامناسبی است که در برخورد با رفتاری نامناسب صورت گرفته‌است. این موضوع در بسیاری از جاده‌های کشور هم جریان دارد. عمده محل‌های کمین پلیس در این مناطق سرازیری‌ها و نقاط حادثه‌خیز را شامل می‌شود که روز گذشته رئیس پلیس کشور با نقد این رفتار از سوی مأموران تحت امرش گفت: «گاهی اوقات همکاران برای اجرای قانون به وسط جاده می‌آیند، این کار را نکنید، سلامت شما برای ما اهمیت بسیاری دارد. مأموران باید در مکان مناسبی که سلامت‌شان مورد تهدید قرار نگیرد. استقرار داشته باشند و البته کمین نکنند و در جای مناسب در جاده قرار بگیرند.»


تأخر فرهنگی
دکتر امان‌الله قرایی مقدم، جامعه‌شناس تأخر فرهنگی را مهم‌ترین دلیل برای تخلف‌های صورت گرفته می‌داند و بر این باور است: «برای این که رانندگان از هر طبقه اجتماعی و با هر وسیله نقلیه به قانون احترام بگذارند دو راه وجود دارد که یک راه فرهنگ‌سازی و دیگری برخورد با متخلفان است.» قرایی مقدم در شرح موضوع می‌گوید: «از لحاظ جامعه‌شناسی، تئوری تأخری فرهنگی مطرح است که ما تکنولوژی را وارد کرده‌ایم، اما فرهنگ درست استفاده کردن از آن را نداریم، چون دیرتر وارد شده‌ایم. با وجود این که وسایل نقلیه در سال‌های اخیر افزایش یافته، رانندگان هم به لحاظ جامعه‌شناسی از سطح تفکر متفاوتی برخوردار هستند که این سطح تفکر، روی رفتار آن‌ها در تمکین از قانون مؤثر است، بنابراین، چون تفکر متفاوتی دارند، تخلفات رانندگی صورت گرفته هم بسته به میزان آگاهی و فرهنگ رانندگی‌شان متفاوت است. برای همین شاهدیم که با همه تلاش‌های صورت گرفته میزان قربانیان رانندگی سالانه حدود ۱۷‌هزار نفر است که بخش مهمی از سرمایه کشور به این شیوه از دست می‌رود.»
نقد فرهنگی
این جامعه‌شناس با نقد رفتار پلیس در کمین کردن در معابر و جاده‌ها می‌گوید: «این موضوع که پلیس در مسیر‌ها کمین می‌کند و جود دارد و هراسی که ایجاد می‌کند درست نیست و بهتر این است رفتارش در منظر عموم باشد. اما بعضی هستند که رعایت نمی‌کنند و پلیس ناچار به این رفتار می‌شود. بهتر است که مأموران پلیس در این باره تحت آموزش قرار گیرند، با این حال برخی رانندگان به بروز تخلف پایبند هستند و پلیس هم با وجود محدودیت‌هایی که دارد ناچار به چنین کاری است. البته همه موضوعات هم تقصیر مردم نیست. امکانات مساعد رانندگی برای مردم فراهم نشده‌است. خودرو تولید شده، اما مسیر‌های عبوری به اندازه خودرو تولید نشده‌است، بر همین اساس بسیاری از رانندگان مرتکب تخلف می‌شوند. موضوع دیگر هم به این دلیل است که برخی امکانات فراهم نشده و تأخر فرهنگی صورت گرفته‌است و رانندگان هم همزمان با قرار گرفتن در مسیر تخلف مرتکب تخلف می‌شوند.»
فناوری به جای کمین
قرایی مقدم با تأکید بر استفاده از فناوری برای برخورد با تخلف‌ها می‌گوید: «براساس فرمایش مقام‌معظم‌رهبری در سخنان نوروزی سال‌۹۷ که فرمودند «فناوری فرهنگ می‌آورد» باید تأکید کنم که ما فرهنگ رانندگی را نتوانستیم وارد کنیم.»
این جامعه‌شناس آسیب دیدن مأموران پلیس از سوی برخی متخلفان را مورد توجه قرار می‌دهد و می‌گوید: «کمین کردن مأموران پلیس در این مسیر‌ها می‌تواند به پلیس هم آسیب برساند. وقتی نماینده مجلس به گوش پلیس می‌زند چه انتظاری می‌توانیم داشته باشیم، بنابراین شاهدیم پلیس در بسیاری از این سوانح قربانی می‌شود.»