شهروندآنلاین|  حذف ارز 4200 تومانی از 194 نماینده مردم رأی مثبت گرفت. ارزی که ماجرای حذف‌شدنش به بودجه 1400 برمی‌گردد. تصمیمی که توان اجرایی‌شدنش را در 6ماهه نخست سال به خود می‌دید. تصمیمی که براساس ملاحظاتی منتظر لایحه‌‌ای دوفوریتی از مجلس ماند تا مجوز اجرایی‌شدن بگیرد.
دی‌ماه مخالفت مجلس بر سر حذف ارز ترجیحی سروصدا به پا کرد. در میانه این خبرها بود که از 9میلیارد دلاری سخن به میان آمد که به ارز ترجیحی اختصاص یافته بود. ارزی برای واردات کالاهای اساسی، تجهیزات پزشکی و دارو.
مجلس در همان برهه اعلام کرد خط قرمزش معیشت مردم است. مجلس تاکید داشت باید بر دولت محرز شود قدرت اجرای این برنامه را دارد. البته مجلس‌نشین‌ها شرطی را هم مدنظر قرار داده بودند؛ در اجرا به مردم آسیب نرسد. سخنگوی کمیسیون تلفیق لایحه بودجه 1401 هم از حذف مشروط حذف ارز ترجیحی گفته بود.«به این معنی که دولت تضمین دهد اقلام پرمصرف را با قیمت ثابت و بدون تغییر به دست مردم برساند.» البته رحیم زارع از 106هزار میلیارد تومان یارانه دارو گندم برای سال پیش‌رو هم خبر داده بود.«ما با پرداخت یارانه نقدی کور موافق نیستیم و در کمیسیون تلفیق هم بر این موضوع تاکید کرده‌ایم. یارانه حاصل از ارز ترجیحی باید به صورت هوشمند به دست مردم برساند.»
تقویم به بهمن‌ماه که رسید بهارستان‌نشین‌ها از مخالفت‌شان با حذف ارز 4200 تومانی گفتند. در همان بحبوحه رئیس کمیسیون تلفیق اعلام کرد مردم دچار بیماری معیشتی‌اند. «دولت باید بگوید می‌تواند این عمل جراحی را طوری انجام دهد که بیمار روبه بهبود برود نه کما؟ دولت هنوز نتوانسته این را به مجلس ثابت کند.» حمیدرضا حاجی‌بابایی گفته بود اگر احتمال آسیب به تامین غذا و سفره مردم قوت بگیرد، بعید است مجلس کمک کند.

 ابتدا زیرساخت‌ها و بعد اجرا
در هر حال حتی اگر این حذف مشروط هم باشد  بی‌شک بر سرنوشت صنعت دارو   تاثیرگذار خواهد بود. موضوعی که به باور یکی از اعضای انجمن داروسازی ایران، پیامدهای متعددی را در پی خواهد داشت. «این حذف موضوعات مبتلا به سازمان غذا و دارو را نیز تحت‌تاثیر قرا دهد.» به اعتقاد سعید اویس تغییر در نرخ ارز، باید با ملاحظات و توجهات ویژه صورت گیرد. «نیاز است زیرساخت‌های لازم برای کاهش تکانه‌های آن فراهم شود. در غیر این صورت ممکن است هریک از ذی‌نفعان دچار اختلال شوند.» ارز 4200 تومانی چاره‌ای جز حذف‌شدن به خود ندید؛ مسأله‌ای که اغلب کارشناسان و صاحب‌نظران بر ضرورت آن صحه می‌گذارند. ارزی که به وجود آمد تا کمی از بار مصرف‌کننده بکاهد. اگرچه به باور کارشناسان این سوبسید به دست مصرف‌کننده ایرانی نمی‌رسد. رویه‌ای که به نظر می‌رسد انگیزه اصلی آن حذف بوده است. حذفی که بی‌شک نیازمند مهیابودن زیرساخت‌هایی برای تغییری بزرگ است. زیرساخت‌هایی که تکیه زده‌اند بر عملکرد دولت و سایر دستگاه‌های دست‌اندرکار حوزه دارو. درواقع نیاز است دولت تمهیداتی برای این تغییر بیندیشد و بعد از اجرای آن سخن به میان بیاید.

وقت آزمون و خطا نیست
به باور اویسی نقدینگی مهم‌ترین و موثرترین دغدغه تولیدکنندگان و واردکنندگان دارو است. بحثی که به گفته او در کوتاه‌مدت می‌تواند موجب اختلال در زنجیره تامین شود. «پیش از هرگونه تغییر نرخ ارز دارو، دولت باید برنامه‌اش را برای جبران نقدینگی شرکت‌های دارویی اعلام کند.»
به باور این عضو انجمن داروسازی ایران تمهیدات دولت مانعی است بر شوک ناشی از حذف ارز ترجیحی در زنجیره تامین دارو. «باید مراقب بود که گرفتاری‌های نظام دارویی را از چاله به چاه تبدیل نکنیم. درواقع نباید  بحرانی به بحران‌های قبلی اضافه کنیم.»
اویسی بُعد دیگر این مسأله را مربوط به سازمان‌های بیمه‌گر می‌داند. درواقع بحث اساسی پتانسیل و توانایی سازمان‌های بیمه‌گر در هضم این تغییر است. سازمان‌هایی که در حال حاضر هم با مشکلات خاص خودشان دست به گریبان‌اند. «اگر قرار باشد بخشی از بار این تغییر بر دوش آنها سوار شود، باید آمادگی این کار را داشته باشند.» به گفته اویسی دولت می‌تواند با تدبیر به‌گونه‌ای عمل کند که تغییر نرخ ارز به‌صورت پلکانی صورت بگیرد. «می‌توان داروها را دسته‌بندی و  گام‌به‌گام آنها را از شمول ارز ترجیحی حذف کرد.»
این راهکار هم به باور اویسی یک شرط دارد. اینکه  هر دارویی که از فهرست دریافت ارز خارج می‌کنیم، به همان میزان، مبلغ مابه‌التفاوت به بودجه سازمان‌های بیمه‌گر تزریق شود. «برای موفقیت این پروژه و کاهش تکانه‌های آن نیازمند یک تقسیم ملی هستیم.» به باور اویسی باید به شکل یک برنامه فرآیندمحور به آن نگاه شود. در حقیقت نیازمند تمهیداتی هستیم که مانع هرگونه آزمون و خطا باشد.

جای تعلل نبود!
ارز ترجیحی؛ ارزی که به باور برخی صاحب‌نظران رانتی بوده برای عده‌ای فرصت‌طلب. تفاوت قیمتی که فرصت مناسبی بوده برای سوءاستفادکنندگان. قائم‌مقام دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت هم بر همین باور است. «واقعیت امر این است که سوبسید به دست مصرف‌کننده واقعی نمی‌رسید.»
به باور آرمان خالقی اگر بحث تحریم‌ها تعدیل شود، بازار رقابتی را در پیش خواهیم داشت. «تعلل پیش از این مجلس و دولت در حذف این ارز برمی‌گشت به ایجاد تفاوت قیمتی که انتظارش می‌رود. البته تفاوت قیمت احتمالی نارضایتی عمومی را در پی خواهد داشت.» درواقع نگرانی مجلس و دولت از شوک قیمتی این حذف و نارضایتی و گلایه‌مندی مردم بوده. «حمایت‌های جایگزین می‌تواند این مسأله را تا حدودی مرتفع کند.»
به باور خالقی دولت می‌تواند منابع ارز ترجیحی را در سیستم تامین اجتماعی و درمانی تزریق کند. «در چنین شرایطی زهر ایجاد تفاوت‌ قیمت‌ها گرفته خواهد شد.» به اعتقاد او این رویه، هم فشار وارده به مردم را کاهش خواهد داد، هم به مدیریت منابع کمک خواهد کرد. «زمان آن رسیده بود تا اقتصاد از اثرات سوء این ارز رها شود. تاخیر در این مسأله آثار منفی بر اقتصاد را بیشتر می‌کرد.»

تعهدات بیمه‌ها تغییر به خود نمی‌بیند
وزیر بهداشت هم معتقد است حذف ارز ترجیحی یعنی اصلاح روند تخصیص ارز به کالاهای اساسی، دارو و تجهیزات پزشکی. «حذف ارز ترجیحی برای رساندن منابع مالی به دست مصرف‌کننده واقعی است.» به گفته بهرام عین‌اللهی در صورت آزادسازی نرخ ارز می‌توان به راحتی برای تامین دارو برنامه‌ریزی کرد. «در این میان بیمه‌ها باید تعهد بدهند سازوکار لازم را طراحی کنند تا نحوه تخصیص یارانه نسبت به دارو مشخص شود.» البته مدیرکل دارو و مواد تحت‌کنترل سازمان غذا و دارو گفته طبق مصوبه مجلس ارز ترجیحی برای دارو باقی می‌ماند. «اگر ارز دارو حذف شود، باید به نسبت قیمت شهریور 1400 مابه‌التفاوت اعتباری برای بیمه‌ها در نظر گرفته شود.»
به باور حمیدرضا اینالو حذف ارز کالاهای اساسی با کالابرگ جبران می‌شود. «مکانیزم در دارو و تجهیزات پزشکی بیمه‌ها هستند.» به باور اینالو باید اعتبارات مناسب برای بیمه‌ها دیده شود. «بیمه‌ها در این صورت می‌توانند مابه‌التفاوت قیمتی را جبران کنند.» اگرچه به باور یکی از کارشناسان بیمه، تعهدات بیمه‌های تکمیلی با حذف ارز ترجیحی  تفاوتی نمی‌کند. «ما همان تعهدی را که تاکنون داشته‌ایم بعد از این انجام می‌دهیم.» به گفته مینا صادقی تاکنون هیچ بخشنامه‌ای ابلاغ نشده و بیمه کار خودش را با قوت ادامه می‌دهد.

حذف ارز ترجیحی دارو  از نگاه مردم
پلان اول؛ به نظرت دارو خیلی گران می‌شود؟
«ارز 4200 تومانی حذف شد؟! خدا به داد ملت برسد.» چندسال پیش تنش را به تیغ جراحان داد برای خلاصی از توموری که در جانش ریشه انداخته بود. «همه عمرم باید دارو بخورم.» همین چندوقت پیش بود که داروهایش کیمیا شدند. فشارش بالا رفت و حالا باید با فشار خون بالا هم سروکله بزند. «خارجی‌اش که گیر نمی‌آید. ایرانی را هم هر بار با یک قیمتی می‌خرم.» زیر لب غر می‌زند و از زمانه می‌نالد. «حالا به نظرت دارو خیلی گران می‌شود؟ چرا با جان و سلامت مردم بازی می‌کنند؟»
پلان دوم؛ پدرجان سِر شده‌ایم
پشت دخل مغازه‌اش دست‌هایش را زیر چانه برده و بیرون را می‌پاید. چندسال پیش پروستاتش را جراحی کرده و هر چندوقت یک‌بار می‌رود برای پرتودرمانی. «پدرجان قیمت‌ها که با شب و روز تغییر می‌کنند. صبح یک قیمت داریم شب یک قیمت دیگر.» تجویز پزشکان براش مصرف همیشگی دارو است برای سلامت. «هربار یک قیمت می‌خرم. دیگر شوکه هم نمی‌شوم. پدرجان سِر شده‌ایم.»
پلان آخر؛فکری به حال مردم کنید
با تمام توان پکی به بهمن گوشه لبش می‌زند و حرصش را سر دنده ماشین خالی می‌کند. «این دنده هم مثل زندگی‌ام، گیر و گرفتاری دارد.» لبخند تلخی می‌زند و دوباره پکی دیگر به بهمن می‌زند. «واقعا حذف شد این ارزی که ازش حرف می‌زدند؟» پاسخ مثبت تمام عصبانی‌اش را به صورتش می‌کشاند تا سرخ شود. «ملت بدبخت چه ‌کار باید کنند؟ اصلا به مردم فکر کردند؟» سرش را از پنجره بیرون می‌برد تا ماشین جلویی را ترغیب به حرکت کند. «قیمت همه‌چیز سر به فلک برمی‌دارد.» ناگهان سکوت می‌کند و چند ثانیه‌ای به آینه بغلش زل می‌زند. «بگذار گران کنند، مگر چه می‌شود؟ نهایتا قرص‌های قلبم را نمی‌توانم بخرم. می‌میرم و برای همیشه راحت می‌شوم.»