روزنامه وطن امروز
1400/12/19
دست آمریکا به دامان مادورو
گروه بین‌الملل: حدود ۳ سال قبل (فوریه 2019) پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2018 در ونزوئلا، ایالات‌متحده آمریکا، اتحادیه اروپایی و برخی کشورهای متحد غرب از جمله برزیل و کانادا در اقدامی همسو با یکدیگر ریاست‌جمهوری «نیکلاس مادورو» رئیس‌جمهور وقت و فعلی ونزوئلا را نامعتبر اعلام کردند. در عین حال این کشورها با تایید پیروزی «خوان گوایدو»، رقیب مادورو در انتخابات، وی را به عنوان رئیس‌جمهور موقت شناسایی کردند. این وضعیت تا جایی پیش رفت که در ماه مه همان سال دولت آمریکا از امکان‌سنجی مداخله نظامی در ونزوئلا به نفع گوایدو و علیه دولت وقت خبر داد. هر چند یک سال بعد اتحادیه اروپایی از موضع خود عقب‌نشینی کرد اما ایالات‌متحده آمریکا حتی پس از انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 این کشور و تغییر دولت از موضع خود عقب‌نشینی نکرد. در همین راستا دولت بایدن سوم فوریه 2021 بار دیگر بر شناسایی خوان گوایدو، رهبر مخالفان به عنوان رئیس‌جمهور قانونی ونزوئلا تاکید و مذاکره با نیکلاس مادورو را رد کرد و او را «دیکتاتور» خواند و خواستار «برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه» شد. در عین حال ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در همان ماه در توضیحی مشروح درباره سیاست جو بایدن درباره ونزوئلا گفت: «رئیس‌جمهور بایدن از زمان روی کار آمدن در 20 ژانویه، یکی از اهداف اصلی خود را «هدف قرار دادن مقامات رژیم ونزوئلا و نزدیکان آنها در فساد و نقض حقوق بشر» عنوان کرده است». او تاکید کرد: «این نشان می‌دهد دولت جدید به‌رغم ناکامی در مجبور کردن مادورو به کناره‌گیری از قدرت، می‌تواند به نوعی به کمپین تحریم‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا پایبند باشد». اکنون در شرایطی که نزدیک به یک سال از این اعلام موضع دولت بایدن می‌گذرد، اخبار روزهای اخیر درباره مذاکرات هیات نمایندگی آمریکا با نیکلاس مادورو در کاخ ریاست‌جمهوری ونزوئلا، مواضع 3 سال اخیر دولت آمریکا در قبال این کشور را در ذهن تحلیلگران برجسته کرده و چرخش مواضع سیاست خارجی آمریکا را به سوالی جدی در افکار عمومی تبدیل کرده است. با این حال مادورو روز دوشنبه در یک سخنرانی تلویزیونی که از رسانه‌های دولتی پخش شد، گفت: «شنبه‌شب گذشته (5 مارس) هیاتی از دولت ایالات متحده آمریکا وارد ونزوئلا شد، من آنها را اینجا در کاخ ریاست‌جمهوری پذیرفتم». وی افزود: «ما جلسه‌ای داشتیم، می‌توانم آن را محترمانه و بسیار دیپلماتیک توصیف کنم». کاخ سفید نیز با تایید خبر ملاقات روز دوشنبه اعلام کرد: «هدف از این سفر بحث درباره تعدادی از موضوعات از جمله «امنیت انرژی» و پرونده شهروندان آمریکایی که در زندان ونزوئلا هستند بوده است». این دیدار در حالی انجام شد که واشنگتن به دنبال منزوی کردن روسیه به دلیل تهاجم نظامی این کشور به اوکراین است. از سوی دیگر مادورو که ایالات متحده روابط خود را با او در سال 2019 قطع کرد، از جمله شخصیت‌های بین‌المللی است که به ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه درباره «حمایت قوی» خود از او اطمینان داده است. مادورو روز 21 فوریه پیش از حمله نظامی روسیه به اوکراین گفت: «ونزوئلا حمایت کامل خود از پوتین و روسیه را اعلام می‌کند. ما برای دفاع از اهداف شجاعانه و عادلانه جهان بیش از پیش متحد خواهیم شد». علاوه بر این رؤسای‌جمهور ونزوئلا و روسیه 4 روز قبل از سفر هیات آمریکایی به کاراکاس (اول مارس) در تماسی تلفنی درباره افزایش مشارکت استراتژیک بین روسیه و ونزوئلا گفت‌وگو کردند. * تزویر آمریکا در برقراری رابطه با ونزوئلا با این حال به نظر می‌رسد دولت آمریکا قصد دارد با وجود روابط مستحکم روسیه و ونزوئلا شانس خود را درباره همکاری این کشور آمریکایی لاتین با آمریکا و غرب در کاهش فشار ناشی از تحریم روسیه و تاثیر آن بر بازار انرژی که منجر به افزایش قیمت سوخت شده است امتحان کند. طی 2 هفته اخیر در پی اعلام تحریم‌های بی‌سابقه علیه روسیه قیمت نفت سیر صعودی به خود گرفته است. از عصر سه‌شنبه (8 مارس) نیز در پی اعلام «ممنوعیت واردات نفت و گاز از روسیه به آمریکا» از سوی بایدن قیمت بنزین در جایگاه‌های سوخت به عدد تاریخی هر لیتر 5 دلار رسید. اگرچه بایدن در نطق خود درباره این تصمیم گفته بود «تصمیم ما برای ممنوعیت واردات نفت و گاز روسیه بدون هزینه در ایالات متحده نخواهد بود، با این حال ما هر کاری را که لازم باشد برای کاهش تاثیر تحریم‌های آمریکا بر روسیه انجام خواهیم داد» اما درخواست آمریکا از ونزوئلا نقطه عطفی در این عرصه است. خبرگزاری افه دیروز در گزارشی نوشت: «دولت آمریکا اطمینان داده است که سیاستش در قبال ونزوئلا تغییر نکرده است». در این گزارش آمده است «ویکتوریا نولاند» معاون وزیر خارجه آمریکا در امور سیاسی با حضور در کمیته روابط خارجی سنای آمریکا تصریح کرد: «هدف از دیدار هیات بلندپایه آمریکایی با مادورو، علاوه بر صحبت درباره «امنیت انرژی» و رسیدگی به وضعیت ۶مدیر سابق شرکت سیتگو (شرکت تابعه شرکت نفت دولتی ونزوئلا) که در ونزوئلا بازداشت هستند، مساله گفت‌وگوی دولت با مخالفان بود». «جن ساکی» سخنگوی کاخ سفید نیز روز سه‌شنبه به خبرنگاران گفت: هدف از سفر مقامات دولتی به ونزوئلا گفت‌وگو درباره گستره‌ای از مسائل از جمله انرژی و امنیت انرژی بود. وی افزود این هیات همچنین درباره سلامت برخی آمریکایی‌های زندانی در ونزوئلا با مقامات این کشور به گفت‌وگو پرداخته است. جن ساکی تاکید کرد مذاکرات انرژی و سرنوشت این زندانیان آمریکایی ۲ مسیر و گفت‌وگوی جداگانه است. این در حالی است که بایدن با انتقاد هر ۲ حزب جمهوری‌خواه و دموکرات درباره احتمال امضای قراردادهای نفتی جدید با عربستان سعودی، ونزوئلا و حتی ایران برای جبران از دست دادن نفت روسیه مواجه شده است. با این حال خبرگزاری رویترز به نقل از منابع آگاه نوشت اولویت آمریکا در مذاکره با ونزوئلا مساله تامین امنیت انرژی و ارسال مستقیم نفت از این کشور به آمریکا بود. رویترز در این باره نوشت: «۲ تن از افراد نزدیک به این موضوع گفته‌اند مقامات آمریکایی به ونزوئلا اعلام کرده‌اند در ازای کاهش تحریم‌های تجاری، ونزوئلا بخشی از نفت خود را به آمریکا صادر کند». بر اساس گزارش رویترز، «مقامات آمریکایی به صراحت اعلام کردند اولویت آنها تأمین منابع مورد نیاز برای آمریکاست و هر گونه کاهش تحریم‌ها مشروط به ارسال مستقیم نفت ونزوئلا به آمریکا خواهد بود». * درماندگی نفتی آمریکا اگرچه روز گذشته اقدام دولت ونزوئلا در آزاد کردن دست‌کم ۲ شهروند آمریکایی زندانی در این کشور از سوی رسانه‌های غربی به عنوان گامی در مسیر حسن‌نیت تلقی شد اما گزارش‌ها نشان می‌دهد مذاکرات میان واشنگتن و کاراکاس درباره تامین انرژی پیشرفت چندانی نداشته است. بنا به گزارش رویترز، واشنگتن در تلاش بود «نیکلاس مادورو» رئیس‌جمهور ونزوئلا را به پایان دادن اتحادش با «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه متقاعد کند اما با خواسته «حداکثری» از سوی ونزوئلا مواجه شده است. روزنامه نیویورک‌تایمز نیز با اشاره به سفر انجام شده، گزارش داد: دولت بایدن اقداماتش را برای دور کردن متحدان روسیه از مسکو در بحبوحه جنگ در اوکراین افزایش داده است. این گزارش می‌افزاید واشنگتن معتقد است اگر بن‌بست فعلی با روسیه گسترش یابد، آمریکای لاتین می‌تواند تهدیدات امنیتی برای آمریکا به همراه داشته باشد. واشنگتن تلاش داشته از فرصت ایجاد شده در بحران اوکراین استفاده کند و برنامه‌های مدنظر خود را در میان کشورهای آمریکای لاتین پیاده کند تا بدین ترتیب بتواند متحدان روسیه را از این کشور دور کند. در همین راستا رئیس‌جمهور ونزوئلا روز سه‌شنبه تاکید کرد «علاقه‌مند است درخواست آمریکا را برای از سرگیری مذاکرات با مخالفانش به عنوان گام اول برای برداشته شدن تحریم‌های آمریکا که سال‌هاست بر این کشور عضو اوپک اعمال شده، بپذیرد». این اعلام موضع به منزله عدم توافق اولیه کاراکاس با واشنگتن بر سر انتقال نفت و تامین امنیت انرژی در آمریکاست. به عبارت دیگر مادورو درخواست آمریکا مبنی بر کاهش تحریم در قبال ارسال نفت را در شرایط فعلی زیاده‌خواهی می‌داند. * آمریکا و ابرقدرتی که دیگر نیست نزدیک به یک دهه است کارشناسان و اندیشمندان روابط بین‌الملل به اشکال مختلف از پایان دوران نظم تک‌قطبی و هژمونی آمریکا سخن می‌گویند. یکی از آخرین این اظهارنظرها مربوط به فرانسیس فوکویاماست که ژانویه امسال گفته بود «دوران شکوفایی هژمونی آمریکا حتی 20 سال هم طول نکشید. این دوران از فروپاشی دیوار برلین در سال 1989 تا بحران مالی سال‌های 2007 تا 2009 بود». شاید وضعیت کنونی آمریکا در نحوه درخواست از برخی متحدان سنتی در منطقه غرب آسیا یا حرکت به سمت همکاری با دولت ونزوئلا برای جبران کسری منابع انرژی یکی از بهترین شاهدمثال‌‌ها برای این مدعا باشد. هر چند نمی‌توان به طور قطع گفت نظم آمریکایی جهان به طور کامل از بین رفته اما واقعیت این است که جهان در حال گذار و نظم حاکم بر روابط بین‌الملل در شرایط اخیر نشان‌دهنده ضعف جدی آمریکا در پیشبرد اهداف خود در جایگاه یک ابرقدرت است. به بیان دیگر می‌توان از مجموع اقدامات ایالات متحده در دهه اخیر اینطور برداشت کرد که این کشور از جایگاه «ابرقدرت» به یک «قدرت بزرگ جهانی» تنزل کرده است، چرا که دیگر این کشور توانایی تنظیم روابط بین‌الملل به شکلی را که پیش از این در جایگاه یک هژمون از آن برخوردار بود، حتی در منطقه آمریکای لاتین که از آن به عنوان «حیاط خلوت آمریکا» یاد میشود، ندارد. *** وال‌استریت ژورنال: بن‌سلمان و بن‌زاید تماس تلفنی بایدن را بی‌پاسخ گذاشتند علاوه بر ونزوئلا، کاخ سفید در هفته‌های اخیر در صدد برقراری تماس‌هایی میان بایدن با مقامات ارشد عربستان و امارات برآمده اما این تلاش‌ها بی‌نتیجه مانده است. نشریه آمریکایی «وال‌استریت ژورنال» دیروز در گزارشی اختصاصی خبر داد ولیعهد عربستان و ولیعهد امارات حاضر به گفت‌وگو با رئیس‌جمهوری آمریکا درباره بحران اوکراین نشده‌اند. این نشریه در گزارش خود به نقل از مقاماتی در خاورمیانه و آمریکا خبر داد کاخ سفید در هفته‌های اخیر در صدد برقراری تماس‌هایی میان بایدن و مقامات ارشد عربستان و امارات برآمده اما این تلاش‌ها بی‌نتیجه مانده است. این گزارش افزوده هدف بایدن از این تماس‌ها گفت‌وگو درباره بحران اوکراین و مهار قیمت نفت در بازارهای جهانی بوده است. بر اساس این گزارش، «محمد بن‌سلمان» ولیعهد عربستان و «محمد بن‌زاید» ولیعهد ابوظبی حاضر به گفت‌وگو با جو بایدن نشده‌اند. «وال‌استریت ژورنال» افزود: این در حالی است که مقامات عربستان و امارات اخیرا بر انتقادهای علنی خود از سیاست آمریکا افزوده‌اند. انتشار این گزارش بازتاب گسترده‌ای در آمریکا داشت. هر چند عصر دیروز رسانه‌ها خبر دادند «عبدالله بن‌زاید آل‌نهیان» وزیر خارجه امارات با «آنتونی بلینکن» همتای آمریکایی خود تلفنی گفت‌وگو کرد اما واقعیت روابط طرفین چنانکه سفیر امارات در آمریکا نیز پیش از این گفته بود، همراه با چالش است. «محمد بن‌سلمان» ولیعهد سعودی نیز در مصاحبه اخیرش با مجله آمریکایی «آتلانتیک» اینگونه نشان داد که به رئیس‌جمهور آمریکا اهمیتی نمی‌دهد و گفت نظر بایدن برای او مهم نیست.