تاثیراحیای برجام بر بازارهای انرژی

جلال میرزایی تحلیلگرمسائل سیاسی هرچه زودتر احیای برجام صورت گیرد شاهد تاثیر این امر بر بازارهای انرژی خواهیم بود اما باید توجه کنیم که در شرایط عادی بیش از دو ماه زمان می‌برد تا بتوانیم نفت ذخیره شده روی نفتکش‌ها و نیز انبارها در برخی بنادر را به فروش برسانیم. در شرایط عادی بازگشت ایران به بازار نفت با توجه به کشش بازار سخت و پرهزینه است. در واقع ایران برای از سرگیری فروش نفت به مشتریان سابق که در ٣ سال اخیر نیازشان را از کشورهای دیگر تامین کرده و می‌کنند و احتمالا با برخی از صادرکنندگان که رقبای ایران هم هستند قرارداد دارند، با موانعی روبه‌رو است لذا باید باز هم از حربه تخفیف استفاده کند. با فرض اینکه شرایط عادی باشد و موانع بانکی برای بازگشت پول حاصل از فروش نفت خام وجود نداشته باشد، ٣ ماه زمان می‌برد تا شرکت‌های خریدار پول نفت خریداری شده را به ایران پرداخت کنند. در شرایط عادی و با فرض خاتمه بحران اوکراین، خریداران نفت ایران محدود به ۲ یا ٣ کشور هستند که این امر باعث محدودیت‌هایی بر سر راه مبادلات تجاری و نیز محدودیت بر سر راه انتخاب شرکای تجاری می‌شود و هزینه‌ها را ممکن است هم در هنگام فروش و هم خرید افزایش دهد. شرایط کنونی که در نتیجه بحران اوکراین خلق شده فرصت‌هایی را پیش روی تصمیم‌گیران کشور گذاشته که در صورت درک واقعیات و منافع حاصله به اهمیت یک توافق به موقع در جهت احیای برجام پی خواهند برد. موقعیت فعلی مخاطرات تاخیر در توافق هم به دلایل اقتصادی و هم سیاسی بیشتر از منافع آن خواهد بود ؛ چرا که ایران در صورت توافق به سادگی و در کوتاه‌ترین زمان و بدون هیچ تخفیف و یا تقبل هزینه‌ای قادر است بیش از ٨٠ میلیون بشکه نفت ذخیر شده‌اش را طی چند روز به فروش برساند. ایران در فروش نفت خام در موقعیت فعلی مجبور نیست تنها به ۲ یا ۳ کشور بفروشد. ضمن اینکه درآمد حاصل از فروش را نیز می‌تواند طی چند روز دریافت کند. ایران نفتی را که در شرایط عادی هر بشکه ٧٠ یا ٨٠ دلار باید بفروشد در موقعیت فعلی با ۱۳۰ تا ۱۴۰ دلار می‌تواند بفروش برساند. آنچه اکنون پیش روی تصمیم‌گیران کشور است این است که از حجم فشارها برای اختلال در دستگاه محاسباتی کاسته شده نه در داخل کشور مخالفتی جدی با احیای برجام وجود دارد و نه در منطقه اوضاع بر طریق گذشته مانده است لذا شایسته است فرصت موجود غنیمت دانسته شود و با ارزیابی دقیق از مخاطراتی که تغییر وضعیت کنونی درپی دارد، به برخی تردیدها و نیز برخی وسوسه‌ها پایان داده شود. در مجموع در موقعیت طلایی ناشی از بحران اوکراین ایران برای ورود دوباره به بازار نفت نه نیاز به زمان دارد و نه پرداخت هزینه ناشی از تخفیف برای جذب مشتریان. در بعد سیاسی هم باید به این واقعیت توجه کنیم که در پرتو تحولات کنونی از حجم مخالفت‌های داخلی در آمریکا که همواره مانعی بر سر راه احیای برجام بوده کاسته شده و اروپایی‌ها هم به دلایلی از جمله بازگشت ثبات به بازار نفت به خاطر منافع برخی بازیگران حاضر به کارشکنی در راه احیای برجام نیستند.