واکاوی رای ممتنع به قطعنامه علیه روسیه

محمدهادی جعفرپور وکیل دادگستری پیرو مجمع عمومی سازمان ملل با موضوع صدور قطعنامه‌ علیه دولت پوتین در جنگ روسیه و اوکراین با موضوع توقف جنگ و خروج نیروهای روسیه از اوکراین قطعنامه با ۱۴۱ رای موافق، پنج رای مخالف و ۳۵رای ممتنع به تصویب رسید. ایران نیز از جمله ۳۵کشوری بود که به این قطعنامه رای ممتنع داد. ایران در نشست مجمع عمومی با اعلام اینکه جمهوری اسلامی با نگرانی عمیق، منازعه جاری بین روسیه و اوکراین‌‌ را دنبال می‌کند، درخصوص رای ممتنع به قطعنامه مجمع عمومی درباره اوکراین اعلام کرد: قطعنامه ارائه شده به مجمع عمومی فاقد عنصر بی‌طرفی و مکانیسم‌های واقع‌بینانه برای حل و فصل موضوع از طریق ابزارهای صلح‌آمیز است. نظر به اینکه دولت ایران پیشتر به برخی کنوانسیون‌ها و پروتکل‌های بین‌المللی با موضوع محکوم کردن هر قِسم تجاوز و جرایم جنگی الحاق شده و در این بین اساسنامه دیوان کیفری بین‌الملل به عنوان دادگاه دائمی مبتنی بر معاهده بین‌المللی براي رسيدگي به جنايات بين‌‎المللي با صلاحيت موضوعي رسیدگی به انواع جنايات عليه بشريت و جرم تجاوز راجع به اشخاص حقيقي (شامل رهبران کشورها، فرماندهان جنگی و...) توسط دولت ایران تایید و امضا شده است، این سوال قابل طرح است که آیا مستند به موازین حقوق بین‌الملل رفتار ارتکابی پوتین به عنوان رئیس‌جمهور روسیه بر رفتار مجرمانه بین‌المللی تطبیق ندارد؟ برفرض منفی بودن این پرسش، چالش بعدی بررسی جرایمی است که در قالب جرم حکومتی از آن یاد می‌شود. نظریه‌پردازان عبارت جرم حکومتی مقدمه چنین واقعه‌ای را در حاکمیت حکومت‌های سرمایه‌داری تعریف کرده، در تمثیل چنین رفتاری به حکومت استالین اشاره می‌کنند. نقل است استالین به دنبال دستیابی روسیه به انباشت سرمایه در دو دهه به اتفاق چین در راستای همین تفکر و دستیابی به اهداف اقتصادی از طریق ترور حکومتی سبب ایجاد قحطی گسترده‌ای شده، طوری که بنا به تحقیقات صورت‌گرفته، رفتار استالین بیش از دو میلیون نفر را کشت و قحطی عظیمی در اوکراين موجب مرگ هفت تا هشت میلیون انسان فقط در سال ۱۹۳۳شد. با چنین سابقه‌ای از بلوک شرق خاصه نظام سیاسی شوروی سابق که رگه‌هایی از همان رژیم و اندیشه سیاسی در رفتار پوتین قابل ردیابی است این پرسش منطقی مطرح است که آیا آغاز جنگ به فرمان پوتین مشمول نوعی جرم حکومتی نیست؟ فارغ از اینکه آیا رفتارهای ارتکابی ارتش روسیه و شخص پوتین بنا به مقررات مندرج در عهدنامه‌های بین‌المللی مشمول جرم حکومتی و نقض موازین حقوق بشردوستانه است یا خیر این پرسش بنا به باورهای دینی واصول قانون اساسی مطرح است که آیا بنا به اصل۱۵۲تا۱۵۴ سیاست خارجی ایران در جنگ اخیر براساس نفی هرگونه سلطه‌جویی و سلطه‌پذیری بوده؟ (اصل۱۵۲) و آیا رای ممتنع به قطعنامه سازمان ملل بر مدار این آرمان جمهوری اسلامی است که سعادت انسان در کل جامعه بشری را آرمان خود می‌داند و استقلال و آزادی و حکومت حق و عدل را حق همه مردم جهان می‌شناسد (اصل۱۵۴) و در آخر اینکه آیا تصمیم اتخاذشده در مواجهه با عملکرد دولت پوتین مبتنی بر موازین و آموزه‌های اسلامی که شاخصه اصلی آن حق‌طلبی و اشاعه موازین انسان‌دوستانه تعریف شده، بوده است؟