ملیحه محمودخواه-سازمان محیط‌زیست اعلام کرده که خریدوفروش ماهی قرمز خطرناک و فروش انواع لاک‌پشت و مار ممنوع است. برخی از کارشناسان بر این باورند که ماهی قرمز هیچ خطری برای طبیعت و محیط‌زیست ندارد و گونه مهاجم به شمار نمی‌آید، این در حالی است که محمد اصغرزاده، مدیرکل دامپزشکی خراسان‌جنوبی اعلام کرد که بیماری‌های مشترکی بین ماهی قرمز و انسان که خطرناک و متداول باشد، وجود ندارد و مردم نباید در این مورد نگران باشند. اما این ماهی‌ها حمل‌کننده میکروب‌هایی هستند که باعث اسهال، استفراغ و تهوع در افراد حساس و دارای آلرژی می‌شود.

او معتقد است که در این دوره که فروش ماهی قرمز متداول است، در صورتی که دست‌تان با ماهی یا آبی که درون آن ماهی بوده است، برخورد کرد، حتما باید بلافاصله دست‌ها را با آب و صابون شسته و آنها را ضدعفونی کنید. در ضمن افرادی که دارای علایم مشکوک به بیماری‌های تنفسی هستند، نباید در چرخه تولید و حمل ماهی قرمز فعالیت داشته باشند.

این مقام مسئول به این نکته اشاره کرده است که رعایت بهداشت فردی و محیطی، شست‌وشو و ضدعفونی وسایل و تجهیزات نگهداری، استفاده از ظروف یکبار مصرف برای حمل و جابه‌جایی ماهی به منزل و عدم‌تماس حفاظت‌نشده با آب و ماهی از عوامل مهم و تاثیرگذار در جلوگیری از انتقال بیماری است.

اصغرزاده با اشاره به اینکه افرادی که سابقه بیماری پوستی یا آلرژی دارند، از تماس مستقیم دست به ماهی و ظرف نگهداری آن خودداری کرده یا حداقل از دستکش استفاده کنند، تاکید می‌کند که از مردم می‌خواهیم در صورت مشاهده هرگونه تخلف از سوی فروشندگان ماهی زینتی با مراکز دامپزشکی تماس بگیرند.

او توصیه کرده است که جلوگیری از دست زدن کودکان به ماهی‌ها و عدم‌تماس دست به چشم، صورت و دهان بعد از کار با آکواریوم یا ظرف نگهداری ماهی از بروز بیماری‌های احتمالی قابل انتقال به انسان جلوگیری می‌کند.

صحبت‌های مدیرکل دامپزشکی استان خراسان‌جنوبی در حالی مطرح شده است که امیر آقابابایی، مدیر داخلی انجمن آبزیان ایران بر این باور است بیماری که ممکن هست ایجاد شود حساسیت و یا اگزما پوستی است که ناشی از تماس دست با سطح ماهی و آنهم برای برخی افراد احنمال دارد بروز کند. که البته نگران کننده نیست

او به «شهروند» توضیح می‌دهد که این ماهی‌ها به هیچ عنوان مهاجم نیستند و آنها حتی از غذای سایر ماهی‌ها نیز استفاده نمی‌کنند. این نوع ماهی‌ها از آب، ریزمغزی‌ها و درنهایت از مدفوع خودشان تغذیه می‌کنند.

او با تاکید بر اینکه این ماهی‌ها نه خوراک انسان می‌شود و نه زیاد زنده می‌ماند، تاکید می‌کند که برخی از افراد این ماهی‌ها را در استخرها یا رودخانه‌ها رها می‌کنند. این ماهی‌ها زود از بین می‌روند و آن درصد کمی هم که زنده می‌مانند وزن‌شان درنهایت 200 تا 300 گرم بیشتر نمی‌شود و حتی اگر به تخم‌ریزی هم برسند، تخم‌هایشان زیاد عمری نمی‌کنند. این نوع ماهی برای تخم‌ریزی و رشد و نمو نیاز به شرایط کنترل‌شده دارند و جزو ماهی‌های گرمابی به شمار می‌روند و باید در محیطی با درجه دمای بین 15 تا 16 درجه سانتی‌گراد بمانند تا امکان رشد برایشان فراهم شود که این اتفاق در شرایط عادی و درون استخر و رودخانه وجود ندارد.

اما این نظر همه کارشناسان این حوزه نیست. محمدعلی یکتانیک، کارشناس و فعال محیط‌زیست و درمانگر حیات‌وحش به «شهروند» توضیح می‌دهد که این جانوران به‌خودی‌خود خطرناک نیستند، اما مشکل اینجاست که لاک‌پشت و مارها را از نهرهای آب شیرین می‌گیرند. این نهرها مسیر عبور فاضلاب  کشاورزی هستند و در واقع این جانوران در 27 نقطه ممنوعه در گیلان، مازندران و استان گلستان یافت می‌شوند که نقاط میکروبی به شمار می‌روند. در این نقاط باید پرچم قرمز نصب کرد تا هیچ‌کس به این نقاط نزدیک نشود.

او تاکید می‌کند کمترین بیماری که این جانوران باعث آن می‌شوند سالمونلاست؛ سبب ایجاد بیماری اسهال خونی می‌شود که بیماری بسیار خطرناکی به شمار می‌رود. در واقع علت خطرناک‌بودن این جانوران این است که زیستگاه آنها در فاضلاب است.

چرا مردم علاقه به نگهداری جانوران خطرناک دارند

چرا مردم دوست دارند حیوانات وحشی را نگهداری کنند. چرا بازار خرید لاک‌پشت،  مار و سمندر در این روزها داغ است و کمی که به نیمه‌های بهار می‌رسیم، بازار خرید توله روباه، توله خرس، توله کروکودیل و توله ببر در کشور داغ می‌شود.

یکتانیک در پاسخ به این سوال می‌گوید: «این ایراد به پیامی برمی‌گردد که مردم از جامعه دریافت می‌کنند. احساس تفاوت و این پیام که اگر تو حیوان وحشی نگهداری کنی بهتر بلدی تفریح کنی، سبب شده مردم به خرید گونه‌های مختلف جانوری اقبال نشان دهند. وقتی مردم پیچ تلویزیون را باز می‌کنند و اولین تصویری که در سفره پر زرق و برق عید نوروز که تلویزیون برای آنها تدارک دیده تنگ ماهی را می‌بینند، قطعا برای خرید ماهی اقدام می‌کنند و نمی‌توان به آنها گفت که این ماهی‌ها می‌تواند برای بچه‌های آنها خطرناک باشد.

وقتی مراکز گردشگری پول‌های گزافی را به قاچاقچی‌ها می‌دهند تا حیوانات را خریداری کنند و این گونه‌ها در مراکز گردشگری به نمایش گذاشته می‌شوند، این باور عمومی شکل می‌گیرد که نگهداری از این گونه‌ها نوعی تفاوت است.

او توضیح می‌دهد که متاسفانه دست قاچاقچیان در این حوزه باز است و شما می‌توانید در بازار آزادگان هر گونه جانوری نایاب و کمیاب ایرانی و خارجی را پیدا کنید. در واقع این قاچاقچیان هم یا اصلا دستگیر نمی‌شوند یا در صورت دستگیری خیلی زود تبرئه می‌شوند و این مشکلی‌ای است که سبب شده دست قاچاقچیان در این حوزه باز باشد.

یکتانیک به جایگاه‌های نگهداری پرندگان در پارک‌ها نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «همه پرندگانی که در باغ پرندگان در نقاط مختلف شهر می‌بینید به صورت قاچاق وارد کشور شده‌اند و این رویش قارچ‌گونه چنین مکان‌هایی سبب می‌شود مردم هم گمان کنند نگهداری از گونه‌های مختلف جانوری می‌تواند لذت‌بخش باشد.»

او توضیح می‌دهد که این ماهی‌های قرمز از سنت چینی‌ها گرفته شده و هیچ ربطی به فرهنگ کشور ما ندارد. در واقع گونه غیربومی به شمار می‌رود. حتی اگر این ماهی‌ها هیچ ضرر و زیانی را متوجه ما نکنند، ما هر سال با این سنت اشتباه تعداد زیادی ماهی را به کشتن می‌دهیم.

این فعال محیط‌زیست به این موضوع اشاره می‌کند که دو بازار خلیج‌فارس و ماهی‌های زینتی در خیابان نواب تهران مرکز عرضه انواع ماهی، مار و لاک‌پشت به شمار می‌رود و در میان آنها گونه‌های نادر و قاچاق هم به وفور یافت می‌شود.