فرهنگی که با خودرو نیامد!

فرقی نمی‌کند شهرنشین باشید یا روستانشین، اما در شهر‌های بزرگ و البته پایتخت، ناموزونی رانندگی اهالی پایتخت‌نشین در خیابان‌ها و معابر عمومی بیشتر خودش را نشان می‌دهد.
معضل ترافیک موضوع جدیدی نیست، سال‌هاست مسئولان و کارشناسان راهکار‌های مختلف ارائه می‌دهند؛ راهکار‌هایی که یا اجرا نمی‌شود یا در صورت اجرا نقش چندانی در کاهش ترافیک شهر ندارد.
روزگاری نه چندان دور موجود شبه‌زنده‌ای به نام اتومبیل وارد ایران شد، اما فرهنگ همراهی لازم و کافی را با خود را نیاورد. آمار تصادفات شهری و معضل ترافیک حکایت از آن دارد که هنوز عده‌ای از شهروندان به موضوع رانندگی به عنوان یک «سرگرمی» نگاه کرده و به دور از در نظر گرفتن شرایط و الزامات شهری پیش می‌روند، البته پرواضح است که این میزان شاید درصد زیادی از شهروندان را شامل نشود، اما همان میزان اندک نیز اثرات مطلوب رانندگی دیگران را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و روند را از مدیریت صحیح خارج می‌کند؛ همچون لکه‌ای بر پارچه‌ای شفاف که هر چند کوچک باشد، اما نقطه ضعفی خواهد بود بر فضایی بزرگ.
از راهکار‌های مؤثر در ایجاد فرهنگ ترافیک می‌توان به هوشمندسازی تجهیزات ترافیکی، توسعه زیرساخت‌ها، ایجاد مسیر‌های ویژه و اختصاصی برای دوچرخه‌سواران، اتصال بیشتر و بهتر مسیر‌ها و اطمینان از اجرای قوانین ترافیکی اشاره داشت؛ راهکار‌هایی که دولت‌ها می‌توانند آن‌ها را از محل مالیات‌های پرداختی شهروندان به راحتی اجرایی کنند.


در واقع بخشی از راهکار‌ها مربوط به اقدامات دولت به عنوان حاکمیت مرکزی و شهرداری‌ها همچون حاکمیت محلی و بخشی دیگر اعمال قانون است. شهرداری‌ها با استفاده از روش‌های مختلفی می‌توانند این معضل را مدیریت کنند، به عنوان مثال فرهنگ‌سازی را با همکاری آموزش و پرورش از سنین مؤثر و پایه یعنی دانش‌آموزان در مقطع ابتدایی آغاز کنند و فرهنگ ترافیک را در قالب بسته‌های سرگرمی یا با طراحی‌های جذاب آموزش دهند، زیرا در این سن کودکان تأثیرپذیری بالایی دارند و می‌توانند در آینده نیز به کاهش ترافیک شهری و آلودگی هوا کمک کنند.
تجربه زیستی این حقیر در سال‌های طولانی تصدی معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان می‌گوید که می‌توان با ایجاد پویش‌های مؤثر به خوبی آن را مدیریت و آموزش‌هایی را با کمک دیگر نهاد‌ها برای همه سطوح سنی در شهر اجرایی کرد، همچنین در این میان نمی‌توان از نقش اثرگذار رسانه‌ها و تولید محتوا و عرضه آن در شهر غافل شد.
تحقیقات در کشور‌های مختلف نشان داده اعمال قانون در ترویج فرهنگ ترافیک و کاهش رفتار‌های خشن بسیار مؤثر است. متأسفانه تا وقتی پلیس ورود نکند اجرای قانون مشکل است، حتی اگر جریمه‌های پلیس منطقی باشد، قانون‌شکنان به راحتی با پرداخت جریمه باعث بروز مشکلاتی نظیر ترافیک‌های سنگین درون‌شهری خواهند شد. در واقع می‌توان گفت، ضرورت آموزش فرهنگ ترافیک برای کودکان امری اجتناب‌ناپذیر است چراکه آموزش‌های بنیادی و اساسی را در تمامی زمینه‌ها از خانه تا مدرسه از کودکستان تا دانشگاه می‌طلبد تا بتوان از همان سنین پایه از رفتار‌های مخاطره‌آمیز بزرگسالی پیشگیری کرد. رفتار‌های خشونت‌آمیز، جسورانه و بی‌پروا، همه و همه از عدم آموزش جامع و کاملی ناشی می‌شود که روزگاران گذشته باید انجام می‌شد و نشد و نتیجه‌اش تصادفات شدیدی است که روزمره در خیابان‌های شهر و راه‌های بین‌شهری شاهد آن هستیم.
*مجری طرح‌های زیربنایی استان اصفهان