چالش در واشنگتن برای بازگشت به توافق هسته‌ای

در شرایطی که همه طرف‌های توافق هسته‌ای آمادگی خود را برای بازگشت به این توافق اعلام کرده‌اند، به نظر می‌رسد دو مانع اصلی وقفه در امضای نهایی، چالش داخلی در امریکا بر سر تعامل یا تعامل نکردن با ایران و همچنین پافشاری دولت بایدن بر سر ادامه برخی تحریم‌ها علیه ایران است. به عبارت دیگر به‌رغم ادعای دولت بایدن درباره آمادگی برای امضای توافق، نه کاخ سفید حاضر به رعایت خطوط قرمز ایران است و نه در واشنگتن همسویی مورد نیاز برای بازگشت به توافق هسته‌ای وجود دارد.
با وجود وقفه‌ای که در مذاکرات وین ایجاد شده، سه کشور اروپایی عضو برجام با انتشار بیانیه‌ای تأکید کردند که یک توافق جامع و منصفانه روی میز و آماده نهایی شدن است. فرانسه، انگلیس و آلمان که به عنوان تروئیکای اروپایی (سه کشور اروپایی) توافق هسته‌ای شناخته می‌شوند، در بیانیه خود که روز شنبه در رسانه‌های ایرانی بازتاب یافت، ضمن ابراز تأسف از وقفه در گفتگو‌های وین، اعلام کردند: «درک ما این است که ایران و امریکا برای حل و فصل مسائل دوجانبه نهایی سخت کار کرده‌اند و به همین دلیل آماده هستیم که این توافق را اکنون نهایی کنیم.»
روز جمعه نیز «جوزف بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در توئیتی اعلام کرده بود به دلیل عوامل خارجی به وقفه در گفتگو‌های وین نیاز است. وی افزود: «متن نهایی اساساً آماده و روی میز است.» بعد از اعلام این وقفه، «انریکه مورا» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده گفتگو‌های وین هم ابراز امیدواری کرد مذاکرات وین برای حصول نتیجه به زودی از سر گرفته شود.
افت و خیز واشنگتن برای بازگشت به توافق


مواضع امریکا برای بازگشت به توافق هسته‌ای را در موضع‌گیری رسمی دولت بایدن می‌توان دنبال کرد، اما یک نکته مهم آن است که رویکرد رسمی واشنگتن برای بازگشت به توافق هسته‌ای با حال و هوای سیاسی واشنگتن متناقض است.
«ند پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه امریکا در نشست خبری شامگاه جمعه درباره مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین، با اعلام خوش‌بینی نسبت به رسیدن به توافق تصریح کرد که «رابرت مالی»، نماینده ویژه امریکا در امور ایران برای مشورت به واشنگتن بازگشته است. او گفت: «مذاکرات پیچیده‌ای در جریان است، اما ما همچنان معتقدیم که طرف‌ها به توافق احتمالی نزدیک هستند.» ند پرایس همچنین در سخنان خود تلاش کرد توپ توافق را به خارج از زمین واشنگتن بیندازد و در ادامه گفت: «لازم است تصمیم‌هایی در تهران و مسکو گرفته شود. ما اطمینان داریم که می‌توانیم به پایبندی دوجانبه به برجام برگردیم، اگر آن تصمیم‌ها در تهران و مسکو گرفته شود.»
در عین حال همزمان با خوش‌بینی کاخ سفیدی‌ها برای بازگشت به توافق هسته‌ای، «نیکی هیلی»، که این روز‌ها در چهره یک سیاستمدار مخالف دولت بایدن در رسانه‌های امریکایی حاضر می‌شود، تلاش دولت فعلی امریکا برای توافق با ایران را باعث شرمساری عنوان کرد. سفیر پیشین امریکا در سازمان ملل در توئیتی نوشت: بایدن تهدید «مرگ بر امریکا» ایران را نادیده می‌گیرد و به دشمنان‌مان التماس می‌کند تا ما را دوست داشته باشند. دیگر کافی است.
وی تنها مخالف بازگشت واشنگتن به توافق وین نیست و فهرست بلندبالایی از مخالفان بازگشت امریکا به گفتگو‌ها وین وجود دارد. از جمله «تام کاتن»، سناتور امریکایی بایدن را به دلیل «ضعیف» بودن، به شدت مورد انتقاد قرار داد و گفت: «جنگ در اوکراین در واقع ارتباط نزدیکی با توافق هسته‌ای ایران دارد. جو بایدن در سال گذشته روی ولادیمیر پوتین به عنوان وکیل خود حساب کرد تا ایران را وادار به توافق با ما کند و این یکی از دلایلی بود که او در سال گذشته بسیار ضعیف بود، او نمی‌خواست کاری کند که ولادیمیر پوتین را آزار دهد. کاتن افزود: اکنون، در حالی که آن‌ها در آستانه رسیدن به یک توافق دیگر بودند، ایران و روسیه از میز مذاکره کنار می‌روند، زیرا می‌دانند که جو بایدن شدیداً این توافق هسته‌ای را می‌خواهد و می‌توانند امتیازات بیشتری از او بگیرند. ارتباط مستقیمی بین ضعیف بودن جو بایدن در قبال ایران و جنگی که ولادیمیر پوتین در حال حاضر در اوکراین به راه انداخته است، وجود دارد.»
توقیف نفت ایران همزمان با ادعای مذاکره
علاوه بر این اقدامات دولت امریکا برای بازگشت به توافق بسیار متناقض است. در شرایطی که واشنگتن ادعای آمادگی برای بازگشت به توافق وین را دارد، روز جمعه خبرگزاری «آسوشیتدپرس» ادعا کرد که ایالات متحده محموله دو نفتکش مظنون به حمل نفت ایران را در سکوت خبری توقیف کرده است.
همچنین پایگاه خبری میدل‌ایست‌آی بعد از اعلام توقف در مذاکرات وین در گزارشی نوشت که طرح خواسته‌های جدید از سوی امریکا باعث حیرت و عصبانیت تیم مذاکره‌کننده ایران در این گفتگو‌ها شد. «محمد مرندی» از تحلیلگران نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایران در وین هم در گفت‌وگویی با شبکه المیادین تصریح کرد که امریکا با لغو همه تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران مخالف است. او با بیان اینکه ربودن نفتکش ایرانی [توسط امریکا]یک مسئله غیرقابل قبول برای ایران است، خاطرنشان کرد: «مشکلاتی بین مسکو و واشنگتن وجود دارد، ولی مانع اصلی، مخالفت امریکا با رفع همه تحریم‌هاست.» این تحلیلگر ارشد سیاسی با اشاره به اینکه، غربی‌ها نیز نقش مثبتی در مذاکرات نداشتند، گفت که این کشورها، عمداً وقت‌کشی کردند تا ایران را فریب دهند.
رفتار متناقض امریکایی‌ها در گفتگو‌ها در حالی است که «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در نهاد‌های بین‌المللی مستقر در وین بعد از اعلام وقفه در مذاکرات روز جمعه گفت که به‌رغم این وقفه تلاش برای حل مسائل باقی‌مانده ادامه خواهد داشت. مذاکره‌کننده ارشد چین هم گفت امیدوار است مذاکرات چند روز دیگر ازسرگرفته شود و افزود: «متن اساساً موجود است، اما به جرح و تعدیل‌های نهایی نیاز دارد.» وی همچنین گفت که «ما همیشه بر این عقیده هستیم که نگرانی همه طرف‌ها باید بررسی شود.»‌براین اساس شاید سنگ بزرگ عدم توافق در وین را بیش از هرجای دیگری باید در واشنگتن جست‌وجو کرد.