روس ها حرف خود را بر کرسی نشاندند

آفتاب یزد: در حالی که همه انتظار داشتیم در روز‌های پایانی اسفندماه خبر توافق نهایی ایران با قدرت‌های خارجی اعلام شود و کام مردم ایران در آستانه نوروز شیرین شود، طرح ابهاماتی از روسیه که هیچ معنایی جز گروگرفتن منافع ایران و برجام نداشت، نگرانی‌ها درباره سرنوشت مذاکرات را افزایش داد چرا که به یکباره مذاکرات وین بدون هیچ خروجی روشنی متوقف شد. در حالیکه شواهد و قرائن نشان
می داد، تمام پرانتزهای اختلافی بسته شده اند، به یکباره تقاضای روسیه برای اخذ تضمین همه معادلات را به هم ریخت. امروز غرب در حال
جا انداختن این دیدگاه است که روسیه برجام را به گروگان گرفته تا تحریم های آمریکا و اروپا علیه خود را خنثی کند و به نظر می رسد تا حدی نیز موفق عمل کرده است چرا که روز گذشته سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در کنفرانس خبری مشترک با حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان در مسکو گفت:« روسیه از ایالات متحده، تضمین کتبی دریافت کرده است که تحریم‌ها مانع همکاری در چارچوب توافق هسته ای ایران نخواهد شد.» وی تصریح کرد:« حتی در صورت افزایش تحریم‌های ضدروسی، همکاری با جمهوری اسلامی ایران را افزایش می‌دهیم.» اما باید این دید این مسئله چه نفعی برای کشور ما به همراه دارد و چرا آمریکا زیر بار چنین تضمینی رفته است؟
>روسیه برجام را گروگان گرفت


طولانی شدن مذاکرات هسته‌ای سرانجام کار را به جایی رساند که یکی از کابوس‌های طرفداران توافق هسته‌ای به واقعیت تبدیل شود. روسیه مواضعش را در مذاکرات به شکل دراماتیکی تغییر داد و حالا متهم است که چوب لای چرخ توافق گذاشته است.
هنوز دقیقا روشن نیست که مذاکرات وین چقدر با توافق نهایی فاصله دارد. طرفین در روزهای اخیر بارها تاکید کردند که اختلافات اصلی حل شده، اما هنوز مسائل حل ناشده‌ای باقی مانده که اگر به سرانجام نرسند، توافقی در کار نخواهد بود.روسیه می‌گوید که با تحریم‌های بسیار سخت‌گیرانه‌ای از سوی آمریکا روبه‌روست و به گفته وزیر خارجه این کشور «به دنبال تضمینی است تا مطمئن شود که تحریم‌های آمریکا، حقوق روسیه را در برجام نقض نمی‌کند.»این شاید نخستین بار باشد که یکی از مقام‌های روس از «حقوق» این کشور در چارچوب برجام صحبت می‌کند؛ حقوقی که ظاهرا از نظر مسکو، شامل داد و ستد آزادانه با ایران است.لاوروف گفته است: «ما از همکاران آمریکایی‌مان درخواست کردیم که دست کم در سطح وزیر خارجه به ما ضمانت کتبی بدهند که تحریم‌های اخیر آمریکا، تحت هیچ شرایطی به حق ما برای تجارت آزاد و کامل، سرمایه‌گذاری و همکاری ‌اقتصادی و همکاری فنی- نظامی با ایران، آسیبی وارد
نمی‌کند.»
به بیان ساده، روسیه به دنبال این است که در حاشیه برجام، یک دریچه مهم در قلب دیوار محاصره اقتصادی غرب ایجاد کند؛ دریچه‌ای که می‌تواند ساز و کار تحریم‌های روسیه را با مشکلاتی مختلف روبه‌رو کند.اگر غرب با این خواسته روسیه موافقت کند، وضعیت مذاکرات وین به شرایطی بازخواهد گشت که قبل از مسئله روسیه مطرح بود. یعنی مذاکرات در صورت حل شدن آخرین مسایل باقی‌مانده به سوی نتیجه نهایی پیش خواهد رفت.این در حالی است که پیش از این آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا گفته بود که تحریم‌های روسیه به خاطر جنگ اوکراین، هیچ ارتباطی به برجام ندارد.
>ادعای تضمین آمریکا به روسیه
اما روز گذشته ورق به یکباره برگشت و ماجرا طوری رقم خورد که نشان می داد ایالات متحده تضمین کافی را به روسیه داده است چرا که سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در کنفرانس خبری مشترک با «حسین امیرعبداللهیان» وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در مسکو با مفید توصیف کردن دیدار با وزیر خارجه ایران گفت که حتی در شرایط تحریم‌های غیرقانونی غرب علیه روسیه، مسکو همکاری خود را با ایران افزایش می‌دهد.وی در آغاز این کنفرانس خبری در خصوص دیدار با همتای ایرانی خود گفت:‌« مذاکرات با وزیر امور خارجه ایران مفید بود و در حال کار بر روی پیش نویس یک توافقنامه جدید بین دو کشور هستیم که این پیش‌نویس اصول همکاری ما در عرصه بین‌الملل را تعریف می‌کند.»لاوروف همچنین درباره این پیش‌نویس توضیح داد:‌«مذاکرات در فضایی بسیار دوستانه برگزار شد و صریح و منسجم بود. فکر می‌کنم مفید بود. هم‌اکنون پیش‌نویس یک توافق بسیار گسترده بین د و کشور در حال انجام است و تایید آن با ابتکار عمل طرف ایرانی انجام گرفت و ما برای امضای آن در اسرع وقت ابراز علاقه کردیم». لاوروف در خصوص تحریم‌های یکجانبه غرب علیه دو کشور ایران و روسیه ادامه داد:‌«من با همتای ایرانی خود به توافق رسیدم که تاثیرات تحریم‌های غرب و معیارهای دوگانه و متناقض آن را نادیده بگیریم و آن‌ها را بی‌اثر کنیم.»وزیر امور خارجه روسیه دیدار با امیرعبداللهیان را بسیار صریح و مفید توصیف کرد و در خصوص سفر به ایران گفت که دعوت برای سفر به ایران را پذیرفته است و به زودی درباره تاریخ آن توافق خواهد شد.» وزیر امور خارجه روسیه همچنین تصریح کرد که روسیه از ایالات متحده، تضمین کتبی دریافت کرده است که تحریم‌ها مانع همکاری در چارچوب توافق هسته ای ایران نخواهد شد.لاوروف همچنین در پاسخ به سوالی درباره این‌که درخواست‌های روسیه مانع به نتیجه رسیدن مذاکرات می‌شودیا درخواست‌های غیرمنطقی آمریکا مانع اصلی است نیز بیان کرد:« ما تضمین کتبی را دریافت کردیم و این را وارد متن احیای برجام خواهند کرد.در این زمینه یک حفاظت مطمئن در خصوص تمامی پروژه‌ها و فعالیت‌ها، شرکت‌ها و متخصصانی که در چارچوب برجام بوده، ذکر شده از جمله همکاری در خصوص پروژه‌ اصلی نیروگاه بوشهر.»وی گفت: «من هم شنیدم که آمریکایی‌ها هر روز تلاش می‌کنند ما را متهم کنند که ما جلوی توافق ترمز می‌گذاریم. این دروغ است، توافق هنوز مورد تایید برخی از پایتخت‌ها قرار نگرفته و مسکو هم جزو این پایتخت‌ها نیست.»لاوروف با قدردانی از موضع بی طرفانه ایران در تحولات اوکراین گفت: «قطعاً ما به موضوع اوضاع اوکراین و اطراف آن پرداختیم. من از همکاران ایرانی خود برای موضع متوازن و بی‌طرفانه خود و درک نگرانی‌های امنیتی روسیه که در نتیجه اقدامات ثبات زدای ایالات متحده و هم پیمانان ناتو آن بروز پیدا کرده است. قدردانی می‌کنیم.»وزیر خارجه روسیه بر بازگشت ایالات متحده به برجام تاکید کرد و گفت: مسکو منتظر بازگشت آمریکا به برجام و لغو تحریم‌ها است.وی همچنین گفت: «در صورتیکه نفت ایران پس از احیای برجام وارد بازار شود، اوپک پلاس باید همه مسائل مربوط به سهمیه بندی‌های مجدد را حل و فصل کند.»
>تضمینی به نفع ایران
این طور که شواهد نشان می دهد مسکو تاکنون به مرادش رسیده است؛ اما باید دید چرا آمریکا زیر بار ارائه تضمین به روسیه رفته و این مسئله تا چه اندازه می تواند منافع ما را تامین نماید؟
احمد شیرزاد، کارشناس روابط بین الملل در این رابطه به آفتاب یزد گفت:« اقدامی که روس ها انجام دادند اگر منجر به توقف مذاکرات نشود، فی النفس به نفع کشور ما خواهد بود. چون ما اگر به توافقی در مسئله برجام دست پیدا کنیم از یک سو راه برای داد و ستد و تجارت با بسیاری از کشور ها برای ما باز خواهد شد اما از آن جایی که شرایط دنیا به دلیل مسئله حمله روسیه به اوکراین در حال تغییر است این احتمال هم وجود دارد که با محدودیت های جدیدی در مبادلاتمان با روسیه مواجه شویم چون این کشور تحریم شده است. بنابراین اگر روسیه موفق شود تضمین کافی را از آمریکا دریافت کند این مسئله برای ما بسیار مفید خواهد بود چون احتمال ایجاد محدودیت در روابط بین ایران و روسیه از بین خواهد رفت. البته این مسئله به این معنا نیست که ما حتما باید وارد معامله خاصی با روسیه شویم اما دست ما را باز می‌گذارد و سبب می شود تا ما از امکانات قبلی خود بی نصیب نمانیم.»
وی در ادامه توضیح داد:« با این همه نفس امضا شدن یک توافق می تواند مسیر های جدیدی را برای ما باز کند. بنابراین اخذ تضمین توسط روسیه از آمریکا به نفع ما نیز خواهد بود. اما پیش از ما به نفع روس ها است چون آن ها دلشان نمی خواهد کانالی که در روابطشان با ایران برایش سرمایه گذاری کرده اند دچار خدشه شود. البته ما تا کنون معاملات اقتصادی زیادی با روسیه نداشته ایم و ارتباطات ما به همکاری های هسته ای و نظامی محدود می شود.»او در ادامه در پاسخ به این سوال که به نظر شما آمریکا چطور به این تضمین رضایت داده است؟ گفت:« شرایط آمریکا در تقابل با روسیه بسیار خطیر است. اگر واقعا اخبار مبنی بر ارائه تضمین به روسیه توسط آمریکا صحت داشته باشد؛ چون ممکن است مقامات آمریکایی آن را تکذیب کنند؛ بنابراین اگر روسیه بلوف نزده باشد و خبر صحت داشته باشد این موضوع نشان می دهد که تا چه اندازه دستیابی به توافق برجام برای آمریکایی ها مهم و اورژانسی است. این نشان دهنده آن است که آمریکا دوست دارد به هر شکل ممکن در شرایط فعلی توافق حاصل شود. در حال حاضر تحریم روسیه نیازمند این است که نفت و گاز ایران به بازار جهانی سرازیر شود و این بازار تشنه را در بر بگیرد. البته این مسئله برای ایران هم موقعیت خیلی خوبی است. آمریکا نیز می خواهد هر چه زودتر به توافق دست پیدا کند و امیدواریم که شرایط منطقی و بحق ایران مورد پذیرش قرار بگیرد.»