روزنامه آرمان ملی
1400/12/26
ایران هنوز بهFATF نپيوسته؛ - اين «علامت بدی» است
عکس: آرمان‌ملی / فاطمه فتاحی/آرمان ملی- احسان انصاری: در حالی ایران و کشورهای غربی به ایستگاه پایانی مذاکرات رسیده‌اند که حسین‌امیر عبداللهیان با سفر به مسکو رایزنی‌ها درباره احیای برجام را در سطح بالاتری با مقامات کرملین دنبال می‌کند. روسیه در ابتدای مذاکرات نقش دوپهلویی در مذاکرات داشت، درعین‌حال که رابط ایران و کشورهای غربی بود اما منافع خود را نیز دنبال می‌کرد. با این‌وجود پس از جنگ اوکراین موقعیت این کشور در عرصه بین‌المللی مخدوش شده است. نکته‌ای که روی سرنوشت برجام نیز اثرگذار بوده است. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی این موضوع با فریدون مجلسی تحلیلگر روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده است. مجلسی معتقد است: ممکن است توافقات موقتی صورت بگیرد و یا پولی آزاد شود اما نمی‌توان با این شرایط در بلندمدت در عرصه جهانی تجارت کرد. نکته دیگر اینکه هنوز ایران به اف‌ای تی اف نپیوسته و هنوز در داخل کشور اجازه تجارت خارجی در حد مطلوب داده نشده است. این در حالی است که اگر ایران اف‌ای تی اف را بپذیرد هر زمان که تمایل داشت می‌تواند از آن انصراف بدهد و خارج شود.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید. در حالی که اخبار منتشر شده بیانگر قریب الوقوع بودن توافق بین ایران و کشورهای غربی است اما هنوز این موضوع به‌صورت رسمی اعلام نشده و همچنان مذاکرات با وقفه دنبال میشود. مهم‌ترین گره‌های موجود برای رسیدن طرفین به توافق چیست؟شرایط زندگی مردم ایران به شکلی است که با وضعیت مطلوب فاصله دارد و گاها در وضعیت اضطرار زندگی می‌کنــند. ایـن موضوعی است که دولت نیز نسبت به آن آگـــاهــی دارد و به‌خوبی می‌دانــد که ادامه این وضعیت پیامدهای خوبی نخــواهــد داشت. دولت همچنیــن به ایـن نکتـه آگاهی دارد کــــه بـــدون احیای برجــام و برداشته شدن تحریم‌های ایـــران گشایشـــی در وضعیت اقتصادی کشور ایجاد نخواهد شد. ایران کشوری است که نفت و گاز و مشتقات آن را صادر می‌کند و از سوی دیگر مواد تکمیلی وارد می‌کند. به‌همین دلیل نیاز مبرمی به دسترسی به بازار جهانی دارد تا هم بتواند نفت و گاز خود را بفروشد و هم اینکه مواد موردنیاز خود را وارد کند. پس از تحریم‌های اخیر استقلال بازرگانی ایران از دست‌رفته است و به‌همین دلیل دولت باید تلاش کند این استقلال ازدست‌رفته را دوباره به‌دست بیاورد. این موضوع نیز نیاز به توافق دارد. هنگامی‌که وزیر امور خارجه ایران به مسکو سفر می‌کند نشان‌دهنده این است که ایران به‌دنبال برداشتن موانع تحقق برجام است. به‌هرحال در جنگ اوکراین به دلیل اینکه ناتو در آن نقش دارد آمریکا خود را یک‌طرف جنگ می‌داند. امیر عبداللهیان برای کمک مالی و نظامی به روسیه در جنگ اوکراین به مسکو سفر نکرده، بدون تردید او در سفر به مسکو به مقامات کرملین گفته که ترمزی که روس‌ها در ماجرای برجام ایجاد کرده است برای ما مشکل‌آفرین است و اجازه نمی‌دهد ایران به اهداف خود دست پیدا کند. ایران به دنبال دادن تضمین به روسیه است که مطالبات آنها لطمه‌ای به منافع ایران نخواهد زد. همواره از ابتدای مذاکرات هسته‌ای ایران در دو دهه گذشته با این نگرانی همراه بوده‌ام که رفع تحریم‌های ایران باید با رفع تهدیدها در سطح منطقه‌ای همراه باشد. زمانی می‌توان به این نقطه رسید که تحریم‌ها و تهدیدها به یک نقطه تعادل‌بخش برسند.
با توجه به شرایــط فکــر می‌کنید هنوز این احتمال وجود دارد که به نتیجه رسیدن مذاکرات به تأخیر بیفتد؟
در چنین شرایطی شاید مذاکرات همچنان ادامه داشته باشد اما به نتیجه جدی نخواهد رسید. ممکن است توافقات موقتی صورت بگیرد و یا پولی آزاد شود اما نمی‌توان با این شرایط در بلندمدت در عرصه جهانی تجارت کرد. نکته دیگر اینکه هنوز ایران به اف‌ای تی اف نپیوسته و هنوز در داخل کشور اجازه تجارت خارجی داده نشده است. این در حالی است که اگر ایران اف‌ای تی اف را بپذیرد هر زمان که تمایل داشت می‌تواند از آن انصراف بدهد و خارج شود. به همین دلیل، اینکه ایران هنوز حاضر به پذیرش اف‌ای تی اف نشده علامت خوبی نیست. برخی رویکردهای که در درون هر دو کشور وجود داشت اجازه نمی‌داد این مناقشه حل شود و به همین دلیل این‌چنین شکل فرسایشی و درازمدت به خود گرفته است. نکته دیگری که در این زمینه وجود داشت فقدان تجربه کافی درزمینه مدیریت جامعه و روابط بین‌الملل بود که مزید بر علــت شده بــود. هرچند این وضعیت به‌مرور زمان بهبود پیدا کرد. از سوی دیگر جریـــان رادیکال که رفتار عقلایــی نداشتند نیز اجازه نمی‌دادند در یک افق وسیع‌تر و با نگاه به منافع ملی به این موضوع نگاه شود. با این‌وجود فشارهای گسترده، یکجانبه و خودخواهانه‌ای که در سال‌های اخیر به ایران و به‌خصوص از نظر اقتصادی وارد شد شرایط را به بن‌بستی کشاند که برای باز کردن این بن‌بست تنهــا همین یک‌راه باقی‌مانده است. باید این نکته را در نظر گرفت که تحریم‌ها زندگی مردم را سخت کرده و امروز مردم برای گذران امور خود با مشکلات جدی مواجه هستند. تحریم‌ها باعث شده رقبای منطقه‌ای ما در دهه‌های اخیر پیشرفت کنند و ایران به‌جز در زمینه‌های دفاعی در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی و توسعه‌ای عقب بماند. درنتیجه رفع تحریم‌ها برای ایران از همه‌چیز مهم‌تر است. ایران باید دلایل و رویکرد کشورهای غربی را مشاهده کند که آنها به‌دنبال چه چیزی هستند و آیا شرایط تحقق آنها را دارد یا خیر. امتیازاتی که آنها به دنبال آن هستند و جمهوری اسلامی نیز نسبت به آنها آگاهی دارد و در مقدمه برجام نیز به‌صورت تلویحی به آنها اشاره شده رعایت صلح و امنیت در منطقه است. در ایران منابع طبیعی و انسانی زیادی وجود دارد که می‌تواند زمینه پیشرفت و توسعه را فراهم کند. اینکه ما به چه میزان از این منابع در راستای توسعه کشور استفاده کرده‌ایم موضوع قابل بحث دیگری است. اگر از ایـن ثروت‌های انسانی و طبیعی به‌درستی استفاده شود ایران می‌تواند به مقتدرترین و پیشرفته‌ترین کشور منطقه تبدیل شود. یکی از دیدگاه‌ها که در این زمینه وجود داشت این بود که اگر ما بتوانیم درزمینه نظامی تجهیــزات زیادی در اختیار داشته باشیم و به یک کشــور قدرتمنــد تبدیل شویم امکان توسعه و پیشرفت درزمینه‌های دیگر نیز فراهم خواهد شد. هزینه کردن ثروت کشور در راستای قدرت نظامی با دیدن زمینه‌های دیگر به‌خصوص اقتصاد منطقی‌تر است.
امروز افکـار عمومی جامعه با این سؤال مواجه اسـت که در صورت حاصل شدن توافق چه چشم‌اندازی پیش روی کشور و زندگی مـــردم وجود خواهد داشت؟
واقعیت این است که مردم اعتماد خود را تا حدی از دست داده‌اند و برخی تصمیمات که در داخل کشور گرفته میشود نیز نباید به این مساله دامن بزند. مردم نگران این موضوع هستند که پول‌هایی که به‌واسطه توافق به دست ایران می‌رسد در چه مسیری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پول‌ها صرف توسعه و ایجاد اشتغال و رفاه برای مردم شــود تا رضایـــت مردم را به همراه داشته باشد. هنگامی‌که اقتصــاد یک کشور در وضعیـــت نامناسبی قرار داشته باشد این وضعیت می‌تواند روی رویکردهای امنیتی و نظامی جامعه تأثیر بگذارد. به‌هر حال ما امروز در شرایطی قرار داریم که می‌توانیم با جهان تعامل داشته باشیم، به منابع مالی و تجــارت جهانی از طریق بانک‌های جهانی دسترسی داشتـــه باشیـــم. طرف مقابــــل نیز نگران مسائل امنیتی در منطقه خاورمیانه است. این نگرانی بـــه‌خصوص درباره مناطقی بیشتر است که برای آنها خط قرمز به شمار می‌رود. هنگامی‌که ایران فارغ از تحریم‌ها استقلال اقتصادی خـــود را به‌دست بیاورد می‌تواند با همه کشورهای جهان از جمله کشورهای اروپایی قرارداد امضا کند. در چنین شرایطی ایران می‌تواند تصمیم‌گیری کند که کوتاه‌مدت یا بلندمدت بودن این قراردادها به چه میزان با منافع ملی خود سازگار است و بر اساس این رویکرد تصمیم‌گیری کند. حتی شرایط می‌تواند به سمتی حرکت کند که بین ایران و آمریکا نیز قرارداد تجاری امضا شود. البته این وضعیت در شرایطی اتفاق خواهد افتاد که استقلال عمل اقتصادی ایران وجود داشته باشد. اقتصاد عملی که در شرایط کنونی وجود ندارد و مخدوش شده است. در شرایط کنونی وضعیت اقتصادی مردم نامناسب است و گرانــی‌ها وجــود دارد. به همین دلیل تغییر وضعیت اقتصادی مردم باید ازجمله اولویت‌های نخست تصمیم گیران جامعه باشد. در چنیــن شرایطی هــر تصمیمی که بتواند شرایط را تغییر دهد و در وضعیت اقتصادی مردم تغییر ایجاد کند حائز اهمیت است.
با توجه به رویکردی کــه روسیه نسبت به برجــام در پیش‌گرفته به چه میزان این احتمال وجود دارد که منافع این کشور درروند حاصل شدن توافق وقفه ایجاد کند؟
با نظریه توطئه در این زمینه موافق نیستم که به دلیل اینکه روسیه از تحریم ایران سود برده‌اند درنتیجه تصمیم دارند در روند مذاکرات وقفه ایجاد کنند. این دیدگاه را نمی‌پسندم. بهترین استفاده روسیه از تحریم ایران این بود که بازار انحصار گاز در اروپایی غربی و تا حدودی نفت را به دست آورد و وارد سهمیه‌هـــای نفت و گاز صادراتی ایـــران شــد. روسیه کشور ثروتمنــد و دارای توانایی‌ها و امکانات زیــادی اســت که اگـــــر تصمیم‌گیری‌های صحیحی دربـاره آن صــورت بگیرد نیاز به این نــدارد که درباره ایران دست بــه توطئه بزند. این احتمــال وجود دارد و درصورتی‌که کشورهای اروپایی واکنش‌های سختی از خود نشان بدهند و روسیه را تحت تحریم‌های شدید قرار بدهنــد که محتمل به نظر می‌رسد روسیه نیز در واکنش به این تحریــم‌ها تلاش خواهـد کرد با خطوط گاز و نفتی که در اختیار دارد کشورهای اروپایی را تحت فشار قرار بدهد. این اقدام از سوی روسیه اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. البته این احتمال نیز وجود دارد که کشورهای اروپــایی درهای رابطـــه اقتصادی خود با روسیه را ببندند و روسیه را تحت‌فشار اقتصادی قرار بدهند. به‌هرحال در جهان امروز همه‌چیز به هم ارتباط دارد. در اغلب موارد نیز همین ارتباطات از جنگ‌ها و نزاع‌های بین‌المللی جلوگیری می‌کند. رفتاری که امروز روسیه از خود بروز می‌دهد به بهای از دست دادن و نابود شدن ثروت‌های کشور اوکراین تمام خواهد شد. کشورهای اروپایی نیز نه زورشان می‌رسد که با اقدامات روسیه مقابله کنند و نه تمایلی به این کار دارند. تنها اشتباه کشورهای اروپایی این بود که به این تنش دامن زدند و دولت حداکثری را در اوکراین متواری کردند و دولت کی‌یف را به اعتبار اینکه مردم اوکراینی در پیرامون کی‌یف متراکم هستند و خواسته آنها خواسته همه ملت است نطفه این نفاق را به وجود آوردند. ایران در این ماجرا نه سر پیاز است و نه ته پیاز. به همین دلیل هیچ دلیلی وجود دارد که ایران بخواهد از اقدامات علیه اوکراین حمایت کند. روس‌ها در دورانی که ایران تحریم بود از نبود ایران در بازار نفت و گاز کمال بهره را بردند و سهم ایران را به خود اختصاص دادند و با تحریکاتی که انجام دادند به اختلافات ایران و غرب دامن زدند و تا می‌توانستند از این اختلافات بهره بردند. به همین دلیل ایران می‌تواند با یک دیپلماسی صحیح مسائل خود را در وین سریع‌تر حل‌وفصل کند تا بتواند بخشی از زیان‌هایی که توسط وارثان نفت و گاز ایران در دوران تحریم‌ها شده را جبران کند. به همین دلیل نیز بهتر است ایران با کشورهای غربی وارد تعامل شود تا از این وضعیت به سود خود استفاده کند.
سایر اخبار این روزنامه
سونامي«سفر» و «تخريب طبيعت» در راه است...
ایران هنوز بهFATF نپيوسته؛ - اين «علامت بدی» است
زاغري و پول‌هاي بلوكه، هر دو آزاد شدند
تماشاگران دربي درآزادي
نوروز 1401 و آغـازهـزاره‌ای نـو
بازهم علم الهدي - زنان موتور سواري كنند؛ جـدا البتــه!
ديپلماسي ايران در برجــام؛ هوشمندانه-متوازن
سنگ قبرهاي مسروقه را پيدا كرديم؛ داديم پليس
تضمین کتبی آمریکا به روس‌ها
هدف، تخریب کانون وکلاست
پوتین و جنگ سوم جهانی
ناتوی عبری- عربی و رویاهای رهبران صهیونیست
1401؛ سال تلاش و اثبات
