هشدار زرد درباره سرخک

هنوز کرونا نرفته خطر بروز همه‌گیری سرخک در کشور هشدار وزارت بهداشت را در پی داشته‌است. این در حالی است که ما حدود سه سال قبل تأییدیه سازمان بهداشت جهانی را مبنی بر حذف ویروس بومی سرخک از کشور دریافت کرده‌ایم، اما طغیان سرخک در افغانستان هشدار و ابراز نگرانی سازمان جهانی بهداشت را در پی داشته‌است و مرز‌های گسترده ایران با این کشور همسایه و ضعف واکسیناسیون در این کشور و ورود مهاجران غیر قانونی افغانستانی به کشورمان موجب شده خطر بروز سرخک در کشور ما هم افزایش پیدا کند. به همین خاطر هم معاون بهداشت وزارت بهداشت در نامه‌ای خطاب به معاونین بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی بر ضرورت تزریق واکسن سرخک تأکید کرد و نسبت به احتمال شیوع این بیماری هشدار داد. رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت هم از همه ساکنین در کشور خواست فارغ از ملیت اگر کودک زیر پنج سال دارند و به دلیل کرونا واکسیناسیونش را به تعویق انداختند، حتماً برای تکمیل برنامه واکسیناسیون کودک خود علیه سرخک اقدام و به مراکز بهداشتی مراجعه کنند. سرخک یک بیماری ویروسی که راه انتقال آن از طریق تنفس و قطرک‌های تنفسی است و مسری‌ترین عامل عفونی شناخته شده‌است؛ به نحوی که اگر فردی مبتلا به بیماری در اتاق در بسته‌ای باشد و بعد از ۱۰ دقیقه از اتاق خارج شود و فردی که ایمنی کافی ندارد، پنج دقیقه پس از او وارد اتاق شود، باز هم ممکن است به بیماری مبتلا شود. با تمام این‌ها پوشش گسترده واکسیناسیون سرخک در کشور موجب شد حدود سه سال قبل تأییدیه سازمان بهداشت جهانی را مبنی بر حذف ویروس بومی سرخک از کشور را دریافت کنیم. وقتی بدانیم فقط سه کشور بحرین، عمان و ایران در منطقه خاورمیانه موفق به دستیابی به این تأییدیه شدند، بهتر به ارزش آن پی خواهیم برد، اما طی دوران کرونا شیوع سرخک در مرزها، افزایش بار کاری کارکنان بهداشتی و تبلیغات ضد واکسن موجب شد تا پای این بیماری دوباره به کشورمان باز شود. نگرانی از طغیان سرخک در افغانستان
طغیان شدید سرخک در افغانستان همچنان ادامه دارد. از ابتدای سال ۲۰۲۱ تا کنون ۴۸هزارو۳۶۶ مورد ابتلا و ۲۵۰ مورد مرگ را به همراه داشته که از این تعداد ۱۹۲ مورد مرگ در کودکان بوده‌است. سازمان جهانی بهداشت نسبت به افزایش نگران‌کننده موارد در این کشور هشدار داده به ویژه اینکه پوشش پایین واکسیناسیون با شیوع بالای سوء‌تغذیه در افغانستان همراه شده‌است.
گزارش اخیر کشور افغانستان هم نشان می‌دهد که بیش از ۴۸ هزار مورد ابتلا به سرخک طی یک سال و سه ماه گذشته در افغانستان رخ داده که نزدیک به ۲۵۰ مورد مرگ در کودکان به همراه داشته است و با عنایت به قدرت سرایت سرخک با سفر‌ها و تردد‌ها به راحتی می‌تواند وارد ایران هم بشود.
سید محسن زهرایی، رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت با اشاره به تحولات اخیر کشور افغانستان که به دنبال آن شاهد افزایش مهاجرت مردم این کشور به ایران بودیم، می‌گوید: «ورود مهاجران غیرمجاز ریسک افزایش بار سرخک در کشور را افزایش می‌دهد. از زمستان ۹۹ تا آخر آذر ۱۴۰۰ بیش از ۱۰۳ مورد تأیید شده بیماری سرخک در ایران شناسایی کردیم و طی سه ماه ۲۰۲۲ نیز نزدیک به ۴۸ مورد دیگر سرخک (۳۴ غیرایرانی و ۱۴ ایرانی) در ایران شناسایی کردیم که عمده این افراد اتباع غیرایرانی هستند. در نیمه اول سال ۱۴۰۰، دو مورد مرگ ناشی از سرخک داشتیم.»


این مسئله هشدار وزارت بهداشت را در پی داشته و کمال حیدری معاون بهداشت وزارت بهداشت در نامه‌ای خطاب به معاونین بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی بر ضرورت تزریق واکسن سرخک تأکید کرد و نسبت به احتمال شیوع این بیماری هشدار داد. وی با تأکید بر لزوم گزارش فوری هر گونه تب و بثورات جلدی جهت تأیید یا عدم تأیید آزمایشگاهی افزود: «تأخیر در شناسایی یا گزارش نکردن موارد، سبب چرخش ویروس سرخک در جامعه و کنترل نکردن آن می‌شود.» مسری‌ترین عامل عفونی شناخته‌شده
رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت با تأکید بر اینکه سرخک مسری‌ترین عامل عفونی شناخته شده‌است، درباره علائم بالینی بیماری می‌گوید: «دوره نهفتگی بیماری حدود دو هفته است و پس از این مدت علائم بیماری با تب ظاهر شده و با بی‌حالی و بی‌اشت‌هایی ادامه می‌یابد. تب می‌تواند بیشتر شود تا جایی که به ۴۰ درجه هم برسد؛ بعد از یک دوره تب سه تا چهار روزه علائم دیگری هم ظاهر می‌شود که مهم‌ترین آن دانه‌های قرمز رنگی است که از روی صورت و گردن شروع می‌شود و به پایین بدن منتشر می‌شود. مدتی که این دانه‌ها روی بدن فرد است، حدود پنج روز است. دو تا سه روز اول که دانه‌ها ظاهر می‌شود، تب هم هنوز ادامه دارد به همین دلیل علامت اصلی که برای تشخیص این بیماری کمک می‌کند، تب و بثورات قرمز رنگ سطح پوست است.» به گفته زهرایی بیماری سرخک می‌تواند با علائم تنفسی، سرفه و آبریزش بینی و قرمز شدن مخاط چشم هم همراه باشد. سرخک ممکن است در مواردی شدید بروز کند و حتی منجر به مرگ شود. در موارد همه‌گیری بیماری ممکن است بین یک تا ۵ درصد مرگ در بیماران رخ دهد. افرادی که معمولاً ضعف سیستم ایمنی یا سوء‌تغذیه دارند بیشتر به عوارض سرخک مبتلا می‌شوند. سرخک می‌تواند به سرعت در یک جامعه پخش شده و همه‌گیری‌های بزرگ ایجاد کند و این در حالی است که سرخک توانایی بروز فرم‌های شدید یا مرگ و میر هم دارد. پیشگیری آسان با واکسن
به گفته رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت سرخک به درمان دارویی ویژه نیاز ندارد، اما پیشگیری از آن بسیار راحت است و واکسن مؤثری هم دارد که سال‌هاست در ایران و جهان استفاده می‌شود.
زهرایی درباره واکسیناسیون علیه سرخک در کشورمان اینگونه توضیح می‌دهد: «واکسن سرخک در کشور ما در قالب واکسن سه گانه MMR که واکسن ترکیبی علیه بیماری‌های سرخک، سرخجه و اوریون است، استفاده می‌شود. این واکسن در دو نوبت در سن ۱۲ و ۱۸ ماهگی به کودکان تزریق می‌شود. همچنین افرادی که در جریان یک همه‌گیری در معرض بالای ابتلای به بیماری باشند، ممکن است به عنوان دوز تکمیلی لازم باشد که واکسن دریافت کنند.»
به گفته وی نکته مهم این است که حتی افرادی که واکسینه باشند هم اگر در مواجهه بالا با سرخک قرار گیرند احتمال اینکه مبتلا شوند، وجود دارد. زهرایی درباره برنامه‌های وزارت بهداشت برای جلوگیری از انتقال این بیماری از تلاش برای افزایش پوشش واکسیناسیون خبر می‌دهد و می‌افزاید: «همچنین در استان‌های جنوب شرقی برنامه واکسیناسیون تکمیلی سرخک را در آذرماه سال ۱۴۰۰ انجام دادیم و گروه سنی ۹ ماه تا هفت سالِ تمام کودکان ایرانی و غیرایرانی در این برنامه واکسینه شدند، زیرا عمده مبتلایان در این گروه سنی بودند. نزدیک به یک میلیون و ۲۰۰ هزار کودک در این برنامه واکسینه شدند و این کمک کرد که تا حد زیادی در آن منطقه بیماری را مهار کنیم.»
رئیس اداره بیماری‌های قابل‌پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت از مردم خواست تا همه ساکنین کشور ایران فارغ از ملیت اگر کودک زیر پنج سال دارند و به دلیل کرونا واکسیناسیون‌شان را به تعویق انداختند، حتماً برای تکمیل برنامه واکسیناسیون کودک خود اقدام کرده و به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنند.
زهرایی تأکید می‌کند: «واکسیناسیون برای همه افراد رایگان است و صرف نظر از ملیت برای همه یکسان انجام می‌شود و همه کودکان باید در دو نوبت واکسن سرخک را تزریق کرده‌باشند.»