روزنامه ابتکار
1401/01/17
آیا برای جلوگیری از آزارگری و اعمال قدرت بر زنان در سینما قوانینی وجود دارد؟ زنان فریاد می‌کشند
گروه فرهنگ و هنر – چندی است که روایت‌هایی جنجالی از رفتار نامناسب مردان در مواجهه با زنان در عرصه سینما بر سر زبان‌ها افتاده است. این روایت‌ها آنچنان هستند که جمعی از بازیگران زن بیانیه‌ای را هم در اعتراض به آزار و اذیت جنسی زنان در این صنعت منتشر کردند و حالا شاهد واکنش‌های مختلفی به این ماجرا هستیم. اما با پررنگ شدن اعتراضات به چنین رفتارهایی می‌توان جلوی آنها را گرفت؟ آیا عواقبی در انتظار کسانی که رفتارهایی خارج از عرف دارند وجود دارد؟همیشه در اخبار غیررسمی می‌شنیدیم که گاهی در عرصه سینما شاهد بی‌اخلاقی‌ها و زیر پا گذاشته شدن حریم‌ها توسط برخی افراد هستیم اما معمولا چنین اخباری تنها در حد شایعه باقی می‌ماندند و پس از مدتی هم فراموش می‌شدند اما این بار ماجرا با دفعات گذشته فرق می‌کند. پس از افشاگری یک دستیار و برنامه‌ریز سینما از رفتار نامناسب یک بازیگر مرد و مشکلات زنان در پشت‌صحنه تولیدات سینمایی، جمعی از زنان دست‌اندرکار سینما در اعتراض به خشونت علیه زنان در این عرصه بیانیه‌ای صادر کردند.
در این بیانیه که به امضای جمعی از زنان سینماگر از جمله نیکی کریمی، هدیه تهرانی، ترانه علیدوستی، احترام برومند، پوران درخشنده، آیدا پناهنده، تینا پاکروان، نسیم ادبی، شبنم قلی‌خانی، مستانه مهاجر، سحر دولت‌شاهی، پریناز ایزدیار، گلاره عباسی، هانیه توسلی، نگار جواهریان، سارا بهرامی، الهام کُردا، نرگس آبیار، هدی زین‌العابدین، ستاره اسکندری، ملیکا شریفی‌نیا و پانته‌آ پناهی‌ها رسیده بود، به لزوم ایجاد محیط امن برای بازیگران و عوامل زن در پشت صحنه تولیدات سینمایی تاکید شده بود.
در بخشی از این بیانیه آمده بود: «در ماه‌های گذشته، زنان در بستری که با همت خود در طی جنبشی علیه خشونت جنسی فراهم کردند، روایت‌هایی حاکی از آزارگری و اعمال قدرت بر زنان در محیط سینما را منتشر کردند. گزارش‌هایی که نشان می‌دهد هر فرد صاحبت قدرت و شهرت در ساز و کار سینمای ایران از موقعیت خود برای قلدری، تهدید، توهین، تحقیر و تعرض به زنان بهره‌برداری می‌کند. بی‌آنکه نهادهای قانونی، خانه سینما، سینماگران و منتقدان آنها را وادار به پاسخگویی و پذیرش مسئولیت کارشان کنند.
در ادامه این بیانیه می‌خوانیم: ما زنان دست‌اندرکار سینما، اینجا، به مدد این همبستگی اعلام می‌کنیم: هرگونه خشونت، آزار و باج‌گیری جنسی در محیط کار از نظر ما محکوم است و برای توقف آن خواستار عواقب قانونی جدی برای متخلفین هستیم.»
«چیستا یثربی» نویسنده تئاتر و سینما نیز در واکنش به بیانیه زنان سینماگر ایرانی در اعتراض به خشونت و آزارگری و اعمال قدرت بر زنان در محیط سینما، متنی را منتشر کرد که حاوی اعتراض به این بیانیه و امضاکنندگان آن بود. وی در یادداشت خود آورده بود: «چطور اکنون، جرات پیدا کرده‌اید؟ ولی آن موقع به من گفتید: خفه شو! حالا بیانیه می‌دهید و لیدر و رهبر جنبش خشونت علیه زنان هم شده‌اید؟ شما که اول از همه؛ مرا بایکوت و تهدید کردید خانم‌ها!»
در همین ارتباط کاظم غریب‌آبادی (معاون امور بین‌الملل قوه قضائیه و دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران) نیز در واکنش به اتفاقات روزهای اخیر اعلام آمادگی قوه قضائیه برای رسیدگی به شکایات در حوزه خشونت علیه زنان را اعلام کرد و ابراز امیدواری کرد که لایحه صیانت، کرامت و تامین امنیت بانوان در برابر خشونت، هرچه سریعتر به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد.
همچنین در پی این اتفاقات انسیه خزعلی (معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده) با صدور پیامی از بانوان هنرمند و دردمند دعوت کرد تا در نشستی مسائل و مشکلات این حوزه را مطرح و در تبیین راهکارهای عملیاتی مشارکت کنند.
این اتفاقات و روایت‌ها کار را به جایی کشاند که حتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم به آن واکنش نشان دادند. مرتضی محمودوند، نماینده مردم خرم آباد در مجلس شورای اسلامی، در جلسه علنی دیروز مجلس شورای اسلامی در تذکری شفاهی بیان کرد: یک هنرمند مظلومه رسما مصاحبه می کند که وقتی پشت صحنه مورد تعرض جنسی قرار گرفتم، فلان هنرمند سرشناس مرا به باد کتک گرفت. می خواهم بگویم این غربتی بی اصل و نسب چه کسی است که در کشور اسلام و شهدا، به این حد از گستاخی رسیده که اینگونه تعرضی را انجام دهد؟
عضو کمیسیون امور داخلی و شوراها افزود: اگر مسئولین ذیربط نمی توانند جلوی این افراد را بگیرند بچه رزمنده ها و مدافع ناموس ملت ایران هستند.
همچنین اردشیر مطهری، نماینده مردم گرمسار در مجلس شورای اسلامی، در مطلبی در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «هتک حرمت برخی زنان سینماگر با به گروگان گرفتن حق کار و دستمزد، تهدید موقعیت کاری، اصرار و اجبار به عمل جنسی و در نهایت خشونت جسمی و تجاوز که در یک توافق نانوشته عادی شده و هیچ عواقبی متوجه خشونت گر نیست، زنگ خطری بود که سال ها قبل به صدا درآمده بود. چرا تاکنون شنیده نشده!؟ کی شنیده خواهد شد؟» او در متن این توئیت از هشتگ‌های «بیانیه زنان سینماگر» و «خشونت علیه زنان» استفاده کرده است.
اعتراض زنان دست‌اندرکار سینما در ایران به نوعی ادامه جنبش و هشتگme too (من هم) در جهان است که توسط بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی به خصوص توئیتر در اعتراض به شیوع آزارهای جنسی خصوصا در محل کار صورت گرفت و در ایران نیز افشاگری‌های زیادی علیه اقشار مختلفی به ویژه هنرمندان صورت گرفت.
اما چنین اعتراض‌هایی بدون پشتوانه قانونی معمولا پس از مدتی فراموش می‌شوند و راه به جایی ندارند و افراد خاطی نیز به همین دلیل به رفتار نامناسب خود ادامه می‌دهند. اما آیا می‌توان چنین اتفاقاتی را از لحاظ قانونی مورد پیگرد قرار داد؟ کامبیز نوروزی، حقوقدان در گفت‌وگویی با بیان این‌که خشونت در محیط‌های مختلف به شکل‌های مختلفی رخ می‌دهد گفت: در محیط‌های کاری، تشکل‌های صنفی می‌توانند کارکرد بسیار مهمی برای تعریف مفهوم خشونت و مقابله با رفتارهایی که مصادیق خشونت جنسی و جنسیتی است داشته باشند. در محیط‌های شغلی به دلایلی مثل ضعف جسمانی یا موقعیت متزلزل اجتماعی زنان رفتارهای تبعیض‌آمیزی با آنها صورت می‌گیرد به عنوان مثال ممکن است میزان دستمزدها کمتر یا نوع رفتارها دستوری و آمرانه باشد که این موارد نیز ذیل عنوان خشونت جنسیتی تعریف میشود.
وی افزود: این نوع خشونت‌ها یا عنوان مجرمانه‌ای ندارند که بتوان شکایتی ثبت کرد یا قربانی تمایلی ندارد که موضوع در دادگاه‌ها مطرح شود زیرا رسیدگی در دادگاه‌ها معمولا زمانبر است علاوه بر این، تشریفات قضایی به شکل اجتناب‌ناپذیری برای قربانی آزاردهنده میشود. معمولا تشکل‌های صنفی مراجع خوبی برای رسیدگی به این موارد هستند چون که به شکل تخصصی فضای کار خود را به خوبی می‌شناسند و با مشکلات محیط کاری آشنایی دارند و رسیدگی در آنها با سرعت و دقت بیشتری اتفاق میوفتد.
این حقوقدان با بیان این‌که پیشنهاد تشکیل کمیته‌ای مستقل در خانه سینما برای رسیدگی به شکایات زنان، پیشنهاد خوبی است گفت: البته تشکل‌های صنفی نمی‌توانند افراد را مجازات کنند و رسیدگی در این نهادها معمولا جنبه اخلاقی دارد اما باید توجه کنیم تنبیهات اخلاقی به خصوص در محیط‌های حرفه‌ای از مجازات‌های قانونی کارآمدتر هستند. اگر کسی در محیط صنفی به بی‌اخلاقی و تجاوزگری شهرت پیدا کند این فرد انگشت‌نما میشود و ممکن است بسیاری از موقعیت‌های شغلیش را از دست بدهد. البته نهادهای صنفی می‌توانند تحت شرایطی عضویت فرد را لغو کنند یعنی می‌توانند تنبیهاتی که به رابطه بین عضو و نهاد صنفی مربوط میشود را اعمال کنند.
نوروزی با بیان این‌که برخورد با خشونت‌های جنسی و جنسیتی در مشاغل مختلف باید اتفاق بیوفتد گفت: آموزش مستقیم در این حوزه الزاما چیز موثری نیست کسی که حرف ناشایست به یک خانم می‌زند آگاه است که حرفش معنای غیراخلاقی دارد. چیزی هم که تحت عنوان فرهنگ‌سازی رواج پیدا کرده است در اینجا کاربرد ندارد به این معنا که این فرد یا صنف بی‌فرهنگ است و ما باید فرهنگش را بسازیم. آن‌چیزی که موجب بازدارندگی خشونت علیه زنان میشود این است که آن رفتارها بی‌پاسخ نماند. بسیاری از اوقات زنان به دلایلی مانند ترس از قضاوت عمومی یا خانواده و نگرانی تحمل رنج بیشتر از افشای خشونت امتناع می‌کنند با این سکوت، آزارگر نیز میدان وسیع‌تری برای تداوم رفتار خود می‌بیند. قربانی باید ببیند از او حمایت میشود و آزارگر نیز حاشیه امن خود را از دست بدهد.
سایر اخبار این روزنامه
خودروهای خانواده پراید رکورددار آمار تلفات حوادث رانندگی
همچنان پای «پراید» در میان است
پیمان مولوی
وقتی درکی از میلیارد دلار نداریم
تلاش آمریکا برای مقصر جلوه دادن ایران در مذاکرات وین
معمای پیچیده احیای برجام
آیا برای جلوگیری از آزارگری و اعمال قدرت بر زنان در سینما قوانینی وجود دارد؟
زنان فریاد می‌کشند
5 متهم بازداشت شدند
سوءقصد به جان ۳ طلبه در حرم مطهر رضوی
سه پایان احتمالی جنگ اوکراین
صلح، کودتا یا یک سوریه اروپایی؟
شرایط بیماری عادی نیست
وضعیت مبهم کرونا برای ورود به موج هفتم
آیا مسکن در سال 1401 ارزان میشود؟
سردرگمی بازار مسکن برای رسیدن به ثبات
نمایش نامحدود مظنه‌ها اجرایی شد
عزم جدی دستگاه قضا برای شفافیت در بورس
وزیر کشور:
هجوم مردم موجب بروز اتفاقات مشهد شد
اکسیر «تولید» محقق میشود؟
راهکارهای اجرایی شدن شعار سال
کرملین:
موضوع بوچا نمایشی کاملاً صحنه‌سازی شده و سیاه‌نمایی علیه مسکو است
جنگ روسیه و اوکراین و احیای دوباره مسئله فلسطین
دولت کویت رسما استعفا کرد
نامه ۱۹۰ نماینده مجلس به رئیسی درباره مذاکرات وین
