«مطالبات پرستارها جدی گرفته نمی‌شود؛ تا وقتی که در پیک کرونا باشیم، به سختی کار کادر درمان و پرستاری توجه می‌شود و حرف از بهترشدن شرایط کار به میان می‌آید. ولی همین که کرونا کمرنگ می‌شود، دیگر خبری از پیگیری مطالبات نمی‌شود.» نوروزی، کارشناس پرستاری در یکی از بیمارستان‌های تهران است. او از وعده‌های اجرایی نشده و دلزدگی کادر پرستاری از وضعیت شغلی‌شان می‌گوید. «میانگین حقوق پرستاران نسبت به سختی کار و شرایطی که کار می‌کنند، مناسب نیست و آنها را راضی نمی‌کند.» او می‌گوید بسیاری از هم‌دوره‌ای‌هایش که اتفاقا در بیمارستان‌های خوب تهران مشغول به کار بودند، در ماه‌های گذشته برای مهاجرت اقدام کرده‌اند.

در همین روزهای نیمه فروردین 1401 بود که رئیس سازمان نظام پرستاری از انصراف ۸۰۰پرستار از حرفه‌شان خبر داد. به‌گفته محمد میرزابیگی، این افراد به‌دلیل آسیب‌هایی که از دوران کرونا دیدند، به بخش‌های دیگر منتقل شدند. هشدارها از همان ماه‌های ابتدایی نبرد جدی با همه‌گیری آغاز شده بود، اما جدی گرفته نشد. نیمه اول سال 99، معاون وقت پرستاری وزارت بهداشت خبر از ترک کار یک‌درصد پرستاران داده بود. محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار نیز در گفت‌وگویی عنوان کرده تا پایان پیک سوم، تعداد پرستارانی که دیگر نخواستند در این حرفه فعالیت داشته باشند، شاید به ۶ هزار نفر هم رسید. او البته می‌گوید از نظر ما کسانی که قرارداد داشتند و دیگر تمدید نــــکــــردند، تــــرک کار کردند که تعدادشان نزدیک به ۶ هزار نفر است.

یک پرستار دیگر که اهل خوزستان است نیز درباره شرایط کاری و مطالبات صنفی پرستاری به «شهروندآنلاین» می‌گوید: «انگیزه‌ای برای کار با این شرایط نبودن امنیت شغلی باقی نمی‌ماند؛ من سابقه‌ام در این حرفه 6 سال است، ولی سرپرستاران شیفت را می‌بینم که با مدرک تحصیلی بالاتر و سابقه کار بیشتر، قبل از بازنشستگی، خودخواسته با دنیای پرستاری خداحافظی می‌کنند. ما در این دو سال به دل خطر رفتیم و هر سختی‌ای را به جان خریدیم، با این حال نبود امنیت شغلی و کافی‌نبودن دریافتی، همه پرستاران را خسته کرده است. به خصوص به دلیل اینکه شرایط مهاجرت شغلی در کشورهای همسایه سهل‌تر از قبل شده، کسانی که وابستگی عاطفی نداشته باشند، به راحتی می‌روند.»

گره اصلی در کلاف سردرگم قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری که تصویب شده، ولی اجرایی نشده، باقی مانده؛ قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری در سال 86 تصویب شده، ولی در 14 سال گذشته معطل مانده است. این قانون قرار بود از دی‌ماه پارسال، صددرصد اجرا شود و حتی رهبر معظم انقلاب و رئیس‌جمهوری هم دستور اجرای آن را داده بودند و عنوان شده بود بودجه‌اش هم تامین شده، ولی تا همین حالا معلق مانده.

معاون پرستاری وزارت بهداشت چهارشنبه 17 فروردین 1401 از اجرای تعرفه‌گذاری پرستاری از امسال خبر داده است: «با رایزنی‌هایی که با سازمان‌های فرا وزارتی انجام شده، دو موضوع در دست پیگیری است؛ یکی تبدیل وضعیت نیروهای پرستاری و دوم اخذ مجوزهای استخدامی.» عباس عبادی با اشاره به مجموعه اقداماتی که در 6 ماه گذشته در دولت سیزدهم انجام شد، گفت: «مقرر شد که اعتبار و بودجه قانون تعرفه‌گذاری در سال 1401 در بودجه عمومی کشور در بخش هزینه‌های عمومی تثبیت شود. به این معنا که ما از این پس، تعرفه خدمات پرستاری را به عنوان بخشی از نظام پرداخت‌مان در حوزه سلامت به صورت عملی خواهیم داشت.»

گره اصلی در کلاف سردرگم قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری که تصویب شده، ولی اجرایی نشده، باقی مانده؛ قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری در سال 86 تصویب شده، ولی در 14 سال گذشته معطل مانده است. این قانون قرار بود از دی‌ماه پارسال، صددرصد اجرا شود و حتی رهبر معظم انقلاب و رئیس‌جمهوری هم دستور اجرای آن را داده بودند و عنوان شده بود بودجه‌اش هم تامین شده، ولی تا همین حالا معلق مانده.

عبادی گفت: «تاکید وزیر بهداشت بر اولویت دادن به مطالبات پرسنلی و کارکنان نظام سلامت به‌خصوص پرستاران است.» البته معاون وزیر بهداشت به این نکته هم تاکید کرده که این مطالبات یک موضوع انباشته‌شده از قبل است.

کمبود نیروی پرستاری موضوع دیگری است که  عبادی آن را مسأله‌ای جهانی عنوان می‌کند که در بسیاری از کشورها گزارش می‌شود و در دوران کرونا نیز این مسأله بارزتر شد. «البته این مسأله، یک موضوع مدیریتی است که بتوانیم منابع انسانی‌مان را به درستی مدیریت کنیم و قدرشناس باشیم، زیرا به هرحال اندوخته‌های دانشی و مهارتی کشور لحاظ می‌شوند.»

«دو سال از پاندمی کرونا در تمام  جهان می‌گذرد و ما بیش از 63 نفر از پرسنل پیراپزشکی خود را در این مدت از دست دادیم، 130 نفر هم از جامعه پرستاری ما به شهادت رسیدند. از اوایل کرونا بسیاری از بیمارستان‌های خصوصی به بهانه آنکه درآمدشان کاسته شده و نمی‌توانند حق‌الزحمه پرستاران را پرداخت کنند، تعداد بالایی از آنها را تعدیل کردند، ولی باز کرونا اوج گرفت. هر بار که کرونا اوج می‌گرفت، پرستاران در صدر اخبار قرار می‌گرفتند و به آنها بها داده می‌شد، اما هر بار که کرونا فروکش می‌کرد، تیغ انتقادات به سمت پرستاران نشانه می‌رفت و این نقطه ضعف به شمار می‌رود.» فرشید الازمنی، معاون اجرایی نظام پرستاری استان تهران درباره مطالبات شغلی این صنف به «شهروندآنلاین» می‌گوید: «هر سال بودجه‌ای افزون بر 2 تا 5 میلیارد تومان سرمایه مملکت برای تربیت یک پرستار در مقطع کارشناسی، 6میلیارد تومان برای فوق‌لیسانس پرستاری و 10میلیارد برای یک دکترا در این رشته، در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌شود، در واقع این سرمایه از بودجه بیت‌المال هزینه می‌شود.»

چرا باید شرایط طوری شود که پرستاری که 5 تا 6 سال درس خوانده و 5 سال هم تجربه کسب کرده، به‌راحتی از دست برود و مجبور به مهاجرت شود؟ «کشورهای امارات، عمان ، انگلیس و برخی دیگر از کشورهای اروپا در باغ سبز را به روی آنها باز کرده‌اند تا نیروی متخصص را بدون هزینه‌کرد هیچ سرمایه‌ای در کشور خود به کار بگیرند.»

معاون اجرایی نظام پرستاری استان تهران با اشاره به اینکه از تعداد دقیق پرستارانی که مهاجرت کرده‌اند، آمار دقیقی ندارد، توضیح می‌دهد هر پرستار «گود استندینگ» داشته باشد، می‌تواند برود. پیش از کرونا در سال 100 تا 200 نفر درخواست این مدرک را می‌کردند، اما در حال حاضر 4 تا 5 هزار نفر درخواست مدرک داشته‌ایم و در سال بیش از 2هزار نفر موفق به اخذ مدرک شده‌اند و می‌روند.»

درد این ماجرا وقتی بیشتر می‌شود که شرایط را روزبه‌روز برای جذب نیروی متخصص ما ساده‌تر می‌کنند. الازمنی می‌گوید: «تا سال گذشته برای مهاجرت مدرک زبان نیاز بود، اما حالا این شرط را برداشته‌اند و به‌راحتی پرستاری را که چهار سال درس خوانده، به کشور خود می‌کشانند. همه به این دلیل است که در کشور ما توجهی به این قشر از افراد تحصیلکرده و مورد نیاز نمی‌شود. وقتی به یک پرستار گفته می‌شود که دیگر قراردادش تمدید نمی‌شود، چون کرونا فروکش کرده و دیگر به شما نیازی نداریم، باعث می‌شود که او از کارش دلزده شود.»

معاون اجرایی نظام پرستاری استان تهران می‌گوید: «مطالبات اصلی پرستاران دو موضوع اساسی است؛ یکی امنیت شغلی و دیگری اجرای نظام تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری. پرستار نه چشمداشتی به عیدی دارد و نه نیازی به سهمیه. اگر قانون تعرفه‌گذاری پرستاران اجرایی شود و قانون‌های قدیمی به جا مانده روی زمین بررسی شود، برای پرستار کافی است.» قانونی که الازمنی از آن سخن گفته بعد از 14 سال روی زمین ماندن و  رفت‌وآمد بین مجلس و وزارتخانه و کمیسیون و دولت حالا قرار است اجرایی شود که البته این مقام سازمان نظام پرستاری نسبت به آن خوشبین نیست.

امنیت شغلی و اجرای قوانین به جا مانده در حوزه پرستاری مهم‌ترین دغدغه پرستارانی است که این روزها خسته‌اند و منتظر تبدیل وضعیت. او تاکید می‌کند: «افراد سهمیه‌دار و ایثارگران برای ما عزیر هستند، اما باید به این نکته هم توجه کرد که پرستاران نیز در این جبهه مشغول ایثارگری و جهاد هستند. پرستار جوانی که هنوز به دهه سوم عمرش نرسیده، در حالی که باید وقت غیرکاری‌اش را تفریح کند، شیفت‌های متمادی در بیمارستان دارد و بارها به کرونای سخت مبتلا می‌شود؛ به نظر من او یک جهادگر است. پرستارها در واقع نفس می‌بخشند تا مردم زنده بمانند و نفس بکشند.

معاون اجرایی نظام پرستاری استان تهران درباره اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری می‌گوید: «سال98 رهبر معظم انقلاب صراحتا بر اجرای این قانون تاکید کردند؛ همین‌طور سال 99 و سال گذشته. با این حال، در حال حاضر این قانون از هزارویک بسته تعرفه به 10 بسته تعرفه رسیده است و در واقع چیزی را که ما انتظارش را داشتیم اجرایی نمی‌شود  و نهایتا مبلغ اندکی به دست پرستاران می‌رسد. مشکل اصلی این است که تصمیم‌گیران از صاحب‌نظران حوزه پرستاری نظرخواهی نمی‌کنند .»

در حال حاضر که کمی بار کرونا فروکش کرده است، چرا یک پرستار پس از دو سال کار سخت باید بیکار و خانه‌نشین شود؟ الازمنی معتقد است: «واقعا دردناک است وقتی می‌بینیم پرستاری با 15 سال سابقه خانه‌نشین شده و حالا باید برای امرار معاش خیاطی کند. این درد است که پرستار بعد از سال‌ها شیفت پرستاری به دلیل آنکه شرایط مالی یک پرستار او را منتفع نمی‌کند مجبور است در تاکسی اینترنتی کار کند. یا اینکه چون حقوق یک پرستار کافی نیست، مجبور است در دو تا سه شیفت کار کند و کارایی او را در هر شیفت پایین می‌آورد و در این میان این بیمار است که متضرر می‌شود.»

او می‌گوید امروز هم که این موضوع دوباره از بایگانی بیرون کشیده و توسط معاون وزیر مطرح شده، باز هم نمی‌تواند همان چیزی باشد که در این سال‌ها پرستاران انتظار آن را داشته‌اند.

معاون اجرایی نظام پرستاری استان تهران با اشاره به اینکه از تعداد دقیق پرستارانی که مهاجرت کرده‌اند، آمار دقیقی ندارد، توضیح می‌دهد که هر پرستار «گود استندینگ» داشته باشد می‌تواند برود. پیش از کرونا در سال 100 تا 200 نفر درخواست این مدرک را می‌کردند، اما در جند سال اخیر 4 تا 5 هزار نفر درخواست مدرک داشته‌ایم  و در سال گذشته بیش از 2هزار نفر موفق به اخذ مدرک شده‌اند و می‌روند.»