روزنامه آفتاب یزد
1401/01/18
ایجاد پهنه صنعتی؛ تحقق شعار عدالت گستری دولت سیزدهم در دشت اردکان
مسئولان استان یزد به ویژه شهرستان اردکان با همکاری شرکت صنعتی و معدنی چادرملو در ایجاد پهنه صنعتی در دشت کویری اردکان (خرانق، ساغند، رباط پشت بادام و مغستان) جهت محرومیت زدایی و تحقق شعارهای دولت سیدابراهیم رئیسی عزمی راسخ دارندآفتاب یزد: بر سر راه تهران به کرمان و بندرعباس در دشت یزد – اردکان، شهرستان اردکان قرار گرفته است، شهرستانی که یکی از شهرستان‌های استان یزد وبا بیش از ۲۴ هزار کیلومتر مربع بزرگترین شهرستان استان محسوب میشود. این شهرستان دارای سه بخش مرکزی، بخش خرانق و بخش عقدا می‌باشد.
شاید تا چند دهه قبل اردکان را به دلیل حلوا ارده و فرش و برخی علمای آن می‌شناختند اما پس از آنکه در سال 1319 یک مهندس ایرانی به نام آقای سبحانی کانسار چادرملو را شناسائی کرد، این منطقه و شهرستان شرایط جدیدی را تجربه کرد.
معدن سنگ آهن چادرملو در قلب کویر مرکزی ایران، در دامنه شمالی کوههای خاکستری رنگ چاه محمد در حاشیه جنوبی نمک زار ساغند به فاصله 180 کیلومتری شمالی شرقی شهر یزد قرار گرفته است. البته اردکان معادن دیگری همچون اورانیوم ساغند باریت، سیلیس، سنگ‌های ساختمانی و خاک مرغوب آن جهت صنایع کاشی دارد، اما آنچه که امروزه اردکان را به قطب صنایع فولاد کشور تبدیل کرده است معدن چادرملو می‌باشد.
پس از تاسیس شرکت چادرملو و آغاز فعالیت اکتشاف و استخراج سنگ آهن و تولید کنسانتره از آن و تولید گندله به تدریج در اطراف پهنه دشت اردکان کارخانجات تولید انواع فولاد نیز به دلیل نزدیکی به معدن و برای جلوگیری از هزینه‌های اضافی ساخته شد تا جایی که اکنون این شهرستان قطب فولاد کشور تبدیل شده است.
بی تردید شکل‌گیری این حجم از صنایع در این منطقه مزایا و معایب خاص خود را دارد، چادرملو برای استان یزد رونق اقتصادی و اشتغالزایی فراوان داشته است، اما سرازیر شدن تعداد فراوانی از کارگران غیر بومی و کم‌بضاعت با فرهنگ‌های متنوع برای کار، این شهرستان را با آسیب‌های متعددی در بخشهای مختلف مواجه کرده است. همچنین آلایندگی و آسیب به محیط زیست که از چالشها و دغدغه‌های همیشگی حامیان محیط زیست بوده است و توسعه نامتوازن که موجب شده است برخی مناطق از وضعیت مطلوب اقتصادی برخوردار شوند و برخی مناطق دیگر که عمدتا روستاها ی اطراف معدن هستند همچنان دچار فقر و محرومیت باشند.
حالا اما سوال این است آیا می‌توان با فعالیت‌های معدنی صفر و صدی برخورد کرد؟ آیا می‌توان با توجیه اقتصادی هر جایی که احتمال سود اقتصادی در میان بود کلنگ معدنکاری را به زمین زد؟ و آیا می‌توان در سراسر کشور با توجیه حفاظت از منابع طبیعی، با معدنکاری مخالفت کرد؟ پاسخ این سوالات مسلماً خیر است. توجه به سویه مسئولیت‌های اجتماعی و اصل پایداری فعالیت‌های اقتصادی همان چیزی است که می‌تواند «تا حدودی» از تعارضات کنونی بکاهد. برای آنکه از معدنکاری مسئولانه درک دقیق‌تری داشته باشیم باید به تجربه‌های بین‌المللی هم توجه کنیم. کانادا یکی از کشورهای موفق در زمینه توجه به اصول مسئولیت اجتماعی معدنکاری است در یکی از تحقیقاتی که صورت گرفته آمده است: هر چند «استخراج مواد معدنی در قرن اخیر منجر به رشد اقتصادی و صنعتی کشورهایی نظیر استرالیا، کانادا، شیلی، آفریقای جنوبی و امریکا شده اما با این حال در دو دهه گذشته پذیرش پروژه‌های معدنی از سوی جوامع نزدیک به معادن کاهش یافته و با چالش‌های متعددی همراه شده است.» اما برای برون‌رفت از این چالشها برخی دولت‌ها و از جمله دولت کانادا دست‌به‌کار شده‌اند و متونی را به عنوان راهنمای مسئولیت اجتماعی در حوزه معدنکاری تهیه و تنظیم کرده‌اند.
آنچه باید شرکت‌های معدنی در ایران مورد توجه قرار دهند این نکته است که «مسئولیت اجتماعی» انجام «کار خیریه» یا «باج دادن» به برخی چهره‌های صاحب نفوذ محلی یا «پول بخش کردن»های غیرمسئولانه نیست. معمولاً هر وقت سخن از مسئولیت اجتماعی میشود بلافاصله مکانیزم راضی کردن منتقدان از طریق «نمک‌گیر کردن» آن‌ها در دستور کار برخی مدیران شرکت‌ها قرار می‌گیرد. درحالی‌که «شفافیت» یکی از اصول مسئولیت اجتماعی بنگاه‌های اقتصادی به حساب می‌آید. نکته‌ای که به وضوح در فعالیت‌های اقتصادی معادن در ایران به فراموشی سپرده شده است یا اینکه با کج فهمی درباره مفهوم «مسئولیت اجتماعی» به بیراهه رفته است.باید راهی پیدا کرد برای آنکه توسعه در ذهن مردمان این سرزمین مترادف با تخریب و تشدید نابرابری نباشد. فهم دقیق «مسئولیت اجتماعی» یکی از این راه‌هاست و نه همه آن.شرکت چادرملو در تحقق این امر از جمله ارتقاء شاخص‌های زیست محیطی نه تنها با رعایت الزامات مصرح در قانون برای کاهش آلاینده‌های ناشی از فعالیت واحدهای تولیدی و صنعتی خود اقدام کرده، بلکه تدابیری برای پیشگیری از بحرانهای آتی را نیز اتخاذ نموده است. ازجمله این اقدامات، پیش‌بینی بحران آینده کشور به ویژه مناطق کویری در تامین آب بوده است. این شرکت همراه با دو شرکت گل گهر و مس سرچشمه از چند سال پیش اقدام به عملی ساختن طرح شیرین‌سازی آب خلیج فارس و انتقال به مناطق مرکزی ایران از جمله استان یزد و شهرستان اردکان نموده است.
چادرملو برای اجرای این طرح عظیم ملی و استراتژیک، 15 هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری پیش‌بینی کرده که تا کنون بخشی از آن را تامین و پرداخت کرده است. با اجرای این طرح در هر ثانیه حدود 1300 لیتر آب به شهرستان اردکان منتقل میشود.
در همین زمینه محمدرضا دشتی اردکانی نماینده مردم اردکان در مجلس، درباره اهمیت و نقش شرکت صنعتی و معدنی چادرملو در توسعه اقتصادی منطقه و کشور گفت: شرکت صنعتی و معدنی چادرملوتاثیرات بسزایی را در کل استان یزد داشته است خصوصاً در حوزه شهرستان اردکان آثار اقدامات مثبت این شرکت مشاهده میشود.
وی افزود: ما در بحث بیماری کرونا شاهد این بودیم که واقعاً شرکت چادرملو با تمام امکانات به میدان مبارزه با کرونا آمد و با کمک‌هایی که به بیمارستان‌های استان یزد و شهرستان اردکان داشت، توانستیم تا حدود زیادی این بیماری را که واقعاً جان همه انسان‌ها را تهدید می‌کند، مدیریت کنیم.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس یازدهم بیان کرد: شرکت صنعتی و معدنی چادرملو در حوزه اشتغال زایی و درآمدزایی برای کشور بسیار خوش درخشیده است. این شرکت برروی پروژه‌های مهمی سرمایه‌گذاری کرده است که نمونه بارز آن انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی ایران است.
دشتی اردکانی گفت: از زمانی که مدیریت جدید چادرملو اداره این شرکت را در دست گرفته است، اقدامات مثبتی در سال جاری صورت پذیرفته و همچنین جلسات مختلفی را با ایشان برگزار کرده‌ایم و امیدواریم که این شرکت بتواند به مطالبات مردم و نمایندگان استان عمل کند. وی با اشاره به ارزآوری شرکت صنعتی و معدنی چادرملو در شرایط تحریمی گفت: شرکت صنعتی و معدنی چادرملو در شرایطی که شدیدترین تحریم‌ها علیه ایران وضع شده، توانسته است ارزآوری قابل توجهی برای کشور داشته باشد و همچنین در مدیریت واردات بسیاری از کالاها اثرگذاری مثبتی داشته است.استان یزد از دیر باز منطقه‌ای صنعتی بوده و صنایع آن به دو صورت صنعتی و دستی رواج داشته است. حالا اما چند وقتی است که در خصوص یک پهنه صنعتی در این استان، در نزدیکی ساغند و خرانق بحث‌ها و اختلافاتی وجود دارد و برخی‌ها معتقدند این پهنه صنعتی باید در همین محدوده برقرار شود و برخی دیگر بر این اعتقادند که مواد اولیه باید از این استان استخراج شده اما پهنه صنعتی در منطقه دیگری مستقر شود. با این همه باید دید اگر این پهنه صنعتی در منطقه ساغند و خرانق استقرار یابد چه مزایایی برای مردم این منطقه به همراه خواهد داشت؟
واقعیت این است که با اینکه منابع معدنی زیادی در منطقه ساغند و خرانق وجود دارد اما این مناطق جزو محروم‌ترین مناطق استان و کشور هستند. مثلا جزو مناطقی هستند که اصلا گاز ندارند و خیلی از زیر ساخت‌ها و امکانات در این مناطق وجود ندارد؛ همین امر نیز سبب شده که خیلی‌ها از این مناطق مهاجرت کرده و به مناطق یا شهر‌های دیگر بروند. ایجاد پهنه صنعتی می‌تواند رونقی به این منطقه ببخشد و سبب شود زیر ساخت‌هایی در این مناطق ایجاد شود و اشتغال در این منطقه رونق بگیرد و بدین ترتیب مشکلات عمده‌ای که در این منطقه وجود دارد تا حدودی بر طرف شود. بنابراین پهنه صنعتی در این منطقه هم از مهاجرت‌ها در این محدوده جلوگیری می‌کند و هم سبب آبادی این منطقه میشود.»
از سوی دیگر منطقه خرانق، ساغند و رباط یکی از مناطق کویری خیلی مهم کشور هستند؛ اگر قرار باشد به دلیل عدم سرمایه‌گذاری این مناطق تخلیه شوند و مهاجرت در آن اتفاق بیفتد و این مناطق خالی از سکنه شود، امنیت منطقه به هم خواهد خورد. کما اینکه همین حالا خیلی از روستاهای کوچک خالی از سکنه شده و از بین رفته اند. امنیت این منطقه کویری وابسته به حضور افراد در آن است. علاوه بر آن حدود این پهنه صنعتی می‌تواند سبب ایجاد یک توسعه پایدار در منطقه شود. صنایع بالا دستی، صنایع پایین دست و واحدهای صنعتی می‌توانند خدماتی را به این واحد صنعتی بزرگ ارائه دهند و این خودش به توسعه پایدار منطقه کمک خواهد کرد. در خیلی از روستاها با این موضوع رو به رو بودیم که وجود معادن سبب شده منطقه نزدیک به آن با رشد چشمگیری همراه شود و در پی آن صنعت‌های مختلفی در آن منطقه راه‌اندازی شده است.
با بررسی شاخص‌های مختلف سطح توسعه اجتماعی و اقتصادی در روستاهای حاشیه دشت یزد- اردکان می‌توان گفت که همه روستاها در شاخص های داشتن شبکه آب مناسب، برق سراسری و دسترسی به اینترنت سطح برخورداری یکسان دارند.
سرانه پایین درآمد کل در بخش کشاورزی در روستاهای نزدیک مراکز شهرستان یا استان نشان دهنده این مطلب است که این نوع روستاها به مناطق ارزان قیمت برای فعالان دیگر بخشهایی که به طور عمده در مراکز شهری هستند تبدیل شده‌اند و تغییر کاربری اراضی نیز در این روستاها به دلیل درآمد سرانه پایین بخش کشاورزی محتمل خواهد بود؛اغلب روستاهایی که دارای فاصله کمتری از شهر بودند رتبه بالاتری از توسعه داشتند.
یکی از معضلات روستاهای این دشت کمی جمعیت روستاهاست که از لحاظ اقتصادی اختصاص بعضی از خدمات و امکانات
توجیه پذیر نیست.
مشاهده شد که برخی روستاهای حاشیه دشت اگرچه پرجمعیت هستند ممکن است در رتبه های پایین از لحاظ میزان برخورداری قرار گیرند؛ پس در این روستاها وضعیت نسبت به روستاهای کم جمعیت‌تر بحرانی‌تر است؛ چرا که سرانه شاخص های
توسعه یافتگی در این روستاها درحداقل مقادیر خود است؛ پس توجه به این روستاها برای برون رفت از وضعیت موجود در اولویت قرار دارد. در نهایت، تعامل و همکاری تمام بخشهای دخیل در توسعه روستا می‌تواند شتاب فزاینده ای را به توسعه همه جانبه روستاهای دشت بدهد.
با توجه به موارد ذکر شده، آنچه که مد نظر می‌باشد و تا حدودی در دولت‌های قبل مغفول مانده است مسئولیت اجتماعی شرکت چادرملو در پهنه دشت اردکان می‌باشد، می‌دانیم که این شرکت در کشور خدمات قابل توجهی انجام داده است اما توسعه روستاهای مناطق اطراف و محرومیت زدایی از این بخش باید به جد پیگیری شود، این امر هم اکنون مورد توجه دولت سیزدهم قرار گرفته تا جایی که در سفر اخیر رئیس جمهور به یزد بر این موضوع تاکید شد، به نظر می‌رسد عزمی جدی در این دولت وجود دارد که از مزایای این معدن برای مردم بومی اطراف معدن نیز بهره‌ای در نظر گرفته شود تا بلکه چهره فقر و محرومیت از این منطقه برگرفته شود.یکی از شعارهای دولت سیزدهم ایجاد عدالت در تمام زمینه‌ها بود و اکنون با مسئولیتی که چادرملو در حال محقق کردن آن است قطعا به اهداف این شعار نزدیک خواهیم شد. بنابر این ایجاد پهنه صنعتی در این منطقه توسط شرکت معدنی چادرملو به معنی استفاده مردم بومی از مزایای این شرکت می‌باشد.
سایر اخبار این روزنامه
۲۲ میلیون ایرانی از تزریق دز سوم واکسن کرونا استقبال نکردند
اظهار نظر در مورد اقدامات وزارت صمت زود است
ایجاد پهنه صنعتی؛ تحقق شعار عدالت گستری دولت سیزدهم در دشت اردکان
ضارب حادثه مشهد کیست؟
آمار وحشتناک
درباره سرمایه اصلاحات
سیاست، عرصه‌ای دستخوش تحول و دگرگونی
مسافران خاک
تله‌ی تقدم
دولت منتظر برجام است؟
املت دیگر غذای فقرا نیست!
خانه پدری جلال آل‌احمد زباله دانی شده است
مظلوم و بی‌دفاع مثل مردم ایران
مسافران خاک
