روزنامه جوان
1401/01/20
دستکاری اقلیمی همسایگان در تهران گرد و خاک کرد
تهران آلوده‌ترین شهر دنیا شد! برج میلاد نماد تهران مدرن به شبحی سیاه و سفید می‌ماند که در هاله‌ای از گرد و غبار به سختی قابل تشخیص است. شاخص آلودگی هوا روی عدد ۴۱۶ قرار گرفت. ذرات معلق به شدت افزایش یافته و هوای تهران آلوده و خطرناک شده است. هشدار‌ها درباره رسیدن گرد و غبار به پایتخت و حتی شهر‌های شمالی همان روز‌هایی که گرد و غبار استان‌های جنوب و جنوب غرب و شرق کشور را در می‌نوردید شنیده می‌شد، اما جدی نگرفتن این هشدار‌ها موجب شد امروز پایتخت کشورمان در آلودگی حتی از شهر‌هایی همچون دهلی جلو بزند و لقب آلوده‌ترین شهر دنیا را به خود اختصاص دهد. اوضاع آلودگی هوا و گرد و غبار در شهر‌های جنوب غربی هم اورژانسی است و گرد و غبار و طوفان میدان دید در راه‌ها و جاده‌ها را به چند متر کاهش داده‌است. ریشه‌های این گرد و غبار، اما داخلی نیستند و دیپلماسی ضعیف زیست‌محیطی کشورمان موجب‌شده برخی کشورهای همسایه همچون ترکیه و افغانستان با سدسازی‌های غیر‌اصولی تالاب‌های هامون و هورالعظیم را خشک و به کانون‌هایی برای گرد و غبار تبدیل کنند؛ بحرانی که با تغییرات آب و هوایی تشدید هم میشود. پایتخت ایران این روز‌ها آلوده‌ترین شرایط آب و هوایی را تجربه می‌کند و در تمام دنیا رکورد‌دار شده‌ایم. براساس اعلام سازمان هواشناسی استان تهران به دلیل گرد و خاک شدید در وضعیت نارنجی قرار گرفته‌است. این گرد و خاک در کشور عراق تشکیل شده و وزش باد آن را به آسمان ایران رسانده‌است. در حال حاضر شاخص آلودگی هوا در ایستگاه شریف ۳۹۹ و در وضعیت خطرناک است. به همه گروه‌های سنی توصیه میشود از فعالیت در فضای باز خودداری کنند. کیفیت هوای تهران؛ خطرناکشاخص کیفیت هوا (AQI) به پنج دسته اصلی تقسیم‌بندی میشود. بر اساس این تقسیم‌بندی از عدد صفر تا ۵۰ هوا «پاک»، از ۵۱ تا ۱۰۰ هوا «قابل قبول (سالم) یا متوسط»، از ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوا «ناسالم برای گروه‌های حساس»، از ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوا «ناسالم برای همه گروه‌ها»، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ هوا «بسیار ناسالم» و از ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا «خطرناک» است.
در پی اعلام اداره کل هواشناسی تهران مبنی بر وزش باد شدید گاهی خیلی شدید همراه با خیزش موقت گرد و خاک در بعضی ساعات به‌ویژه در نیمه جنوبی استان، کیفیت هوای تهران افت چشمگیری پیدا کرده‌است به‌گونه‌ای که بر اساس اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، کیفیت هوای پایتخت با شاخص ۴۱۶ در شرایط «خطرناک» قرار گرفت. آلاینده شاخص نیز ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون گزارش شد. تنفس ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون به بیماری‌های قلبی و ریوی، کاهش سیستم ایمنی بدن در مقابل بیماری‌ها، از بین رفتن بافت‌های ریه، آسم کودکان، مرگ و میر زودرس و سرطان منجر میشود. پیشنهاد وزارت بهداشت برای غیرحضوری شدن مدارس
مدارس هم هنوز بازگشایی نشده، این بار قرار است به دلیل آلودگی هوا غیر حضوری شوند. عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت ضمن هشدار نسبت به آلودگی هوا شدید در نقاطی از کشور که دچار طوفان و گرد و غبار شده‌اند، با توجه به تداوم این شرایط جوی در مناطقی از جمله تهران و خوزستان از درخواست وزارت بهداشت برای غیرحضوری و مجازی شدن مدارس خبر داد.
به گفته وی به علت ورود طوفان گرد و غبار به تهران و شهر‌های غربی و شمال غربی کشور، افرادی شامل سالمندان، بیماران قلبی- عروقی و کودکان حساس شمرده می‌شوند و باید احتیاط کنند. بر اساس دستورالعمل توصیه شده مبتلایان به بیماری‌های ریوی، قلبی، سالمندان و کودکان از منزل خارج نشوند و فعالیت‌های خود را به حداقل برسانند. سایر افراد نیز باید از فعالیت‌های طولانی و سنگین و ورزش در خارج از منزل خودداری کنند، همچنین تعطیلی فعالیت‌های ورزشی در فضای باز تا فردا نیز الزامی‌است.
شاهسونی تأکید می‌کند: «وجود چنین شرایط جوی سبب افزایش بیماری‌های قلبی، ریوی و مرگ زودرس در بیماران قلبی و سالمندان میشود همچنین افزایش شدید علائم تنفسی در کل جمعیت نیز اتفاق خواهد افتاد. شاخص فعلی هوا بیش از ۳۰۰ است و این اخطاری جدی برای سلامت انسان‌ها است.» تداوم آلودگی در ۲، ۳ روز آینده
وضعیت خطرناک آلودگی هوا تا کی ادامه دارد؟ صادق ضیاییان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «بر اساس تحلیل آخرین نقشه‌های پیش‌یابی هواشناسی طی ۲۴ ساعت آینده در استان‌های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل، غرب کردستان رگبار باران و برای استان‌های خراسان شمالی، شمال خراسان رضوی و گلستان بارش پراکنده پیش‌بینی میشود.»
به گفته وی امروز موج بارشی جدیدی از شمال غرب وارد کشور میشود و در مناطق شمال غرب، غرب، نواحی غربی و مرکزی خزر و استان‌های واقع در دامنه‌های جنوبی البرز مرکزی بارش رخ خواهد داد و فردا در نوار شمالی کشور در برخی ساعات رگبار و رعد و برق پیش‌بینی میشود. همچنین طی سه روز آینده در غالب نقاط کشور در برخی ساعات وزش باد شدید رخ خواهد داد و در استان‌های واقع در غرب، جنوب غرب و مرکز کشور پدیده گرد و خاک پیش‌بینی میشود. ریشه‌های گرد و غبار ایران در کشورهای همسایه!
ریشه‌های این آلودگی، اما به کجا باز می‌گردد؟ برای پاسخ به این سؤال باید به کشورهای همسایه سری بزنیم. دو سد ایلیسو و آتاتورک در ترکیه و همچنین پرداختن حقآبه تالاب هامون از رود هیرمند در افغانستان موجب‌شده تا هورالعظیم در جنوب غربی و تالاب هامون در شرق، به کانون‌هایی برای تولید گرد و غبار تبدیل شوند.
ترکیه با طرح GAP که شامل ۲۲ سد و ۱۳ نیروگاه روی سرشاخه‌های دجله و فرات است، عراق، سوریه و ایران را سرزمین‌های غیرقابل سکونت تبدیل خواهد کرد. سد آتاتورک که ۷۵ درصد آب فرات را ذخیره می‌کند و با ظرفیت ۵۰میلیاردمترمکعب معادل ۶۵۰ سد ایران و معادل نیمی از ظرفیت تمام آب‌های ایران است و سد ایلیسو بیش از ۱۰ میلیارد متر مکعب نیز مانع ورود ۵۶درصد آب دجله و متروکه کردن میلیون‌ها هکتار از اراضی کشاورزی عراق و سوریه میشود.
محمد‌رضا محبوب‌فر کارشناس و پژوهشگر حوزه بحران‌های محیطی و عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران در پاسخ به سؤال «جوان» درباره چرایی بحران آلودگی خطرناک هوا در تهران می‌گوید: «شرایط بحرانی آلودگی هوا در تمامی مناطق کشور احساس میشود و تمامی نقشه جغرافیایی ایران از مرکز تا شمال کشور در معرض آلودگی هوا قرار گرفته‌است. این مسئله قابل پیش‌بینی بود که امسال ریزگردها خیلی زودتر به آسمان کشور وارد می‌شوند و این پدیده‌ای عجیب است.»
وی با اشار به اینکه تهران به عنوان آلوده‌ترین شهر جهان اعلام شده می‌افزاید: «عمده آلاینده هوا در تهران ریزگردها هستند. حتی در آلودگی هوا بار انتقال بیماری کرونا هم افزایش می‌یابد و با توجه به بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها و اینکه در حال حاضر هیچ نقطه‌ای در کشور از آلودگی هوا در امان نیست، زنگ خطری برای افزایش شیوع بیماری کرونا هم هست که این مسئله تعطیلی برخی شهر‌ها همچون تهران را ضروری می‌کند.» از بین رفتن ۸۰ درصد تالاب‌ها و منابع آب سطحی
به گفته محبوب‌فر امسال با پدیده‌ای عجیب از گسترش گرد و غبار مواجهیم و این مسئله ناشی از این است که ۸۰ درصد تالاب‌ها و منابع آب سطحی در داخل کشور از بین رفته است. از سوی دیگر به دلیل نداشتن دیپلماسی آب در سوریه، ایران و عراق، کشور‌هایی مثل افغانستان و ترکیه روی سرچشمه‌های آبی و حقآبه‌های ایران و حتی عراق و سوریه، سد‌سازی و مشکلات فعلی را ایجاد کرده‌اند. این کارشناس محیط‌زیست می‌افزاید: «چشمه‌های تولید گرد و خاک از شمال عربستان تا عراق و سوریه شکل گرفته و استان‌های مرزی را درگیر کرده و همراه با گرد و غباری که از دریاچه ارومیه و همچنین دریاچه نمکی قم بر می‌خیزد، نه تنها تهران را درگیر کرده بلکه به سمت شمال شرق، غرب و مرکز کشور هم حرکت می‌کند.»
به گفته محبوب‌فر در حال حاضر ۱۳ استان ایران درگیر گرد وخاک شدید است و سایر استان‌ها هم درگیر گرد و خاک متوسط و ضعیف هستند و این شرایط در روز‌های آینده هم با افزایش دمای هوا و کاهش بارش‌ها ادامه‌دار خواهد بود.
وی تأکید می‌کند: «به عنوان مثال در تهران یک ترافیک شدید اتفاق افتاد و تا ۴۰ درصد آلودگی هوا را تشدید کرد و در این شرایط که آلودگی هوا می‌تواند ابتلا به کرونا را تشدید کند، ما شاهد بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها بودیم که این می‌تواند خوشه‌های تازه بیماری را در فضا‌های آموزشی شکل دهد، به همین خاطر صد‌ها مدرسه و دانشگاه اعلام کرده‌اند آموزش به آموزش مجازی باز می‌گردد.»
از نگاه این کارشناس رها نکردن آب از سوی ترکیه و افغانستان و فقدان دیپلماسی آب در خصوص حق آب‌های مرزی باعث تولید ریزگردها در ایران شده‌است. وی تصریح می‌کند: «ما هشدار داده بودیم که اگر آب‌های روان از سوی این دو کشور رها نشود، تالاب‌های هامون و هورالعظیم ریزگرد تولید می‌کند و نباید در این‌باره از موضع ضعف برخورد کنیم. موضع انفعالی موجب میشود محیط‌زیست که فرامرزی است به محوری مناقشه‌برانگیز برای کشورمان تبدیل شود و در ادامه می‌تواند این مسئله کشور‌هایی مثل ترکیه و افغانستان را هم دچار مناقشاتی کند. در حالی که می‌توانند آب را محور صلح کنند، زیرا هر اتفاقی در ایران بیفتد کشورهای همسایه را هم درگیر می‌کند. در غیر این صورت در آینده با جنگ آب در خاورمیانه مواجه خواهیم شد و روابط کشور‌ها با هم دچار چالش جدی خواهد شد.»
سایر اخبار این روزنامه
تحرک در نیمه‌کاره‌های البرز با چاشنی مترو و افطاری دانشجویی
«شهادت در حرم» حجت‌الاسلام دارایی را نیز برگزید
حقوق بشر در سازمان ملل تا به این حد شتابزده؟!
«روز ملی فناوری هسته‌ای» بدون خودحقیرپنداران
دستکاری اقلیمی همسایگان در تهران گرد و خاک کرد
ساخت ۱۲۰ هزار واحد مسکونی در پایتخت
وارونه نمایی روزنامه اصلاح‌طلب از ماه رمضان!
پاتک دولت به احتکار اقلام خوراکی
حکومت خودمختار بیانیه‌نویس‌ها!
اقتصاد ایران به فراتر از لغو تحریم‌ها فکر کند
نادانی‌ها عامل دشمنی با آوینی بود
فلسطینی‌ها خیابان را جهنم اشغالگران کردند
تعلیق روس‌ها از شورای حقوق بشر بدون حقیقت‌یابی!
هزار خنجری که غده سرطانی را از پای درمی‌آورد
