ملیحه محمودخواه- این امیدی است که بسیاری از متخصصان علم پزشکی به‌ آن دل بسته‌اند و معتقدند پیداشدن علت ابتلای آمار زیادی از مردم به ویروس کرونا که هر بار با سویه‌ای جدید و شدیدتر همه معادلات دنیا را به هم ریخته است، می‌تواند در محافظت همه مردم دنیا چاره‌ساز باشد.

بسیاری از پزشکان معتقدند تعداد زیادی از افرادی که در ظاهر به کرونا مبتلا نشده‌اند، مبتلایان بدون علامت بوده‌اند، در واقع قبل از اینکه کووید موجب عفونت در بدن شود، سیستم ایمنی پدرش را درآورده است و بدون آنکه اجازه فعالیت پیدا کند، در خودش خفه شده است.

دکتر داریوش فرهود پدر علم ژنتیک ایران در گفت‌وگو با «شهروندآنلاین» به این نکته اشاره می‌کند که آنهایی که گروه خونی O دارند یا کمتر به این ویروس مبتلا می‌شوند یا اگر هم به کووید مبتلا شوند دچار شدت بیماری نمی‌شوند.

او توضیح می‌دهد: «نتایج بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که سطح سلول‌های T در بدن برخی افراد بیشتر است. سلول T نوعی سلول حافظه در سیستم ایمنی است که به دلیل آلوده‌شدن به دیگر ویروس‌های سرماخوردگی ایجاد شده است، بنابراین این گروه از افراد در برابر ویروس کرونای فعلی که عامل بروز بیماری کووید-۱۹ است، ایمن هستند. اگرچه همه کروناویروس‌ها رفتار متفاوتی دارند، اما ویژگی‌های خاص مشابهی هم در این ویروس‌ها وجود دارد. این شباهت باعث شده است که سلول‌های ایمنی بتوانند آنها را تشخیص دهند، بنابراین زمانی که بدن در معرض ویروس کرونا مشابه قرار می‌گیرد، با آن مقابله می‌کند و فرد دچار بیماری کووید-۱۹ نمی‌شود.

به اعتقاد پدر علم ژنتیک، افراد در برابر بیماری‌های مختلف مقاومت‌های متفاوتی از خود نشان می‌دهند و این به ژنتیک افراد کاملا بستگی دارد. پیش از کرونا هم در برخورد با هر بیماری ویروسی نیز این اتفاق رقم می‌خورد، به طور مثال پدر یا مادر خانواده به سرماخوردگی مبتلا می‌شدند، اما فرزند با وجود حضور در کنار پدر و مادر درگیر بیماری نمی‌شد.

به اعتقاد او در حال حاضر ویروس ضعیف‌تر شده است و در صورتی که بیش از 70درصد مردم این ویروس را گرفته باشند، می‌توان امید داشت که ایمنی جمعی رخ داده، این در حالی است که ویروس هر لحظه ممکن است یک خیز جدید از خودش نشان دهد.

شاید تا به حال چند جهش مهم ویروس مشخص شده باشد و نامش را شنیده باشیم، اما این ویروس تاکنون بیش از 100 بار جهش کرده است. این موضوعی است که دکتر فرهود به آن اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «گاهی جهش‌های ویروس آنقدر خفیف است که زیاد در روند بیماری تاثیری نشان نمی‌دهد، اما وقتی چند جهش با هم همراه می‌شود، جهش بزرگ‌تری را در ویروس نشان می‌دهد.»

او ژنتیک افراد در ابتلاشدن یا حتی شدت درگیری با آن را بسیار موثر می‌داند و می‌گوید: «البته میزان ابتلا به تعداد HLA بدن که همان میزان مقاومت افراد در برابر ویروس است هم بستگی دارد. گاهی اوقات نیز ویروس در داخل بدن افراد خودش ویروسی بر ضد خودش ایجاد می‌کند و این می‌تواند یکی از دلایلی باشد که فرد هیچ علایمی از بیماری در خودش نمی‌بیند، زیرا ویروس قبل از آنکه کاری انجام دهد، خودش علیه خودش طغیان می‌کند.»

او معتقد است که بین ژن HLA با طول و عرض‌های جغرافیایی ارتباط وجود دارد. قبل‌ها مشخص شده بود که بیماری ام‌اس با افزایش عرض جغرافیایی ارتباط مستقیم دارد. این اتفاق با کاهش میزان اشعه ماورا بنفش و کاهش سطح تولید ویتامین دی تولیدی بدن تطابق دارد.

این یافته‌ها نشان از ارتباط پیچیده بین محیط ژن-بیماری دارد. ما می‌دانیم که برخی از ژن‌های HLA با ویتامین D تحریک می‌شوند و سطح پایین این ژن در بیماری کووید-19 خطرناک است و مطالعات پزشکان در این‌خصوص ادامه دارد.

دکتر فرهود بر این باور است که ویروس‌ها بزرگ‌ترین دشمنان نسل بشر هستند و خسارات جانی و مالی و اقتصادی که کووید-19 در این دو سال بر سر نسل بشر آورده، از تلفات و خسارات جنگ جهانی دوم بیشتر است. البته این اولین باری نیست که یک ویروس دنیا را تکان داده است، بررسی‌های انسان‌های نئاندرتال نشان می‌دهد در 100هزار سال پیش که هنوز این انسان‌ها در روی کره‌زمین زندگی می‌کردند نیز ویروس‌ها وجود داشته‌اند و کشتارهای وحشتناکی را رقم زده‌اند و آنهایی از این کشتارها جان سالم به در می‌بردند که HLA بالاتری داشته‌اند.

دکتر فرهود از مقاله‌ای سخن می‌گوید که چندسال پیش به رشته تحریر درآورد و از اینکه ویروس‌ها در هر دوره‌ای از زندگی بشر بزرگ‌ترین دشمن انسان‌ها بوده‌اند، پرده برداشته است. او توضیح می‌دهد که چند سال پیش نیز جسدی را مربوط به اولین انسان‌های مدرن در یکی از غارهای ایتالیا پیدا کردند که به نظر کشف بسیار مهمی بود، اما با بیرون آوردن جسد ویروس‌های خفته آن هم بیدار شد و تا مدت‌ها مردم این کشور درگیر این ویروس شده بودند. در واقع بشر در هیچ دوره‌ای ویروس‌ها را جدی نگرفته و بزرگ‌ترین دشمن خود را دستکم گرفته است.

دکتر حسین کرمانپور، مدیر اورژانس بیمارستان سینا به «شهروندآنلاین» توضیح می‌دهد که از همان روز اولی که کرونا همه‌گیر شد، بحث بی‌علامت‌بودن بیش از 80درصد مردم مطرح شد، به این معنا که افراد درگیر می‌شوند، اما هیچ علامتی از خود نشان نمی‌دهند. در واقع کرونا فرمولی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا دارد و بارها مشاهده کردیم که آمار افراد مبتلا به آنفلوآنزا آنقدرها هم زیاد نیست، اما ماجرای کرونا فرق داشت و قدرت سرایتش چندین برابر سرماخوردگی بود و این ماجرا را کمی تغییر می‌داد.

کرمانپور توضیح می‌دهد که تعداد زیادی از افرادی که مبتلا نمی‌شوند، شیوه‌نامه‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند و به همین دلیل گرفتار نمی‌شوند. به اعتقاد این پزشک تعداد این افراد کم نیست و در واقع باید گفت این خود علم است و این علم از تجربیات جوامع به دست می‌آید.

اما او معتقد است که ساختار ژنی برخی از افراد نیز در این میان بی‌تاثیر نیست و البته تحقیقاتی نیز در این میان انجام شده و ادامه دارد که اگر یک روز این موضوع به اثبات برسد و امکان این باشد که این ژن‌ها شناسایی و تکثیر شود، می‌تواند جهش بزرگی در دنیای علم و در درمان بیماری‌های واگیردار و حتی انواع سرطان‌ها ایجاد کند.

آمیتیس رمضانی، رئیس مرکز تحقیقات انستیتو پاستور نیز معتقد است که برای بررسی این ماجرا نخست باید چند سناریو را در نظر بگیریم. احتمال بسیار کمی وجود دارد که برخی افراد هرگز با این ویروس تماس نداشته باشند، اما با توجه به‌ مدت زمان گذشته از زمان شیوع بیماری همه‌گیر و تعداد گونه‌های بسیار قابل انتقال بعید به‌ نظر می‌رسد.

اما قبل از اینکه به بیماری کووید تبدیل شود، عفونت ناقص شده و به‌ سرعت از بدن فرد پاک شده است.

به اعتقاد این فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی ویروس در برخی افراد ممکن است به‌سرعت پاک شود، زیرا از قبل آنتی‌بادی و سلول‌های ایمنی حافظه دارند که ویروس را تشخیص می‌دهند. اینها می‌توانند سلول‌های T حافظه متقابل باشند که قبلا برای مبارزه با ویروس‌های کرونای مشابه که باعث سرماخوردگی می‌شوند، تولید شده‌اند.

او در ادامه به بحث واکسن‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگرچه واکسن‌های کووید همچنان از بیماری‌های شدید محافظت می‌کنند، اما هر بار که یک سویه جدید به ‌وجود می‌آید، دانشمندان به‌ دنبال شواهدی مبنی‌بر فرار واکسن در داده‌های واقعی می‌گردند. در واقع نمی‌توان فرار واکسن را پیش‌بینی کرد، چراکه تکامل تدریجی ویروس که به‌ دنبال آن سویه‌های در حال ظهور جهش‌های جدیدی را به پیشینیان خود اضافه می‌کنند، دیده نمی‌شوند.»

عفونت طبیعی، محافظت طولانی‌مدتی ارایه نمی‌کند و ایمنی قوی‌تر ناشی از واکسن نیز برای محافظت در برابر سویه‌های مختلف نیاز به دوز تقویت‌کننده دارد. در واقع، افراد علایم متفاوتی را پس از دوره‌های مختلف عفونت گزارش می‌کنند، برخی بهتر و برخی در عفونت‌های بعدی بدتر می‌شوند.

او توضیح می‌دهد که این احتمال وجود دارد که سیستم‌های ایمنی مختلف به ویروس واکنش متفاوتی نشان دهند. برای آلوده‌شدن به Sars-CoV-2 پروتیین اسپایک روی سطح ویروس باید به پروتیین‌های خاصی مانند پروتیین ACE2 روی سلول‌های هدف بچسبد.

به همین دلیل ممکن است برخی از افراد انواع نادر ACE2 را داشته باشند که پروتیین سنبله ویروس کرونا نمی‌تواند به آن بچسبد. تفاوت در بیان پروتیین بین افراد بسیار اهمیت دارد و کشف آنها ارزشمند است. افرادی که دارای این تفاوت ژنتیکی هستند، در برابر عفونت HIV نیز مصون بوده‌اند.