روزنامه آفتاب یزد
1401/01/23
احتمال جنگ آب
> سیاسی کردن مسئله‌ی «آب» به نفع هیچ کس نیست
> چرا به جای دیپلماسی آب نگوییم تجارت آب که هم اثر گذارتر باشد هم تبعات منطقه‌ای کمتری داشته باشد؟!
آفتاب یزد - رضا بردستانی: ساخت یک سد - سد النهضه - روی رودخانه‌ی نیل آبی سه کشور اتیوپی، سودان و مصر را تا یک درگیری تمام عیار نظامی پیشبرد؛ موضوعی که اگرچه ختم به سکوت شد اما هر آن ممکن است آن سد و موضوعات حاشیه‌ای آن باعثِ بروز چالش‌هایی در حوزه‌ی شمال شرق آفریقا شود.
شبیهِ همین مسئله این روزها به نوعی دیگر در اظهار نظرات مقامات ایران و برخی کشورهای منطقه از جمله ترکیه به چشم می‌خورد، بحران آب و سدسازی‌هایی که مورد اعتراض برخی قرار گرفته است.
اسماعیل کهرم سدسازی در ایران و ترکیه را عامل گرد و غبار در کشور دانسته می‌گوید: «گرد و خاک‌ها دو منشا دارد که یکی از آن‌ها داخلی است و یکی خارجی، سدسازی در ایران و ترکیه عامل خشکسالی است چرای بیش از حد و خشکسالی باعث میشود که خاک عریان شود و ذرات خاک با یک طوفان حرکت کند و به فضا بیاید و به تهران برسد و این بساط را درست کند.»
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه نیز با اشاره به تشکیل کمیته مشترک بین وزارتخانه‌های خارجه، کشور و نیرو برای پیگیری تخصصی موضوعات مرتبط با رودخانه‌های مرزی و سدسازی در برخی کشورهای همسایه، می‌گوید: در طول فعالیت دولت سیزدهم دیدارهای دو جانبه‌ای با ترکیه، عراق و افغانستان جهت پیگیری حق آبه‌های مرزی داشتیم.
وی می‌افزاید: از سوی دیگر در مدتی که مسئولیت دستگاه دیپلماسی را به عهده گرفتم، به طور دوجانبه با وزیر خارجه ترکیه درباره سدهایی که بر روی رودخانه ارس زده شده و می‌تواند تاثیرگذار باشد، گفتگو کردیم، همچنین با طرف عراقی نیز گفتگوهایی در این زمینه داشتیم.
> دچار چندگانگی در سیاستگذاری در حوزه‌ی آب شده‌ایم
حسین کنعانی مقدم که سال‌ها است در حوزه‌ی آب به صورت جدی کار کرده است به آفتاب یزد می‌گوید: مسئله آب در سه بخش قابل بررسی است:
- یک بحث سیاست‌های داخلی در رابطه با مدیریت منابع آبی است مسئله آب و خاک و هوا سه مسئله‌ای است که باید با هم مدیریت شود متاسفانه در کشور ما هر کدام به یک بخش داده شده و آن‌ها هم سعی می‌کنند برای منافع بخش خودشان از آن استفاده‌های خاص خود را لحاظ کنند. خاک را به جهاد کشاورزی آب را به وزارت نیرو و هوا را به محیط زیست داده ایم. اینها در تضارب و تناقض با یکدیگر قرار دارند.
> کمبود آب نداریم مشکل ما مدیریت منابع آبی است
کنعانی مقدم می‌افزاید: در جلسه‌ای که با آقای رئیسی داشتیم این موارد را بیان کردیم و ایشان هم پذیرفتند که ما کمبود آب نداریم مشکل ما مدیریت منابع آب است و این را با اعداد و ارقام و جداول ثابت کردیم.
- مسئله دوم بحث حق آبه ما در منطقه و سرچشمه‌هایی است که وجود دارد مثل دجله، فرات، هیرمند، ارس و... در این بحث، «دیپلماسی آب» مسئله مهمی است که مدت‌ها از آن غافل بودیم و آن‌ها سدهای خود را احداث کرده‌اند و می‌بینیم که این روزها عراق، سوریه و ایران را با بحران مواجه کردند. حقابه‌ای که به هورالهویزه و هورالعظیم از دجله و فرات می‌رفت همه توسط ترکیه گرفته شده است. این خاک به محض آنکه خشک میشود آنقدر ریزدانه تولید می‌کند که با کوچکترین وزش باد بلند شده و به سمت ایران و مناطق داخلی کشورمان می‌آید و مشکلات عدیده‌ای را به وجود می‌آورد در این خصوص در زمان آقای احمدی‌نژاد چندین بار درباره کارهایی که ترکیه دارد می‌کند تذکر دادیم اما متاسفانه در این زمینه دستگاه دیپلماسی کاری نکرد.
وی خاطرنشان می‌کند: حداقل این است اگر حقابه ما قطع میشود ما هم باید سرچشمه‌هایی که وجود دارد مثل زاگرس را مدیریت کنیم و نگذاریم این آب‌های شیرین که بیشترین میزان در ایران را دارد به راحتی به کشورهای دیگر و خلیج فارس برود.
- بحث سومی که وجود دارد بحث جهانی است بحث کیوتو که مهم‌ترین بحث کنترل آب و هوایی در جهان است و آمریکا هم از آن خارج شد ما هم داریم بی‌توجهی می‌کنیم خیلی از منابع مالی در دنیا برای حل معضلات آب در جهان پروژه‌های مشترک تعریف می‌کنند و منابع مالی مشترک می‌گذارند که ما از این جهت محروم هستیم. جای تاسف است که ما هنوز برای برخی روستاها آب را با تانکر می‌بریم.
کنعانی مقدم با اظهار تاسف از بی‌مسئولیتی‌هایی که در این حوزه صورت پذیرفته و همچنان نیز ادامه دارد خاطرنشان می‌کند: متاسفانه در جایی مثل میانکاله که باید مرکز توریستی و شیلات و استفاده بهینه از آب و زمین باشد، صنایع پتروشیمی فعالیت دارد. متاسفانه در لابی‌های سیاسی و اقتصادی که وجود دارد و کشور هم آسیب‌های زیادی دیده، همواره سیاست سکوت و نادیده انگاری اتخاذ کرده ایم.
وی ادامه می‌دهد مثل کاری که در اصفهان انجام دادند بزرگترین صنایع آلاینده و آب بر را در جایی بردند که آبی وجود ندارد. مشکلی که ما داریم مسئولین ما هر از گاهی با مطرح کردن اصطلاحات این چنینی فقط کمیته‌هایی تشکیل میشود ولی عملا ما خروجی از
آن ندیدیم.
> به جای سیاسی کاری، چاره اندیشی کنیم
کنعانی مقدم که جنگ آتیِ خاورمیانه را جنگ آب و منابع آبی می‌داند ادامه می‌دهد: قطعا یکی از مسائل مهم بحث جنگ آب در خاورمیانه است و بزرگترین منابع آب شیرین، دارد به سمت جاهایی می‌رود که خواهیم دید در آنجا آب ارزش بیشتری از نفت دارد. اسرائیل دارد تمام منابع آبی منطقه را مدیریت و کنترل می‌کند. این مسئله بحث علمی و جهانی است و باید به آن توجه کرد. اما اینکه ما همه مسائل را سیاسی کنیم، جز آسیب و ایجاد حاشیه دستاورد دیگری نخواهیم داشت.
این تحلیلگر مسائل سیاسی با اشاره به اولویت‌ها به آفتاب یزد می‌گوید: اولین مسئله این است که ما مدیریت منابع آبی‌مان در ایران با مشکل مواجه است و اصلا مدیریت نمی‌شود چرا باید این سیل‌های وحشتناک را داشته باشیم در حالی که نیازمند این آب‌ها هستیم، جایگاه آبخیزداری کجاست؟ چرا این مسئله همچنان یک بحران است؟
> چرا فکر می‌کنیم فرسایش خاک از بحران بی‌آبی اهمیت کمتری دارد؟!
وی می‌گوید: شسته شدن خاک توسط آب خسارتش بسیار بیشتر از بی‌آبی است یعنی ارزش خاک صدها برابر بیشتر از آب است. برای تشکیل یک سانتی متر مربع خاک صدها سال زمان نیاز است. ما هم آب هم خاک را داریم از دست می‌دهیم. چون نمی‌توانیم مسئله را در داخل حل کنیم زود فرافکنی می‌کنیم که چرا این کشور سد ساخته؟ مگر ترکیه هم نمی‌تواند بگوید شما چرا سد ساختید چرا در بحث اروند و کرخه و منابع آبی که از ایران وارد کشورهای دیگر میشود سد ساختید؟ پس می‌بینیم که مسئله را درست تحلیل نکرده‌ایم.
کنعانی مقدم با اشاره به این موضوع که حرف آن‌ها هم ممکن است تبعات خاص خود را داشته باشد و بر روابط دو کشور تاثیر منفی بگذارد ادامه می‌دهد: ولی اینکه ما بتوانیم با کشورهای همسایه پروژه‌های مشترک تعریف کنیم خوب است اما اسم این کار دیپلماسی نیست اینجا دقیقا یک تجارت آب است یعنی به جای دیپلماسی آب باید تجارت آب مطرح شود. اما در این زمینه اصلا به تجارت آب نگاه نکردیم. آب دشت‌های‌مان در ایران مدیریت نمی‌شود به همین دلیل فرونشست دشت‌ها را خواهیم داشت کم آبی را خواهیم داشت. بیابانزایی را خواهیم داشت. لذا مدیریت آب، خاک و هوا در ایران باید یک مدل مشترک و یک مدیریت مشترک داشته باشد در غیر این صورت با فاجعه‌های بسیار زیادی مواجه خواهیم شد.
> ناچاریم بگوییم مجلس اساساً متوجه اصل موضوع نشده است
کنعانی مقدم در بخش پایانی این گفتگو تاکید می‌کند: کاری که مجلس انجام داد فقط اعلام دغدغه بود نکته‌ای که به نظر می‌رسد بسیار مهم است این است که از اهرم‌های در اختیار خود به درستی استفاده نمی‌کنیم مانند کارگران افغانستانی که فوج فوج به ایران می‌آیند. در این موارد هم دولت ما باید از نظر دیپلماسی و اقدامات مقابل کارهایی انجام دهد. که ما فشار حداکثری می‌آوریم که سهم ما را بدهید. در مورد ترکیه هم همین طور بخش مهم اقتصادی این کشور توسط ایران دارد تامین میشود در بخش واردات و صادرات کالا. چرا ما از این ابزار قدرتمند اقتصادی استفاده نمی‌کنیم فقط می‌گوییم لابی سیاسی کنید این الان در هیچ کجای دنیا جواب نمی‌دهد. دیپلماسی آب فقط یک حرف و یک ادعای خوش منظر بیش نیست مگر اینکه عقبه نظامی اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی با هم جمع شوند تا دیپلماسی بتواند پیش برود و تاثیرگذار باشد.
سایر اخبار این روزنامه
رونمایی از تب جدید بازار مسکن
جهش XE کرونا هنوز به ایران نرسیده است
نام مدیران تسهیلات‌دهنده هم افشا شود
امیرعبداللهیان: اگر بایدن حسن نیت دارد یکی از تحریم را لغو کند
احتمالا آزمون وکالت کانون‌های وکلای دادگستری امسال برگزار نمی‌شود
به رئیس جمهور چه گفتم؟
بیابانزایی طبیعی و انسانی و اثرات و عواقب آن در استان یزد
ابر چالش اجتماعی
احتمال جنگ آب
لجبازی با مردم
فرصت سوزی!
ابر چالش اجتماعی
بیابانزایی طبیعی و انسانی و اثرات و عواقب آن در استان یزد
