شکست سیاست اقتصاد دستوری
مسعود دانشمند
کارشناس اقتصادی
درباره روند افزایش قیمت کالاها در بازار علی رغم سیاست دستوری وزارت صمت برای کاهش قیمت‌ها در بازار میتوان گفت،قیمت‌ها افزایش می‌یابد چون عواملی موثر در قیمت تغییراتی در آنها ایجاد کرده بنابراین نمی‌توان گفت که خود به خود قیمت‌ها بالا رفته است. برای مثال در مورد قیمت سیب‌زمینی و پیاز، وقتی هزینه‌های یک کشاورز و عوامل موثر در تولید و توزیع محصول او از جمله کرایه حمل ونقل و هزینه‌های مغازه‌ای که این محصول را عرضه می‌کند، افزایش می‌یابد، به دنبال آن قیمت سیب‌زمینی و پیاز هم افزایش پیدا می‌کند.
اینها عوامل موثر در افزایش قیمت است که زنجیره‌وار به هم وصل است و در تاریخ مدون ما از دوره امیرکبیر تاکنون هیچ‌گاه با دستور دولت هیچ کالایی ارزان نشده است. هروقت هم دولت فشار آورده، کالاها به بازارهای زیرزمینی رفته‌اند وبعد به صورت کالای سیاه عرضه شده‌اند.
تعبیری که دولت به عنوان تنظیم بازاربرای خود دارد، تنظیم بازار نیست و با داغ و درفش نمی‌توان قیمت‌ها را تغییر داد، چون دولت از بالا نگاه می‌کند و همه عوامل موثر در بالا رفتن یک کالا را می‌تواند ببیند، بر عوامل موثر اثر بگذارد و آن را به تعدیل برساند. یا از طریق عواملی که دارد کالایی را عرضه و تعادل بین عرضه و تقاضا ایجاد کند تا روی آن بتواند قیمت را اعمال کند.
تعادل بین عرضه و تقاضا می‌تواند ثبات در بازار ایجاد کند، همواره دولت تنظیم بازار را با داغ و درفش اشتباه می‌گیرد. باید دید در دنیا برای کنترل قیمت‌ها چطور رفتار می‌شود چون ممکن است کسی بخواهد جنسی را گران بفروشد و کسی هم بخواهد آن را گران بخرد در اینجا دولت می‌تواند بگوید وقتی جنسی را گران‌تر از قیمت واقعی می‌فروشید و تفاوت آن برای شما درآمد ایجاد می‌کند، مالیات آن را باید بپردازید.
بنابراین باید مکانیزم شفافیت عرضه و تقاضا را در تامین و توزیع کالاها ایجاد کنیم و مکانیزم مالیاتی می‌تواند جلوی اجحاف‌هایی را که به عنوان گران‌فروشی انجام می‌شود را بگیرد. در همه جای دنیا با این مکانیزم‌ها کار می‌کنند. امروز که کامپیوتر و صندوق فروش هست، میتوان قیمت خرید و فروش همه کالاها را در جایی متمرکز و از طریق مکانیزم مالیات عمل کرد که وقتی فروشنده‌ای جنسی را گران‌تر از حد معمول به فروش می‌رساند، درآمد اضافه آن از طریق مالیات به خزانه دولت برگردد و هزینه عامه مردم شود.
مفهوم مالیات همین است و کسی که می‌خواهد مالیات ندهد باید با روشی که جامعه اصناف برای او تعیین می‌کند، جنس خود را بفروشد. بنابراین ما نباید دنبال مکانیزم داغ و درفشی باشیم. دولت باید اولا عوامل موثر در قیمت را بررسی و ببیند کجاها می‌تواند آثار این عوامل را کمرنگ‌تر کند تا قیمت‌ها تعدیل شود، مضاف بر این مکانیزم مالیاتی را هم حتما در آن اعمال کنند.
