الف، ب، پول!
ملیحه محمودخواه – اردیبهشت و خرداد ماه که می‌رسد زخم کهنه ثبت‌نام دانش‌آموزان در برخی از خانواده‌ها هم سر باز می‌کند. داستان تکراری مدارس غیرانتفاعی، داستان پرتکراری که بارها و بارها آن را شنیده و تکرارش کرده‌ایم، اما گوشی برای شنیدن این داستان وجود ندارد. ماجرا تکراری است، اما گریزی از شنیدن آن وجود ندارد، همان داستان افزایش قیمت شهریه‌ها در مدارس غیرانتفاعی که صدای آن هر سال شنیده می‌شود، اما در انبوه مشکلات فراموش می‌شود و به جایی نمی‌رسد. امسال نیز با وجود آنکه تعرفه‌های افزایش شهریه مدارس غیردولتی ابلاغ شده، اما هنوز میزان شهریه‌ها اعلام نشده، برخی از این مدارس بازی با کلمات و اعداد را شروع کرده‌اند. آن هم در زمانی که خانواده‌های ایرانی با تورم افسارگسیخته روبروست و از پس هزینه‌های جاری زندگی هم به سختی بر‌می‌آیند.
همه قیمت‌ها سرخود و بدون هیچ نظارتی افزایش پیدا کرده است، برای آنکه از این قافله عقب نمانند و آنها هم این ضربه را محکم‌تر کنند، شهریه‌های نجومی خود را اعلام کرده‌اند. این ماجرای افزایش قیمت‌ها در مدارس پر آوازه و اسم‌ورسم‌داری که یه قطار هم نام آنها را نمی‌کشد، بیشتر دیده می‌شود.
حالا وقتی برخی از این خانواده‌ها به این مدارس مراجعه می‌کنند و رقم جدید شهریه‌ها را می‌بینند، چشمان‌شان گرد می‌شود و چند علامت سوال گنده نیز در ذهنشان شکل می‌گیرد که آخر چرا؟؟
این اتفاق در مدارس خاص بیشتر دیده میشوداسمهایشان کمی ترسناک است همین مدرسه‌هایی که ورود دانش‌آموز به آنها باید با آزمون و گزینشی باشد. شهریه برخی از این مدارس که اسم‌شان همه چیزشان است، حتی تا دو برابر پارسال افزایش یافته؛ آن هم در شرایطی که هنوز سازمان مدارس غیردولتی هیچ نرخی را برای سال تحصیلی پیش‌رو تعیین نکرده و حتی هنوز بسیاری از موسسان این مدارس به دلیل اختلالاتی که در سایت سازمان وجود دارد، موفق نشده‌اند نرخ‌های پیشنهادی خود را بارگذاری کنند. اما داستان چون داستان خودمختاری است، مدارس غیردولتی خاص که می‌دانند هر چه ناز کنند نازشان خریدار دارد، نه‌تنها برای خود شهریه‌های جدید مصوب کرده‌اند، بلکه حتی تعداد دانش‌آموزان را در کلاس‌ها افزایش داده و برخی خدمات را که تا سال قبل جزو برنامه‌های اصلی مدرسه بوده، در قالب فوق‌‌برنامه‌ها، با قیمت‌های گزاف به خانواده‌ها می‌فروشند و این بد است.
ماجرای این قیمت‌های نجومی نشان می‌دهد که هیچ نظارتی روی این مدارس وجود ندارد و اگر هم کسی شکایت کند که هزینه مدرسه این همه بالا رفته است، مسئول مهربان با صدایی آرام می‌گوید این مدارس تخلف کرده‌اند و خیلی هم دلسوزانه ادامه می‌دهند که خوب چه لزومی دارد که فرزندتان در این مدرسه درس بخواند، او را در مدرسه دیگری ثبت‌نام کنید و اینگونه بساط تخلف این مدارس پهن‌تر می‌شود.
جوابگو نیستندمادر یک دانش‌آموز پایه سوم ابتدایی برای «شهروندآنلاین» تعریف می‌کند که سال گذشته در یکی از مدارسی که حسابی نامدار است و چند شعبه‌ای هم در مقاطع مختلف در تهران دارد، برای ثبت‌نام مدرسه دخترم مراجعه کردم. مسئولان مدرسه اعلام کردند که شهریه در پایه دوم ابتدایی 18میلیون تمام می‌شود و آنلاین و غیرآنلاین هم فرقی ندارد و همان هزینه باید برای دانش‌آموزان پرداخت شود. ثبت‌نام را انجام دادم، اما امسال به ما اعلام کردند که هزینه پایه سوم حدود 25میلیون تمام می‌شود. واقعا نمی‌دانم با وجودی که هیچ خدماتی قرار نیست به فعالیت‌های مدرسه اضافه شود، چرا هزینه مدرسه تا این میزان افزایش داشته است.
پدر دانش‌آموز دیگری که امسال را در کلاس اول ابتدایی در مدرسه غیرانتفاعی درس خوانده و از قیمتی که مدرسه برای سال دیگر اعلام کرده، هنوز متعجب است نیز به «شهروندآنلاین» می‌گوید: «من و همسرم هر دو شاغل هستیم و هیچ کدام فرصت زیادی نداریم که درس‌ها را با کودک دوره کنیم. از سوی دیگر مدرسه‌ای که کودکم در آن درس می‌خواند آموزشش تا ساعت 4 بعدازظهر ادامه دارد و این فرصت را به ما می‌دهد که بعد از کار به دنبالش برویم و او را به خانه ببریم، به همین دلیل به خاطر شرایط کاری ناچاریم او را در مدرسه‌ای نام‌نویسی کنیم که بتواند وقت بیشتری در اختیار بچه قرار دهد. اما امسال رقم عجیب‌وغریبی را برای سال آینده اعلام کرده‌اند که نمی‌دانیم با شرایط اقتصادی موجود باز هم می‌توانیم او را در همین مدرسه ثبت‌نام کنیم یا باید عطای آن را به لقایش ببخشیم و یک مدرسه دولتی را برای ثبت‌نام دخترم پیدا کنیم.»
پدر دانش‌آموز دیگری که دانش‌آموزش در یکی از این مدرسه‌های اسم در کرده درس می‌خواند حسابی از افزایش قیمتی که مدرسه اعلام کرده، عصبانی است و می‌گوید که سال گذشته پسرم در پایه چهارم درس می‌خواند و شهریه 25میلیون تومانی برای مدرسه پرداخت کردیم، اما امسال به ما گفته‌اند که هزینه مدرسه را باید روی 37میلیون تومان حساب کنیم. آخر انصاف‌تان کجاست، چرا باید برای یک پایه این همه افزایش قیمت داشته باشیم.
یکی از والدینی هم که دانش‌آموزش در مدرسه (م) درس می‌خواند افزایش قیمت مدرسه را چند برابری عنوان می‌کند و توضیح می‌دهد که باید برای فرزندش که در مقطع راهنمایی درس می‌خواند امسال 13میلیون بیشتر بپردازد. یعنی سال گذشته شهریه مدرسه 22میلیون تومان بوده و امسال هزینه را مدرسه 35میلیون تومان اعلام کرده است.
او توضیح می‌دهد که کیفیت و شیوه تدریس در مدرسه آنقدر پایین آمده است که برخی مجبور شده‌اند برای دانش‌آموزان‌شان معلم خصوصی بگیرند و در دوره‌ای که بچه‌ها مجبور بودند آنلاین درس بخوانند نیز هیچ نظارتی بر این کلاس‌ها وجود نداشت.
اینها در حالی است که بسیاری از خانواده‌ها بر اساس تجربه سال‌های پیش اعلام می‌کنند که این همه آن چیزی نیست که باید پرداخت کنند و در طول سال تحصیلی هم به بهانه‌های مختلف از جمله کلاس رباتیک و پژوهش و غیره مبالغ زیادی بین 5 تا 10میلیون تومان از ما دریافت می‌کنند.
ماجرای عجیب افزایش قیمت در همه مدارس وجود دارد، اما در برخی از این مدرسه‌ها این افزایش قیمت شدیدتر و در برخی از مدارس کمی کمرنگ‌تر است.
زهرا سوری، مدیر یکی از این مدارس به «شهروندآنلاین» توضیح می‌دهد که با وجود آنکه مدارسه ما در تمام طول سال گذشته حضوری بود و تلاش داشتیم تمام پروتکل‌ها را رعایت کنیم، اما همه سعی ما این بود که به خانواده‌ها فشار نیاید. او در ادامه توضیح می‌دهد که تمام شهریه را از خانواده‌ها اقساط و حتی هزینه شهریه را کمتر از میزان مصوبی گرفتیم که آموزشوپرورش برای ما تعیین کرده بود. همه تلاش ما این بود تا به این طریق فشار را از روی خانواده‌ها برداریم. او ادامه می‌دهد که امسال هم پیشنهادمان افزایش 25درصدی به مبلغ سال گذشته است و با این موجود تلاش می‌کنیم که با خانواده‌ها کنار بیاییم.
اما در مقابل این مدرسه مدارسی هستند که حتی حاضر به پاسخگویی تلفنی نیستند و قیمت افزایش شهریه را به هیچ عنوان اعلام نمی‌کنند. آنها پاسخگویی برای اعلام شهریه را منوط به حضور در مدرسه اعلام می‌کنند این نوع برخورد نشان می‌دهد که در پشت‌پرده شهریه این مدارس موضوعی نهفته است که تا این اندازه برای اعلام شهریه محتاط عمل می‌کنند.
افزایش نجومی درآمد مدارس غیرانتفاعییک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد که این مدارس در قالب پیش ثبت‌نام پول‌های زیادی را از والدین دانش‌آموزان دریافت می‌کنند و آنقدر قدرت‌شان را نشان می‌دهند که حتی اگر خانواده‌ای در قبال پرداخت عددهای درشت شهریه اعتراض کند نیز دستش به جایی نمی‌رسد، چون کسانی که این پول‌ها را می‌گیرند، راه قانع‌کردن خانواده‌ها را بلدند.
اما بخواهیم یک حساب‌وکتاب ساده کنیم برای مدرسه‌ای که میانگین 30میلیون تومان از هر دانش‌آموزی دریافت می‌کند با 300 دانش‌آموز چیزی حدود 9میلیارد تومان آورده مالی دارد و حالا اگر برای هر دانش‌آموز حدود 12میلیون تومان اضافه دریافت کنند، 3میلیاردو 600 میلیون تومان اضافه دریافت کرده، این در حالی است که به گفته بسیاری از والدین نه‌تنها خدمات افزایش نداشته، بلکه از کیفیت آنها کاسته هم شده است و نباید این را هم بپذیریم که این افزایش قیمت به جیب معلم‌های مدارس می‌رود که شواهد و گفته‌های معلم‌های این مدارس نشان می‌دهد که حقوق‌های آنها اصولا از کف حقوق کارگران نیز کمتر است.
افزایش شهریه باید بر اساس ضوابط باشد
سعید صالح، مدیرکل مدارس و مراکز غیردولتی به «شهروندآنلاین» توضیح می‌دهد که شهریه مدارس در حال حاضر پیش ثبت‌نام صورت می‌گیرد و پرداخت بین مسئولان مدرسه و اولیا توافقی است. شهریه هر مدرسه بر اساس نوع خرج‌کرد مدارس به زودی اعلام می‌شود. در مرحله پیش ثبت‌نام نیز هزینه براساس شهریه سال‌جاری و به‌صورت علی‌الحساب است.
او توضیح می‌دهد که در حال حاضر مدارس میزان خرج‌کرد خود را به آموزشوپرورش ارسال می‌کنند که آموزشوپرورش نیز شهریه مصوب مدارس غیردولتی شامل هزینه‌های مرتبط با ارایه برنامه هفتگی مدارس و پیش‌دبستانی‌ها براساس ساعات مصوب شورای‌عالی آموزشوپرورش و ساعات فوق‌برنامه درسی مندرج در الگوی تعیین شهریه بررسی و شهریه مدارس را اعلام می‌کند.
صالح ادامه می‌دهد که سازمان مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی هم در این روزها «دستورالعمل تعیین شهریه مدارس، پیش‌دبستانی‌ها و مراکز آموزشیوپرورشی غیردولتی» را ابلاغ کرده است؛ این دستورالعمل با استناد به مصوبه نودوسومین جلسه شورای سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت مرکزی درخصوص الگوی تعیین شهریه و در راستای اجرای مواد 15 و 16 قانون تاسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشیوپرورشی غیردولتی برای اجرا ابلاغ شده است.
او با اشاره به اینکه اگر مدرسه‌ای در این میان هزینه‌ای بیشتر از میزان مصوب به خانواده‌ها اعلام کند، والدین می‌توانند به آموزشوپرورش منطقه یا استان مراجعه و از آن مدرسه شکایت کنند، ادامه می‌دهد که شهریه مصوب شامل هزینه‌های مرتبط با ارایه برنامه هفتگی مدارس و پیش‌دبستانی‌ها براساس ساعات مصوب شورای‌عالی آموزشوپرورش و ساعات فوق‌برنامه درسی مندرج در الگو است.
شهریه کلاس‌های فوق‌برنامه چگونه است؟اما شهریه فعالیت‌های آموزشیوپرورشی مکمل و مربوط به برنامه‌ها یا فعالیت‌هایی که بنا به درخواست کتبی ولی دانش‌آموز، براساس نیازسنجی و مطلوبیت برای دانش‌آموزان، به‌منظور تنوع‌بخشی به فرصت‌های آموزشیوپرورشی (اعم از علمی، پرورشی، فرهنگی، ورزشی، مهارتی و خدمات مشاوره‌ای تربیتی و تحصیلی) منطبق با معیارها و اهداف دوره و پایه تحصیلی خارج از برنامه هفتگی (برنامه مصوب و فوق‌برنامه درسی) از سوی مدارس غیردولتی ارایه می‌شود.
این فعالیت‌ها در طول هفته، پس از ساعات رسمی فعالیت واحد آموزشی، خارج از برنامه هفتگی (برنامه مصوب و فوق‌برنامه درسی) و پنجشنبه‌ها و با اخذ رضایت کتبی از ولی دانش‌آموز برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود. البته اردوها، بازدیدها و سایر فعالیت‌های غیرمستمر که زمان اجرای آن به‌صورت تراکمی روزانه است، مشمول این فعالیت‌ها نمی‌شود.
شهریه مدارس چطور محاسبه میشوداو در پاسخ به این سوال که شهریه مدارس غیردولتی چگونه تعیین می‌شود؛ چرا برخی مدارس بیشتر و برخی مدارس کمتر می‌گیرند، می‌گوید که شهریه هر یک از دوره‌های تحصیلی توسط موسسان مدارس با توجه به الگوی تعیین شهریه پیشنهاد می‌شود و پس از بررسی و تصویب در شورای تعیین شهریه شهرستان، منطقه یا ناحیه به تایید نهایی شورای نظارت استان می‌رسد و از طریق سامانه مربوطه ابلاغ می‌شود.
شهریه پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه نظری و مهارتی با ضریب افزایش 15درصد شهریه پایه دهم و یازدهم همان مدرسه محاسبه می‌شود. شهریه پیش‌دبستانی‌های ضمیمه مدارس ابتدایی غیردولتی 80درصد شهریه دوره ابتدایی همان مدرسه تعیین می‌شود.
شهریه پیش‌دبستانی‌های غیردولتی دایر در فضای مازاد مدارس دولتی نیز مطابق الگوی تعیین شهریه و از طریق سامانه مشارکت‌ها محاسبه می‌شود و نباید از 70درصد میانگین شهریه پیش‌دبستانی‌های مستقل غیردولتی آن منطقه بیشتر باشد. موسسان این واحدهای آموزشی نیز موظف به ثبت و تکمیل اطلاعات حقوق و بیمه پرسنل، دانش‌آموزان، شهریه و … در سامانه هستند.
