ايران و عربستان؛ يک گام تا روابط مجدد

آرمان ملي- حميد شجاعي: پس از چند سال روابط پرتنش ايران و عربستان سعودي طرفين از سال گذشته عزم خود را براي احياي روابط جزم کرده‌اند و برگزاري پنج دور مذاکرات بغداد ميان ايران و عربستان نشان دهنده اين موضوع است که کم‌کم روزنه‌هاي جديدي براي از سرگيري روابط دو کشور در آينده‌اي نزديک ايجاد شده و خواهد شد. به نظر مي‌رسد که گفت‌وگوهاي ديپلماتيک با وساطت عراق و در کشور ثالث تهران و رياض را به يکديگر نزديک‌تر کرده و با ادامه ميانجي‌گري بغداد و احتمالا ادامه مذاکرات در دورهاي بعدي منتظر بازگشايي سفارت‌ها و از سرگيري روابط ديپلماتيک و سياسي باشيم. مسلما احياي روابط ايران و عربستان هم به روابط دو جانبه از لحاظ مختلف تاثير‌گذار خواهد بود و هم به جهت حضو و تاثير در منطقه مي‌تواند شرايط بهتر و مساعدتري را فراهم کند. چه اينکه هنوز مذاکرات به سر انجامي نرسيده صهيونيست‌ها نگراني خود را از احياي روابط ايران و عربستان اعلام کرده‌اند. حال بايد ديد که اين مذاکرات چه زمان به نتيجه نهايي و عادي سازي روابط خواهد رسيد.
از قطع روابط تا مذاکرات احيا
روابط ايران و عربستان سعودي همواره در مقاطع مختلف با فراز و فرودهايي همراه بوده است و طرفين به جهت جايگاه برتري که به جهات مختلف در منطقه دارند همواره توانسته‌اند تاثير‌گذار ظاهر شوند. با اين حال نگاهي به روابط تهران و رياض پس از انقلاب از اين نکته مهم حکايت دارد که در دولت‌هاي دفاع مقدس، سازندگي، اصلاحات و مهرورزي اين روابط به طور سينوسي پر رنگ و کمرنگ ادامه داشته است. اما آنچه موجب شد تا پس از دهه‌ها روابط طرفين به تير‌گي گرايد اتفاقاتي بود که در اواسط دهه 90در دولت حسين روحاني رخ داد و با حمله عده‌اي به سفارت عربستان؛ اين کشور با اعلام قطع روابط ديپلماتيک ديپلمات‌‌هاي خود را از کشورمان خارج و ديپلمات‌هاي ايراني را نيز از کشورش بيرون کرد تا روابط دو کشور تا کنون به مدت 7 سال قطع شود. با اين حال طي سال‌‌‌هاي گذشته و به خصوص پس از بحران يمن، گرفتار شدن عربستان در باتلاق يمن و شرايط منطقه آنها پالس‌هاي مثبتي را به ايران براي انجام مذاکراتي براي از سرگيري روابط فرستادند و ايران نيز از اين موضوع استقبال کرد و همين مساله فتح بابي براي مذاکرات ميان تهران و رياض گرديد. مذاکراتي که در با ميانجي‌گري عراقي‌ها در بغداد صورت پذيرفت و تا پايان سال گذشته شاهد 4 دور مذاکرات ميان ديپلمات‌هاي ايراني و عربستاني بوديم و همان زمان نيز بنابر اين شد تا دور پنجم مذاکرات در سال جديد برگزار گردد. در همين راستا نيز پنجشنبه دو هفته گذشته يعني 1 ارديبهشت طرفين دور پنجم مذاکرات را کليد بزنند. مذاکراتي فشرده که به نظر مي‌رسد سعودي‌ها بسيار به موفقيت آن و عادي سازي روابط با تهران دل بسته‌اند. آنچه مسلم است ازسرگيري مذاکرات ايران- عربستان در بغداد با مشارکت هيأت‌هاي امنيتي بلندپايه به لطف تغييرات سريع منطقه‌اي و بين‌المللي است که در پي بحران اوکراين رخ مي‌دهد. تفاوت اين دور از مذاکرات نيز با چهار دور گذشته که به اذعان عده‌اي از کارشناسان و صاحبنظران چندان موفقيت‌آميز نبوده نيز در اين است که امروز بن سلمان به علل مختلف در نگراني به سر مي‌برد؛ چرا که روابط کشورش با آمريکا متشنج است و برجسته‌ترين علت اين تنش عدم محکوميت حمله روسيه به اوکراين از سوي او، پافشاري بر توافق اوپک پلاس، دعوت از رئيس‌جمهوري چين براي سفر به رياض و ابراز آمادگي براي قيمت‌گذاري نفت با استفاده از روبل و يوان چين و انعطاف او در پرونده يمن است و تمام اين عوامل ازسرگيري گفت‌وگو با ايران را تسهيل کرده است؛ چرا منطقي نيست با فشارهاي آمريکا در سايه ادامه دشمني با ايران و تشديد جنگ در يمن مقابله کرد. قدر مسلم پس از اينکه آمريکا و غرب سعودي‌ها را تنها گذاشتند و متحدان عرب تنها به حمايت لفظي اکتفا کردند رفتن به سمت ايران اگر تنها گزينه عربستاني‌ها نباشد اما بهترين گزينه به حساب مي‌آيد.
جزئياتي از مذاکرات


سفير جمهوري اسلامي ايران در بغداد ضمن اعلام جزئياتي از گفت‌وگوهاي اخير ميان تهران و رياض به ميزباني بغداد از توافق دو طرف براي نقشه راه مذاکرات آينده خبر داد. ايرج مسجدي درباره آخرين وضعيت گفت‌وگوهاي ايران و عربستان گفت: در دور پنجم گفت‌وگوهاي ايران و عربستان که پنجشنبه گذشته بين هيات‌هاي دو طرف برگزار شد نقشه راهي براي آينده مورد بحث و توافق قرا گرفت. هر دو طرف پيشنهاداتي داشتند که بعد از جلسه پنجشنبه در اين باره توافقي حاصل و تبديل به نقشه راهي براي آينده شد. وي درباره اين سوال که آيا سفارتخانه دو کشور بازگشايي خواهد شد يا نه، بيان کرد: روند مذاکرات آينده، تعيين خواهد کرد که موضوع بازگشايي سفارتخانه‌ها محقق شود يا خير و اين، بستگي به مذاکرات بعدي دارد. مسجدي ادامه داد: در دور اخير مذاکرات، مهم اين بود که طرفين براي آينده، چارچوبي توافقي داشته باشند که به نتيجه رسيد و اين خود ملاک مثبتي است که راه آينده را براي هر دو طرف روشن مي‌کند. وي به کليت توافق ايران و عربستان اشاره کرد و گفت يکي از اين توافق‌ها بر سر «اعتماد سازي ها» است. سفير ايران در بغداد اظهار داشت: دوم، «اقدامات و همکاري‌هاي دوجانبه» مثل موضوعات حج و بحث سفارتخانه‌هاي دو طرف و موضوع سوم نيز «بحث‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي» است.