روزنامه ابتکار
1401/02/11
چرا پس از رکود کرونایی کمتر شاهد کنسرت موسیقی کلاسیک ایرانی هستیم؟ صحنه‌های خالی از آواز اصیل ایرانی
گروه فرهنگ و هنر – اگر نگاهی به برنامه کنسرت‌های پیش رو و همچنین کنسرت‌هایی که بعد از رکود کرونایی برگزار شد بیندازیم، بیشتر کنسرت‌های پاپ را می‌بینیم. کنسرت‌هایی که کیفیت چندان بالایی هم ندارند تا جایی که حتی شائبه پلی‌بک بودن هم به وجود می‌آید. اما چرا در این چند ماهی که از آغاز برگزاری کنسرت‌های موسیقی می‌گذرد، کمتر خواننده‌ای در موسیقی کلاسیک به روی صحنه رفته است؟موسیقی در عین حال که هنر است، می‌تواند صنعت باشد و به درآمدزایی و سود اقتصادی مناسب برای هنرمندان خود نیز برسد، اما برای فعالیت هنر و صنعت موسیقی در کنار یکدیگر، چالش‌هایی وجود دارد که باید بررسی، واکاوی و مرتفع شوند تا بار دیگر این بخش ریشه‌دار فرهنگ و هنر ایران زمین را به اوج خود برسانند.
آواز اصیل ایرانی که جزئی از فرهنگ غنی و ملی ایرانیان به‌شمار می‌رود در طول سال‌های مختلف پرچم‌داران و پیش قراولان فراوانی داشته است و به لطف تلاش همه فرهنگ دوستان و توکل بر خدا همچنان می‌سازد و می‌پردازد؛ اما با آغاز فعالیت موسیقی پاپ و شمار پرتعداد خوانندگان و مخاطبان این نوع موسیقی، آوازخوانان و سنتی‌نوازان اگرچه در اصالت و فاخر بودنشان همیشه سرآمد هستند اما در رقابت با گروه پاپ و در استقبال و برنامه‌ریزی و برگزاری کنسرت و جذب مخاطب با مشکلات و چالش‌هایی روبه‌رو شده‌اند.
حسین علیشاپور از خوانندگان و مدرسان موسیقی ایرانی که طی سال‌های اخیر در پروژه‌های متعددی به‌عنوان خواننده حضور داشته، ضمن اشاره به شرایط بحرانی فقدان برگزاری کنسرت در حوزه‌هایی غیر از موسیقی پاپ توضیح داد: متاسفانه شرایطی که در آن قرار گرفته‌ایم اصلاً در برگیرنده اوضاع ساماندهی شده‌ای نیست، چرا که به نظر من در ابتدای پرداختن به هر نکته‌ای، این خودِ هنرمندان هستند که به نوعی دچار خمودگی ناشی از دو سال و نیم کار نکردن در حوزه موسیقی به دلیل شیوع کرونا و توقف فعالیت‌های موسیقایی شده‌اند. حتی من که در این مدت هنرمند نسبتاً پرکاری بودم نیز این خمودی را در خودم احساس می‌کنم.
علیشاپور ادامه داد: فارغ از این داستان که به درونیات و شخصیت هنرمندان ارتباط پیدا می‌کند، اما این زعامت موسیقی است که یک زعامت جدی نیست. گو اینکه این فرآیند تبدیل به امر علی السویه‌ای شده که بودن و نبودن موسیقی چندان تفاوتی نمی‌کند. انگار موسیقی به طور کلی تبدیل به جریانی «رها در فضا» شده که اصلاً هم ربطی به این دولت ندارد، این همان جریان خزنده‌ای است که از سال‌ها پیش شروع شده و الان که کرونا به خدمت ماجرا رسیده، نمود پررنگ‌تری از خود را جلوه‌گر کرده است.
وی افزود: البته آنچه به آن اشاره کردم، به عقیده من غرولندهایی از نگاه یک هنرمند است که سال‌هاست شاهد این خمودگی بوده، اما در کرونا بسیار به چشم آمده است. به عقیده من هنرمندان بالاخره نمادی از وضعیت کلی فرهنگ در یک کشور هستند، نه وضعیت فرهنگی که جاری است، آنها نماد و نشانه‌ای از وضعیتی هستند که حاکمیت می‌خواهد آن را ساماندهی کند و اگر دغدغه‌ای در این عرصه دارد، باید این وضعیت فرهنگی را در بین اذهان عمومی بالاتر ببرد. پس ضروری است که مدیریت دولتی باید هنرمندان را به کار بگیرد و در قدم‌های ابتدایی برای برون رفت از بحرانی که برای اجرا نشدن موسیقی جدی پدید آمده سالن‌های اجرا را به صورت رایگان در اختیار هنرمندان این حوزه قرار دهد.
این خواننده و مدرس موسیقی ایرانی ضمن اشاره به کم‌توجهی برخی از تهیه‌کنندگان و مخاطبان به جریان اجرای زنده موسیقی جدی طی ماه‌های اخیر و تمرکز عمده آنها روی موسیقی تجاری گفت: در شرایط فعلی مهم‌ترین کاری که دولت می‌تواند برای عبور از این بحران انجام دهد، تجهیز و امکان اعطای سخت افزار به هنرمندان است. همه ما می‌دانیم در همین شهر تهران و بسیاری از شهرهای کشور انواع و اقسام سالن‌هایی وجود دارند که متعلق به نهادها و ادارات مختلف است و اکنون بی استفاده خاک می‌خورند. پس اگر وزارت ارشاد بیاید و در رایزنی با همین مجموعه‌ها و ادارات شرایطی را فراهم کند که این سالن‌ها در اختیار گروه‌ها و هنرمندان حوزه‌های مختلف موسیقی قرار گیرد، می‌توانیم به عبور از یک بحران امیدوارم باشیم. البته که چنین فرآیندی نیازمند بررسی و شناسایی دقیق هنرمندانی است که دغدغه اجرای موسیقی جدی دارند و ظرفیت هنر ارائه شده آنها برای مخاطب دارای سنجشی است که می‌تواند در قالب جلسات کارشناسی مختلف و موارد مشابه مورد بررسی قرار گیرد.
علیشاپور بیان کرد: آنچه امروز از آن به عنوان یک بحران جدی در فقدان اجرای زنده آثار موسیقایی در حوزه‌هایی غیر از موسیقی پاپ و موسیقی تجاری نام می‌بریم، موضوع بسیار شایعی است و به نظر من باید از سوی مجموعه‌های دولتی و نهادهایی چون خانه موسیقی ترتیبی اتخاذ شود که شرایط موجود تغییر کند. در این راه برگزاری جلسات متعدد کاربردی، امضای پروتکل‌های مشترک برای توجه و شناسایی هنرمندانی که به وجوه فرهنگی موسیقی توجه بیشتری دارند در کنار اعطای امکانات سخت افزاری به شکلی که هنرمندان بدانند هنوز زنده‌اند، می‌تواند شرایط بهتری را برای این جامعه شریف و بی‌ادعا فراهم کند. کما اینکه هنوز خیلی از ما همچنان در شوک آن مرگ و میرها و خانه نشینی‌های ناشی از کرونا هستیم که اگر بی‌توجهی در این عرصه صورت بگیرد، اتفاقات خوبی در انتظار موسیقی فرهنگی ما نخواهد بود.
اما چرا آنچنان که باید از سوی مسئولان حمایت‌های لازم از موسیقی اصیل ایرانی صورت نمی‌گیرد؟ رضا مهدوی، نوازنده و پژوهشگر موسیقی ایرانی که طی سال‌های اخیر در مجموعه و برنامه‌های متعدد رادیویی و تلویزیونی و همچنین تالیف آثار پژوهشی این حوزه حضور مستمری داشته، ضمن اشاره به شرایط فعلی توجه مخاطبان و مدیریت موسیقی کشور به کمیت و کیفیت اجرای زنده آثار موسیقایی که در حوزه موسیقی جدی قرار می‌گیرند، توضیح داد: چندی پیش که یکی از مدیران محترم به واسطه یک برنامه تلویزیونی مهمان برنامه‌ام بود سئوالی را طرح کردم که چرا در شرایط فعلی فرهنگ و هنر کشور تا این حد به حضور ستاره‌ها و به اصطلاح سلبریتی ها خارج از حد بها داده میشود!؟ پاسخ گفت: «مدیران بالادستی اصرار دارند از وجودشان به هر شکل استفاده کنید و تاکید دارند این هنرمندان باعث می‌شوند که شاهد حضور موثرتری از تماشاگران برای شرکت در فعالیت‌های هنری و البته توانمندی فعالیت‌های خود باشیم.» البته بماند که بعد از ضبط برنامه ایشان خواستند در تدوین برای پخش نهایی این جمله را حذف کنیم که به احترام‌شان حذف کردیم!
این نوازنده سنتور و ناشر موسیقی بیان کرد: متاسفانه طی سال‌ها همچنان شورای پژوهشی توانمندی در کنار دیگر شوراها وجود ندارد. شرایطی که منجر به استمرار سلیقه‌های مدیریتی شد و با تغییر دولت‌ها دائم به هم ریختن فضا را در پی دارد. متاسفانه اصل فرهنگ سلیقه دامنگیر شده و می‌توان گفت اغلب مدیرانی که در این چارچوب قرار گرفتند چون می‌دانستند در دوره کوتاهی مدیریت فرهنگی یا موسیقایی را تجربه می‌کنند بنابراین سیاست‌های مدیریتی را به سمت‌وسویی می‌برند که عمدتاً متمرکز بر پولسازی است. پولسازی که طبیعتاً در فرآیند تولید آثار موسیقایی پاپ و تجاری متمرکز است که می‌تواند برای دولت‌ها در قالب عنوان «سایر منابع» درآمدزایی داشته باشد. اتفاقاً در این شرایط است که شاید برخی از نهادهای نظارتی و حاکمیتی به دلیل همین ماجرای تزریق پول تصور کنند در این حوزه اتفاقات خوبی می‌افتد. سال‌هاست مدیران بالادستی با یک چرتکه انداختن ساده می‌پرسند این تالار اجرای کنسرت در سال چقدر درآمد دارد و در هر پاسخی که می‌گیرند لبخندی زده و با تمسخر می‌گویند از فرایند خلق اثر تا همه تولید و نهایتاً اجرا عدد ناچیزی است و باید به فکر درآمد سازی بیشتر و اصطلاحاً اقتصاد هنر باشید …!؟
مهدوی تصریح کرد: اعتقاد دارم بحرانی که امروز در حوزه موسیقی جدی وجود دارد، فقدان نظارت کیفی است که باعث شده در یک فرآیند معکوس موسیقی تجاری ۹۹ درصد از تولیدات و موسیقی جدی ۱ درصد از جریان کلی موسیقی را تشکیل بدهد. شرایطی که در بسیاری از کشورهای صاحب موسیقی برعکس آن فرآیندی است که به آن اشاره کردم. این موضوع بسیار خطرناکی است که امروزه تحصیلکرده‌ها و دغدغه‌مندان موسیقی کنار گذاشته شده‌اند و تبدیل به اقلیت‌های جامعه موسیقی… آنچنان که در همین چارچوب برخی‌ها با کمترین دانش موسیقایی جذب شرکت‌ها و موسساتی شدند که حتی جدول جشنواره‌های رسمی کشور را دراختیار دارند و پُر می‌کنند.
سایر اخبار این روزنامه
چرا پس از رکود کرونایی کمتر شاهد کنسرت موسیقی کلاسیک ایرانی هستیم؟
صحنه‌های خالی از آواز اصیل ایرانی
علیرضا صدقی
بنیان‌های فروریخته
در سفر «محمد الحلبوسی» به تهران به وی چه گفته شد؟
هشدارهای امنیتی به عراقی‌ها
در معرفی ابربدهکاران بانکی هیچ خط قرمزی نداریم
بدهی ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی دولت به بانک‌ها
آیا می‌توان بن بست بوجود آمده در مذاکرات احیای برجام را شکست؟
دشواری های یک مصالحه
آیا می‌توان به مذاکرات ایران و عربستان در عراق امیدوار بود؟
اما و اگرهای مناسبات تهران- ریاض
تحریم‌ها تا چه اندازه بر استاندارد خودروها تاثیرگذار بوده است؟
کیفیت خودروها زیر ذره‌بین پلیس
به مناسبت عید سعید فطر انجام شد
موافقت رهبر انقلاب با عفو یا تخفیف مجازات تعدادی از محکومان
توضیحات قالیباف به نمایندگان مجلس درباره سفر خانواده‌اش به ترکیه
عده ای به دنبال پروژه سازی بودند
حذف خاشقجی در آشتی اردوغان با بن‌سلمان
لاوروف:
مسکو کسی را به جنگ هسته‌ای تهدید نمی‌کند
در کمیسیون امنیت ملی صورت می گیرد
بررسی تحرکات عوامل منتسب به طالبان در اطراف مرزهای ایران
