روزنامه ابتکار
1401/02/17
«ابتکار» با لیدا طاهری، تصویرگر کتاب کودک، گفت‌وگو کرد فرزند هنر باش
گروه فرهنگ و هنر - یکی از ارکان اصلی تشکیل‌دهنده کتاب‌های کودکان و نوجوانان را باید، هنر خیال‌انگیز تصویرگری دانست که بی‌تردید سبب ایجاد ارتباطی دو سویه میان بیننده و اثر تصویرسازی شده میشود و تصویرگر می‌کوشد تا به وسیله آن اندیشه‌ورزی‌ها و مفاهیم موجود در شعر یا متن نویسنده را به مخاطبانش انتقال دهد. البته با رعایت اصول امانت‌داری و سایر جوانب امر، آن هم جهت وفادار ماندن به موضوع و محتوای اثر؛ تا در پی آن میزان اثربخشی هنر بی مانندش، بر ذهن و فکر علاقمندان این گونه آثار، به تدریج پدیدار شود. آثار تحسین‌برانگیزی همچون مزرعه گل‌های آفتابگردان، من و یک گلدان خالی، پروانه روی بالش من، مامان کله دودکشی، جک و جونورای امروزی، با تصویرگری لیدا طاهری، که طی سال‌های اخیر، بارها تجدید چاپ شدند و در دسترس دوستدارانش قرار گرفتند.لیدا طاهری، دانش‌آموخته نخبه رشته گرافیک دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، با تصویرگری پنجاه عنوان کتاب ارزشمند در حوزه ادبیات کودک و نوجوان طی بیست و پنج سال گذشته و همچنین برگزاری مستمر کارگاه‌های تخصصی آموزش نقاشی و تصویرسازی برای هنرجویان و هنرآموزان رشته گرافیک در هنرستان های شهر تهران و به دنبال آن برپایی نمایشگاه‌های متعدد نقاشی و تصویرسازی جهت ارائه آثار برگزیده تولید شده در این گونه کارگاه‌ها به دوستداران هنرهای تجسمی و نیز ارائه شیوه‌ای خلاقانه درگردآوری و تدوین مبانی آموزشی مرتبط با آموزش مفاهیم و کلمات به صورت تصویری، منطبق با ساحت‌های ششگانه تعلیم و تربیت، در قالب دوازده جلد کتاب کار، چهار جلد کتاب درسی و فلش کارت‌های مصور، جهت آموزش به نوآموزان کم‌شنوای مقطع پیش دبستان، که تنها بخش کوچکی از فعالیت‌های گسترده وی را شامل می‌شوند؛ توانست نام خود را به عنوان تصویرگری خلاق و هنرآموزی متعهد، در کنار نام سایر تصویرگران صاحب سبک و هنرآموزان مسئولیت‌پذیر، به ثبت برساند. همه آنچه گفته شد؛ مرور کوتاهی بود بر کارنامه درخشان این هنرمند نوآور و تصویرگر چیره دست که حقیقتا شایسته تقدیر است.
اکنون به منظور ایجاد آشنایی بیشتر با اندیشه‌ها و آثار این بانوی هنرپرور و نیز به بهانه حضور فعال وی در پنجاه و نهمین دوره نمایشگاه کتاب بلونیا، باب گفت‌وگویی صمیمانه را با ایشان می‌گشاییم.
خانم لیدا طاهری از چند سالگی و چگونه به استعداد هنری خود پی بردید؟
وقتی توجه‌ام به این مسئله بسیار مهم کاملا جلب شد؛ که هنوز چند ماهی بیشتر از ورودم به مدرسه و آغاز نخستین سال تحصیلی‌ام نگذشته بود؛ یعنی در سن هفت سالگی، چرا که درس شیرین هنر نیز در قالب کلاس نقاشی، کنار درس‌های دیگری همچون فارسی، ریاضی و علوم، به همه ما دانش‌آموزان آن روزگار تدریس می‌شد؛ البته توسط خانم انصاری که در آن دوران سرخوشی، معلم کلاس اول ابتدایی‌مان بود. معلم ارجمندی که همواره تلاش می‌کرد من را به سمت هنر نقاشی سوق دهد و با تشویق‌های هوشمندانه خود در بزنگاه‌های مختلف، پیوسته می‌کوشید تا این انگیزه قدرتمند را بیش از هر زمان دیگری، در اعماق وجودم تقویت کند. او برای رسیدن به این هدف، حتی از احساس علاقه من نسبت به خودش بهره می‌برد؛ چرا که معتقد بود سطح کیفی نقاشی‌های من، با آنچه هم کلاسی‌هایم می‌کشیدند تفاوت بسیاری داشت و این تفاوت چشمگیر در نقاشی‌هایم به گمان او، سرانجام روزی وی را متقاعد کرد تا با اطمینان خاطر از من بخواهد برای تعدادی از دوستان همکلاسی‌ام، در مدرسه کلاس آموزش نقاشی بگذارم.
استعداد هنری‌تان چه مراحلی را طی کرد تا به این نقطه رسید؟
هر چقدر که زمان می‌گذشت، علاقه من به نقاشی بیشتر می‌شد؛ آنقدر که هر بار از انجام آن، بی‌نهایت احساس لذت می‌کردم، سرانجام این تعلق خاطر مثال‌زدنی، کار را به جایی رساند که پرداختن به این فعالیت هنری، بزرگترین تفریح زندگی‌ام شد. بنابراین برای تشویق خودم با همان منطق کودکانه، دو تصمیم بسیار مهم گرفتم؛ و در اجرای صحیح‌شان پیوسته کوشیدم: هر روز بعد از انجام دقیق تکالیف مدرسه، حداکثر دو ساعت سرگرم کشیدن نقاشی شوم. همیشه بهترین نقاشی‌هایم را، به کسانی هدیه کنم که دوست‌شان دارم. البته این نکته را هم باید بگویم که در خریدن وسایل نقاشی همچون مداد کنته و لوازم التحریر بسیار مرغوبی همچون انواع مداد طراحی، که یکی دیگر از علاقه‌مندی‌هایم بود؛ همیشه توسط پدرم غافلگیر می‌شدم؛ چرا که او هم در این زمینه صاحب ذوق بود. کم‌کم تلاش‌هایم به نتیجه رسید و نقاشی‌هایی که می‌کشیدم مورد توجه اطرافیانم قرار گرفت چه در میان دوستان همکلاسی‌ام و سایر معلم‌های مدرسه چه در میان اعضای خانواده و اقوام نزدیک. واکنش‌های دلگرم‌کننده مخاطبانم آنقدر برایم لذت‌بخش بود که عزمم را در فراگیری هر چه بهتر هنر نقاشی، جزم‌تر کرد؛ به ویژه در مقاطع تحصیلی راهنمایی و دبیرستان، که به نمایندگی از مدرسه در مسابقات هنری متعددی شرکت کردم و جوایز ارزشمندی را نیز به دست آوردم.
نخستین سفارش تصویرگری خود را در چند سالگی دریافت کردید؟
این اتفاق هیجان‌انگیز نخستین بار در سن هشت سالگی برایم افتاد؛ یعنی یک سال بعد از این که تمرین‌های نقاشی‌ام را به طور جدی آغاز کرده بودم. سفارش مورد نظر را البته، از دوست خواهرم گرفته بودم؛ که آن زمان دانشجوی دوره تربیت معلم در مقطع کاردانی بود. او داستان جالبی را برایم نقل کرد و از من خواست تا آن را برایش به زیبایی تصویرسازی کنم. داستانی که به تصویر کشیدم، بسیار خوب از کار درآمد؛ این را از برق نگاهش فهمیدم. اما دستمزدی که نصیبم شد، شیرینی تجربه‌ای بود که از انجام این کار به دست آوردم؛ چرا که برای نخستین بار توانستم همه تخیلات خود را در این‌باره، به وسیله یک جعبه ماژیک سی و شش رنگ، بر صفحه سفید یک کاغذ گلاسه بکشم که برایم تازگی داشت.
معمولا تصویرگری چه کتاب‌هایی جذابیت بیشتری برایتان دارد؟
آثاری که حس تخیل و تصویرسازی ذهنی من را تحریک کند؛ همچون کتاب‌های شعر و داستان‌هایی که قهرمانان‌شان حیوانات یا موجودات عجیب و افسانه‌ای باشند.
در حال حاضر سرگرم تصویرگری چه کتابی هستید؟
چند ماهی است که با جدیت، سرگرم تصویرسازی 16 جلد کتاب شعر، از مجموعه آثار مهرداد محمدپور هستم. مجموعه خیال‌انگیزی با عنوان «با لالایی یاد می‌گیرم» که با زبانی صمیمانه، در قالب لالایی کودکانه، به آموزش موضوعات مهمی می‌پردازد؛ که همه ما در طول زندگی، با آن سر و کار داریم. با توجه به تلاش‌های صورت گرفته در ارائه هر چه بهتر اثر یاد شده، به مخاطبانش، به نظر می‌رسد نتیجه کار کاملا رضایت‌بخش باشد.
با وجود این که در تصویرگری آثار خود، همواره تمام جوانب امر را مد نظر قرار می‌دهید؛ اما چرا تا کنون در خصوص انعکاس رسانه‌ای نحوه فعالیت‌هایتان، اقدام مهمی صورت نگرفته است؟
اصولا در کشور ما، چه هنرهای تجسمی و چه هنرمندانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند؛ آن چنان که باید شناخته شده نیستند؛ و معمولا ورزشکاران، خوانندگان، و اغلب هنرپیشگانی که در حوزه سیما و سینما به فعالیت اشتغال دارند؛ مورد توجه و تفقد افراد جامعه قرار می‌گیرند. آن هم به لطف رسانه‌های ارتباط جمعی که به بهانه‌های مختلفی درطول سال، بارها از آنها یاد می‌کنند. اما پیش از هر چیزی من یک معلمم و سپس یک تصویرگر کتاب کودک. بنابراین وقتی فرصت کافی حتی برای اطلاع‌رسانی آثارم به مخاطبان را نیز ندارم؛ پرداختن به اینگونه موضوعات قاعدتا جزو اولویت‌هایم نیست. به جای این که وقت و انرژی خود را مدام صرف کسب شهرت در جامعه کنم؛ دو نکته بسیار مهم را همیشه در انجام وظایفم مد نظر قرار می‌دهم: تلاش می‌کنم تمام تجربیاتم را سخاوتمندانه، به هنرجویانم انتقال دهم؛ تا از این اندوخته ارزشمند، هنرجویان بیشتری بهره‌مند شوند. در تصویرگری کتاب‌هایی که از ناشران مختلف دریافت می‌کنم؛ قبل از هر چیز دیگری به چشم‌های تشنه کودکان عزیز سرزمینم می‌اندیشم که هر لحظه تا چه اندازه مشتاق دیدن زیبایی‌های خیال‌انگیز این جهان شکوه‌مند هستند!
کمی از مشاهدات خود در مورد نمایشگاه کتاب کودک بلونیا، که اخیرا در آن حضور داشتید؛ برایمان بگویید.
این رویداد مهم فرهنگی هنری که هر سال به صورت بین‌المللی و در کشور ایتالیا برگزار میشود با کسب بیش از نیم قرن تجربه موفقیت‌آمیز در زمینه برگزاری نمایشگاه‌های متعدد کتاب کودک در شهر تاریخی بلونیا، طی پنجاه و هشت دوره گذشته، پنجاه و نهمین دروه خود را نیز امسال از 21 تا 24 مارس 2022 مطابق با 1 تا 4 فروردین 1401 با میزبانی تعداد قابل توجهی از مخاطبان جهانی فعال در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، به شایستگی برگزار کرد؛ که مجموعه منحصر به فردی از ناشران، نویسندگان، مترجمان، تصویرگران، طراحان گرافیک، تولیدکنندگان کتب صوتی، کتابداران، کتابفروشان، معلمان، از هفتاد کشور جهان در آن شرکت داشتند؛ تا علاوه بر معرفی بهترین آثار یکسال اخیر خود شامل کتاب و تولیدات متنوع چند رسانه‌ای، موقعیت‌های بهتری را نیز جهت ارائه گسترده تر آثارشان در اقصی نقاط جهان فراهم کنند.
ایران نیز در غرفه خود با تهیه و تدارک برنامه‌های مفصلی که دارای سه بخش محوری بود توانست تا با ارائه هنرمندانه بخش کوچکی از آنچه در اختیار داشت؛ حس تحسین بسیاری از شرکت‌کنندگان فرهیخته این رویداد جهانی را نسبت به خود بارها برانگیزد. این سه بخش محوری عبارت بودند از معرفی دقیق سیصد عنوان از جدیدترین کتاب‌های انتشار یافته توسط ناشران موفقی چون انتشارات طوطی، سوره مهر، پی نما، آژانس ادبی دایره مینا، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، به منظور تبادل نظر با ناشرین بین‌المللی، جهت راهیابی به بازارهای جهانی؛ برپایی نمایشگاه کوچکی از عروسک‌های بسیار جذاب کانون پروش فکری کودکان و نوجوانان، تا شرکت‌کنندگان حاضر در نمایشگاه، قومیت‌های مختلف ایرانی را بهتر بشناسند. لباس‌های زیبای اقوام ایرانی با رنگ‌هایی چشم‌نواز و فرم‌هایی ظریف، خوش نشسته بر تن عروسک‌های دست‌دوز؛ که اتفاقا با استقبال گرمی از سوی اغلب بازدیدکنندگان نیز مواجه شد؛ برگزاری کارگاه تخصصی تصویرگری برای علاقه‌مندان رشته گرافیک، که مسئولیت انجام آن، به اینجانب محول شد و خوشبختانه مورد استقبال ناشرانی از کشورهای آلمان، انگلیس، چین و ترکیه قرار گرفت.
از دیدگاه شما که علاوه بر داشتن دست کم دو دهه پیشینه تدریس در شاخه‌های مختلف هنرهای تجسمی، تصویرگری ده‌ها کتاب پر مخاطب در حوزه ادبیات کودک و نوجوان را نیز عهده‌دار بوده اید؛ چه تعریف قاعده‌مندی از مفهوم تصویرگری در ذهن‌تان دارید؟
تصویرگری بی‌تردید هنرمنحصر به فردی است که میان اجزای متن و تصویر زبان مشترکی ایجاد می‌کند تا پیام روشنی را با در هم آمیختن طرح‌ها و نقش‌های رویایی که از جادوی خیال تصویرگر خلاق سرچشمه می‌گیرد به مخاطبان هنردوست خود پیشکش کند. اما در برخی موضوعات همچون تصویرسازی علمی که توجه به واقعگرایی در آن بسیار اهمیت دارد کوچکترین اجزای هر موضوع را باید با ظرافت و رعایت تمام جزئیات آن به تصویر کشید.
در شعر و متن‌های داستانی نیز که حس شاعرانگی و عنصر تخیل در این گونه‌های ادبی جلوه‌گر می‌شوند، همواره از قدرت سحر‌انگیز خیال و قوه خلاقه خود، هوشمندانه بهره می‌گیرد تا پیوسته با خلق آثار بی‌بدیل و ماندگار در این گونه‌های تاثیر‌گذار، ذهن خیال‌پرداز علاقه‌مندانش را در دنیایی فراتر از آنچه می‌خوانند؛ به پرواز درآورد. بنابراین انتقال صحیح پیام نوشتاری آن هم در قالب تصویر را باید مهم‌ترین کارکرد این هنر ارزشمند تلقی کرد چرا که موجب میشود میان مخاطب با درونمایه متن و یا شعر تصویرسازی شده، ارتباط بهتری شکل بگیرد.
البته برای هنر تصویرگری، کارکردهای دیگری را نیز می‌توان برشمرد؛ از جمله تقویت تدریجی حس تخیل، قدرت تجسم و خلاقیت، برقراری رابطه عمیق مفهومی، عاطفی و عقلانی صحیح میان متن و تصویر، زمینه‌سازی ذهنی جهت درک هر چه بهتر مفاهیم موجود در متن، آشنایی با شیوه‌های گوناگون به منظور خلق آثار هنری، تا یکی از نتایج درخشان آن رشد فزاینده جامعه آماری هنرجویان مستعد و تلاشگری باشد که به تحصیل هدف‌مند و جدی در این رشته هنری همت می‌گمارند و در پیمودن بی‌وقفه این مسیر پر فراز و نشیب، ثابت قدم‌تر از سایر افراد گام برمی‌دارند.
و صحبت پایانی
ترجیح می‌دهم کلامم را با طرح دو سوال از مسئولان ذی‌ربط به پایان ببرم. با وجود این که صنعت چاپ و نشر در ایران، از تصویرگران منحصر به فردی بهره می‌برد که شهرت جهانی دارند؛ چرا همچون سال‌های نه چندان دور، دیگر هیچ خبری از برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی تصویرگری در کشور ما نیست؟ چرا جایگاه تصویرگران ایرانی که بیشترین جوایز بین‌المللی را در عرصه فرهنگ و هنر به خود اختصاص داده‌اند، چنانکه شایسته است مورد توجه سیاست‌گذاران این حوزه قرار نگرفته است، به گونه‌ای که حتی دفتر تالیف کتب درسی نیز تصویرسازی کتب متعدد را امتیازی برای هنرآموزان محسوب نمی‌کند و ...
سایر اخبار این روزنامه
بیم و امیدها برای حیات وحش ایران ادامه دارد
چالش برای احیای ژن یوز ایرانی
محمد علی وکیلی
چرایی رادیکال شدن اعتراضات خیابانی
سرنوشت کیفیت و ایمنی خودرو چه خواهد شد؟
کیفیت خودرو زیر سایه اختلاف نظر مدیران
«ابتکار» با لیدا طاهری، تصویرگر کتاب کودک، گفت‌وگو کرد
فرزند هنر باش
سرنوشت جنگ روسیه و اوکراین همچنان در ابهام
مقدمه چینی برای پایان جنگ یا شروع جنگ هسته‌ای؟
دولت می‌تواند جلوی سونامی گرانی‌ها را بگیرد؟
روزهای سخت اقتصادی
سخنگوی دولت:
نان و دارو گران نمی‌شود
آیت الله جوادی آملی:
ملّت بدون مال ، ملّت ویلچری است
حزب نخست وزیر انگلیس در انتخابات لندن شکست سنگینی خورد
پس‌لرزه‌های پارتی‌گیت برای حزب جانسون
فشار وخیم اقتصادی و سودای عدالت شعار زده
گسترش سایه های شوم فقر
یک کارشناس مسائل اروپا مطرح کرد
جنگ اوکراین؛ بهانه غرب برای تسویه حساب با پوتین
فرهنگی:
افزایش قیمت اینترنت قابل قبول نیست
