تغییر مؤلفه‌های مؤثر بر روند مذاکرات هسته‌ای

سفر انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات وین به ایران را رسانه‌ها با توجه به نقش اتحادیه اروپا درزمینه مبادله دیدگاه‌های تهران و واشنگتن، گام جدیدی برای رایزنی‌های پیرامون موضوعات اندک، ولی مهم باقی‌مانده در عرصه مذاکرات هسته‌ای ارزیابی کرده‌اند. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در گفت‌وگویی با روزنامه فایننشال‌تایمز مطرح کرد به دنبال «یک‌راه‌حل میانه» برای شکستن بن‌بست مذاکرات وین است که خطر بی‌نتیجه گذاشتن تلاش‌های بیش از یک‌ساله اتحادیه اروپا را برای انجام دادن یک توافق در بردارد. فارین پالیسی هم در آستانه این سفر آن را در راستای شکست بن‌بست در مذاکرات هسته‌ای قلمداد می‌کند.
چالش یا به تعبیر غربی‌ها بن‌بست درروند مذاکرات هسته‌ای در ماه‌های اخیر آنگاه به اوج خود رسید که طرف غربی با هدایت صهیونیست‌ها و با تصور به تسلیم کشاندن مردم ایران در راستای فزون‌خواهی‌های امریکا با طرح دوگانه سپاه و مردم تلاش کرده بودند به‌زعم خود ایران را وادار به عقب‌نشینی از مطالبات اصلی خود درروند مذاکرات هسته‌ای کنند که به‌رغم تلاش گسترده توفیقی نیافتند و به همین دلیل به نظر می‌آید سفر جدید آقای مورا باید قبل از ایران به امریکا صورت می‌گرفت، چراکه این امریکاست که قدرت تصمیم‌گیری برای ر‌هایی از حماقت ترامپ برای خروج از برجام را ندارد، چراکه نه بایدن قدرت تصمیم‌گیری دارد و نه چالش درونی امریکا و به‌ویژه مصوبه اخیر کنگره در مورد تحریم قدرت پهپادی ایران نشان می‌دهد که سلطه صهیونیست‌ها بر نظام تصمیم‌سازی امریکایی‌ها شدت یافته و قدرت ابتکار عمل را از کاخ سفید سلب کرده است.
در مورد شرایط جدید در مذاکرات هسته‌ای به چند نکته باید توجه کرد:
الف:ایران در دور جدید مذاکرات هسته‌ای در دوران دولت سیزدهم با روشن‌ترین بیان مطالبات خود را در چند محور مشخص و در قالب چند سند به گروه ۱+۴ ارائه داد و به‌جرئت می‌توان گفت یکی از موفق‌ترین کارنامه را درروند مذاکرات طی سال‌های اخیر داشته و مطالبات حقه مردم ایران را با مستندات برای طرف غربی روشن کرده است. دلیل توقف مذاکرات معطوف به مطالبات فزون خواهانه امریکا و ناتوانی برای تصمیم‌گیری در مورد مطالبات به‌حق ایران حول محور‌های زیر است:


۱. تأکید ایران بر رفع مؤثر تمامی تحریم‌های پس از برجام.
۲. تأکید ایران بر دریافت ضمانت‌های مؤثر مبنی بر متعهد ماندن امریکا به برجام. ۳. مخالفت امریکا با تحقیق و پژوهش آزادانه در موضوع هسته‌ای توسط ایران. ۴. اصرار امریکا بر بازرسی از مراکز حساس و مصاحبه با دانشمندان هسته‌ای ایران. ۵. تلاش امریکا بر محدودسازی فعالیت‌ها و توان موشکی و منطقه‌ای ایران. ۶. اصرار امریکا مبنی بر عدم پیگیری انتقام خون شهید سلیمانی از سوی ایران.
ب: چالش بنیادین امریکایی‌ها در داخل و افول قدرتشان در عرصه بین‌المللی سبب تسلط بیشتر صهیونیست‌ها بر نظام تصمیم‌گیری امریکایی‌ها به‌ویژه در عرصه مذاکرات هسته‌ای شده است، این امر را به‌ویژه در مورد مواضع متضاد امریکایی‌ها در یک ماه اخیر در موضوع خارج کردن سپاه از فهرست FTO آشکارتر شده است؛ و این در حالی است که موقعیت رژیم صهیونیستی نیز به دلیل گسترش تحرکات مقاومت فلسطین، بحرانی‌تر شده و بخشی از تلاش‌های آن‌ها برای اثرگذاری بر روند مذاکرات هسته‌ای معطوف به فرافکنی مسائل داخلی آن‌ها و شکست‌های آن‌ها از نیرو‌های مقاومت است
ج: با شروع جنگ روسیه و اوکراین تحولات جهانی به‌شدت تحت تأثیر این بحران قرارگرفته و مشکلات سیاسی و اقتصادی کشور‌های غربی را مضاعف و طبعاً موضع آن‌ها را در مذاکرات ضعیف‌تر و دست ایران را برتر کرده است. رویترز در تحلیل از این روند با اشاره به اینکه زمان به نفع ایران است، می‌نویسد با توجه به تأثیر این جنگ و افزایش قیمت و صادرات نفت، ایران دیگر نیازی به ادامه مذاکرات هسته‌ای ندارد.
د: توفیق دولت سیزدهم در جدا کردن تدریجی روند اقتصادی کشور از مذاکرات هسته‌ای مرحله‌ای مهم درروند مذاکرات است که نشانه‌های آن اکنون در ثبات بازار ارز، افزایش صددرصدی معاملات در سامانه نیما و بهبود شرایط بورس آشکارشده و دولت توانسته است فارغ از آثار تحریم‌های ظالمانه امریکا مسیر اقتصادی کشور را به‌پیش ببرد. در این زمینه اقدام دولت در حذف یارانه نان صنعتی (فارغ از اشکالات وارده به نحوه اجرا و نوع اطلاع‌رسانی آن) نشانگر اعتمادبه‌نفس دولت در این عرصه است.
ه: بحران اوکراین و تشدید مواجهه امریکا با روسیه و احتمال تشدید تنش‌های امریکا با چین در حوزه آسیا پاسیفیک، موقعیت امریکا و اروپا در مواجهه با روند مذاکرات هسته‌ای ضعیف‌تر شده است. به‌ویژه آنکه ایران با اتکای به محور مقاومت دست برتری را به‌ویژه در تعاملات منطقه‌ای یافته است.
و: پس از خروج امریکا از برجام، اروپایی‌ها تاکنون به هیچ یک از تعهدات انجام شده در برجام عمل نکرده و فقط قول‌های بی عمل به ایران تحویل داده‌اند. معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم اگر به دنبال «یک‌راه‌حل میانه» برای شکستن بن‌بست مذاکرات وین است، باید از امریکا شروع کند واین واشنگتن است که باید در مورد نکات باقی مانده توضیح دهد.
مؤلفه‌های مذکور بیانگر ورود مذاکرات به مرحله جدید و واجد فرصت‌هایی برای ما جهت پیشبرد مطالبات به‌حق مردم ایران است، اگرچه به نظر می‌رسد شکنندگی و ناپایداری توافق هسته‌ای نسبت به قبل افزایش‌یافته است؛ بنابراین حتی در صورت احیای توافق، حفظ اهرم‌های توانمندی هسته‌ای و امکان تسریع در بازگشت به شرایط پیش از توافق برای بازدارندگی در برابر بدعهدی‌های امریکا و اروپا، امری ضروری است.