روزنامه جوان
1401/02/20
رسیدن به حساب متجاوزان در برد ۲۰۰۰ کیلومتری
برای اولین‌بار در آذر ۹۲ وزیر دفاع وقت از نقطه‌زن شدن موشک‌های بالستیک بردبلند ساخت ایران صحبت کرد. وی گفت: «دقت [خطا]اصابت موشک‌های بردبلند و بالستیک ما به قدری کم شده است که می‌توانیم با آن‌ها نقطه‌زنی کنیم. خطای موشک‌های زمین‌به‌زمین در مرحله‌ای به ۲۰۰ متر رسید و در حال حاضر به ۲ متر رسیده‌ایم که به خطای صفر هم خواهیم رسید.» ایشان همچنین در اسفند ۹۲ و سپس فرمانده نیروی هوافضای سپاه در اسفند ۹۴، از قابلیت نصب سرجنگی هدایت شونده تا انتهای مسیر روی انواع موشک‌های قیام، قدر و سجیل سخن گفتند. عماد اولین موشک بالستیک برد بلند ساخت ایران بود که به سرجنگی هدایت شونده تا انتهای مسیر مجهز و در اوایل پاییز ۱۳۹۴ رونمایی شد. این موشک در آزمایش‌های خود، دقت بسیار زیادی را در برد حدود ۱۶۵۰ کیلومتر نشان داد. وبگاه امور دفاعی- موشکی رژیم‌صهیونیستی در تحلیلی بیان کرد قابلیت هدایت موشک عماد، امکان عبور آن از سامانه‌های ضدموشکی این رژیم مانند ارو- ۳ (پیکان-۳) را به میزان زیادی افزایش می‌دهد. در واقع وجود قابلیت تغییر مسیر، ضمن حفظ دقت در اصابت به هدف سبب میشود تا سرجنگی بازگشتی به جو به جای طی مسیر بالستیک مشخص از نقطه پرتاب تا نقطه اصابت، بتواند در فرآیند حرکت در داخل جو، مدار بالستیکی خود را تغییر داده و سبب بر هم خوردن پیش‌بینی مسیر انجام شده از سوی سامانه‌های دفاع موشکی شود. به این ترتیب احتمال مورد اصابت قرارگرفتن سرجنگی توسط دفاع موشکی دشمن به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد، زیرا اساس این دفاع بر پیش‌بینی مسیر حرکت پرتابه پرسرعت ورودی به جو است. این جهش در ارزش عملیاتی موشک عماد، به نوع دیگری توسط جانشین فرمانده کل سپاه نیز در مصاحبه‌ای تصریح شد. سردار سلامی در آبان همان سال اعلام کرد: «موشک عماد موازنه نظامی را به نفع جمهوری اسلامی ایران تغییر داده است.» این گفته نشان می‌دهد که دشمن در محاسبات خود نیاز به تجدیدنظر‌های جدی با توجه به دقت بالای موشک عماد دارد. پس از عماد، شهاب- ۲ بهسازی شد و قیام هم به قابلیت هدایت تا انتهای مسیر و نقطه‌زنی رسید.دستاوردی که مثال رهبری شد
در ۸ اردیبهشت سال ۱۳۹۵ و در اتفاقی نادر، رهبرمعظم انقلاب و فرمانده کل قوا از یک دستاورد موشکی خاص به‌عنوان مثال و مصداق مشخص در بیانات خود استفاده کردند. ایشان در دیدار با کارگران ابراز داشتند: «ما این همه ذهن فعال در کشور داریم، ذهنی که می‌تواند یک موشک درست کند که این موشک ۲۰۰۰ کیلومتر طی می‌کند و با کمتر از ۱۰ متر خطا به هدف می‌رسد، این چیز کوچکی است؟ من می‌گویم آن مغزی که می‌تواند یک چنین موشکی را تولید بکند که دشمنان ما اعتراف می‌کنند به اهمیت این کار، آیا این مغز نمی‌تواند خودرویی را که فرض بفرمایید مصرفش ۱۳ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است، برساند به پنج لیتر در ۱۰۰ کیلومتر؟ نمی‌تواند بکند؟ این مغز عاجر است از این کار؟ چرا به جوان‌ها مراجعه نمی‌کنید؟ چرا به این ذهن‌های خلاق مراجعه نمی‌کنید؟ چرا از این‌ها کمک نمی‌گیرید؟»
کمی بعد و در ۲۰ اردیبهشت همان سال معاون وقت تحقیقات صنعتی ستاد کل نیرو‌های مسلح در همایشی اعلام کرد: «دو هفته پیش، موشک بالستیک با برد ۲۰۰۰ کیلومتر و با خطای ۸ متر را آزمایش کردیم.» این برای اولین بار بود که دست یافتن موشکی با این برد به قابلیت دقت نقطه‌زنی اعلام می‌شد، زیرا شهاب- ۲ با برد ۵۰۰، قیام با برد ۸۰۰ و عماد با برد ۱۷۰۰ کیلومتر در این زمینه معرفی شده بودند. نکته دیگر اینکه در صورت دقیق بودن تاریخ اعلام شده از سوی معاون ستاد کل نیرو‌های مسلح، این آزمایش در ۶ اردیبهشت یعنی دو روز قبل از سخنرانی و دیدار مذکور رهبری انجام شده است. فرمانده کل قوا یکبار دیگر و در اردیبهشت سال بعد و در مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه امام‌حسین (ع) به دستاورد نقطه‌زنی موشک‌های بالستیک بردبلند اشاره کردند و گفتند: «می‌بینید درباره مسائل موشکی چه جنجالی در دنیا راه می‌اندازند که ایران موشک دارد، ایران موشک دقیق دارد. بله ما موشک داریم، موشک دقیق داریم، موشک ما هدف را از فاصله چند هزار کیلومتری با فاصله چند متری قادر است، بزند. این را با قدرت به دست آوردیم، با قدرت حفظ می‌کنیم و با قدرت افزایش خواهیم داد، ان‌شاءالله.»
اینکه کدام موشک ایرانی با برد ۲۰۰۰ کیلومتر به قابلیت خطای این چنین اندک و عملاً نقطه‌زنی دست یافته، مطلبی بود که مورد بحث تحلیلگران مختلف قرار گرفت. یک گزینه محتمل، همان موشک سجیل بود که پیشتر وجود امکان نصب کلاهک هدایت شونده روی آن اعلام شده بود. گزینه دیگر موشک خرمشهر است که هر چند در آن زمان رونمایی نشده بود، اما در مراحل توسعه و آزمایش بوده است. نکته بعدی که اهمیت آن کمتر از اصل نقطه‌زن شدن موشک‌های دوربرد ایران نیست، ایجاد قابلیت درگیری آن‌ها با اهداف دریایی است. در واقع گام منطقی پس از نقطه زن شدن این موشک‌ها، ایجاد قابلیت فوق است.
دوربرد‌های کشتی زن
در آبان ۱۳۹۴، جانشین فرمانده کل سپاه در سخنانی در دانشگاه تهران اعلام کرد: «امروز موشک‌های ما می‌توانند ۲۰۰۰ کیلومتر در آن سوی سواحل، ناو‌های هواپیمابر را به قعر آب‌ها بفرستند و پهپاد‌های ما ۳۰۰۰ کیلومتر آن طرف‌تر به سمت دشمن شلیک کنند و رادار‌های ما می‌توانند ماهواره‌های دشمن را در فضا رصد کنند.» این جملات نشان‌دهنده ایجاد قابلیت عملیات ضدکشتی در موشک‌های دوربرد ایرانی است که استفاده از جست‌وجوگر هوشمند اپتیکی، راداری و ضدرادار از راهکار‌های تأمین سامانه هدف‌گیری مورد نیاز در فاز نهایی برای قفل‌کردن روی هدف دریایی است. با این دستاورد، حتی شناور‌های رژیم‌صهیونیستی تا میانه‌های دریای مدیترانه و نیز هر دشمن دیگری در کانال سوئز، دریای سرخ، تنگه باب‌المندب و اقیانوس هند پیش از آنکه موشک‌های کروز یا هواپیما‌های خود را به اهداف مدنظر در ایران برساند، با توجه به زمان پرواز کمتر از ۱۵ دقیقه‌ای موشک‌های سجیل و قدر برای رسیدن به برد ۲۰۰۰ کیلومتر، مورد اصابت قرار گرفته است!
در مهر ۱۳۹۵ سردار دهقان، وزیر دفاع وقت در همایشی اعلام کرد: «امروز موشک‌های بردبلند ما با دقت‌های زیر ۱۰ متر می‌تواند اهداف متخاصم را مورد هدف قرار دهد. در آینده به لطف خداوند موشک‌های بالستیک زمین به زمین خود را به گونه‌ای توسعه خواهیم داد که قادر باشند در دوردست‌ها، اهداف دریایی را مورد اصابت قرار دهند.» انواع موشک‌های دوربرد ایرانی با برد ۲۰۰۰ کیلومتر شامل قدر، سجیل و خرمشهر گزینه‌های مطرح به عنوان موشک‌های ضدکشتی دوربرد بالستیک هستند. موشک قدر که نمونه بهسازی شده و حاصل توسعه شهاب- ۳ است در میانه دهه ۱۳۸۰ برای اولین بار معرفی شد؛ این موشک از سوخت مایع استفاده می‌کند و در گونه‌های مختلف خود دارای طولی حدود ۱۶ متر و قطر ۲۵/۱ متر است. این موشک تا به حال در رزمایش‌های متعددی در برد‌های مختلف شلیک شده و دارای کلاهک جدا شونده است.
خبر آزمایش موفق موشک بالستیک سجیل- ۱ در ۲۲ آبان ۱۳۸۷ جلوه‌های جدیدی از پیشرفت صنعت موشکی کشورمان را در زمینه موشک‌های سوخت جامد بر همگان اثبات کرد. موشک سجیل دارای دو مرحله بوده که هر دوی آن‌ها از سوخت جامد پیشرفته مرکب بهره می‌برند و موشک را به برد ۲۰۰۰ کیلومتر می‌رسانند. در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۸۸ خبر آزمایش کاملاً موفق موشک سجیل- ۲ اعلام شد که بازتاب‌های بسیار گسترده‌ای در رسانه‌های جهانی داشت. به گفته وزیر دفاع وقت، سجیل- ۲ در مقایسه با نمونه قبلی از سامانه ناوبری جدید و حسگر‌های پیچیده و دقیق‌تری برخوردار بوده که سبب افزایش قابل توجه دقت عملکرد آن نسبت به سجیل- ۱ شده است.
سرعت موشک سجیل از سوی مسئولان دفاعی کشور حدود ۱۲ ماخ و در برخی منابع ۱۳ ماخ (حدود ۴۳۰۰ متر بر ثانیه) و میزان ارتفاع اوج آن حدود ۸۰۰ کیلومتر در بیشترین برد اعلام شده است. این سرعت بسیار بالا کار سامانه‌های دفاع ضدموشکی دشمن را در برابر سجیل بسیار دشوار می‌کند. شتاب موشک سجیل در مراحل آغازین پرواز نیز بسیار بالا بوده که سبب دشواری ردیابی آن برای سامانه‌های شناسایی و تهاجمی دشمن میشود.
همچنین سردار وحیدی، وزیر دفاع اسبق کشورمان در مصاحبه‌ای، صحبت از موشک ضدکشتی دوربرد بالستیک که سرجنگی آن به سرعت ۱۴ تا ۱۵ ماخ (حدود ۴ هزار و ۶۰۰ تا ۵ هزار متر بر ثانیه) می‌رسد، کرد که این موشک نیز ممکن است نمونه‌ای از سجیل یا گونه‌ای مشتق شده از آن باشد. موشک سجیل قبلاً دقت خود را در برد بیشینه (حدود ۱۹۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتر) با شلیک آن به دهانه اقیانوس هند از داخل ایران اثبات کرده است.
فرمانده نیروی هوافضای سپاه در بهمن ۱۳۹۴ در حاشیه نشستی درباره مباحث موشکی کشور اعلام کرد که به زودی نسل جدیدی از موشک سجیل با قابلیت هدایت تا انتهای مسیر به این نیرو تحویل داده میشود.
موشک خرمشهر که در ۳۱ شهریور ۱۳۹۶ رونمایی شد، آخرین محصول معرفی شده کشور در رده بالستیک‌های بردبلند است. رونمایی این موشک بازتاب‌های مهمی در بین تحلیلگران حوزه موشکی در دنیا داشت. در نمایشگاه دستاورد‌های ۴۰ ساله انقلاب اسلامی در دهه فجر سال ۱۳۹۷، اطلاعات جدیدی از این موشک اعلام شد. سخنان رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح در بهمن ۱۳۹۷ در زمینه دقت بالای موشک خرمشهر در آزمایش‌های نهایی خود، بار دیگر این موشک را در کانون توجه ناظران قرار داد. کمی پیش از آن در نمایشگاه دهه فجر، فیلم‌هایی از اصابت دقیق سرجنگی موشک خرمشهر به هدف نیز منتشر شده بود.
پیشتر نیز مسئولان دفاعی از قابلیت تطبیق سرجنگی عماد با سایر موشک‌های بالستیک خبر داده بودند، اما سخنان فرمانده ستاد کل نیرو‌های مسلح مبنی بر اصابت سرجنگی موشک خرمشهر با خطای ۶۰ سانتیمتر به هدف در برد ۱۳۰۰ کیلومتر در آزمایش‌های نهایی خود، نشان داد که این موشک حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. با این میزان خطا، عملاً سطح قابلیت نقطه‌زنی موشک‌های بالستیک ایران، بسیار بهبود یافته است.
سازوکار هدایت بالستیک‌های ضد کشتی
در مورد سامانه هدایت و کنترل به کار رفته در موشک‌های بالستیک دوربرد نقطه‌زن تاکنون اظهارنظر رسمی از سوی مسئولان انجام نشده است، اما به هر حال علاوه بر سامانه‌های ناوبری اینرسی قبلی حتماً یک سامانه دیگر مانند انواع سامانه‌های مکان‌یابی جهانی یا ناوبری ستاره‌ای که ساخت آن قبلاً از سوی رئیس اسبق سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع خبری شده بود، باید در موشک‌هایی مانند عماد و خرمشهر به کار گرفته شده باشد، اما این سامانه‌ها به صورت پایه، امکان اصابت دقیق به یک هدف ثابت را فراهم می‌کنند. برای درگیری مؤثر با هدف دریایی متحرک، جست‌وجوگر راداری و تصویری و حتی ضدرادار (آشیانه‌یاب راداری) مورد نیاز است. این انواع نیز قبلاً در موشک‌های خلیج‌فارس و هرمز- ۱ و ۲ به کار گرفته شده بود و تجربیات خوبی در مورد آن‌ها وجود دارد. در اوایل اسفند ۱۳۹۲ و در جریان مراسم اختتامیه سومین جشنواره تحقیقات صنعتی سلمان فارسی، از یک دستاورد ویژه با حضور معاونین ستاد کل نیرو‌های مسلح، وزیر دفاع و سایر مسئولان دفاعی رونمایی شد. این دستاورد، جست‌وجوگر اپتیکی هوشمند برای موشک‌های بالستیک بود. نگاهی به ابعاد این جست‌وجوگر تفاوت آن را با نمونه به کار رفته در موشک خلیج‌فارس مشهود می‌ساخت. این نمونه به وضوح دارای شعاع انحنای زیاد در نوک خود بود که برای کاهش حرارت تولیدی در موشک‌هایی با سرعت بسیار بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در معرفی این محصول در سایت وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح نوشته شده است: «سر جست‌وجوگر هوشمند موشک‌های بالستیک که رتبه اول طرح فناورانه نیرو‌های مسلح در سومین جشنواره سلمان فارسی را به دست آورده است، در یکپارچگی با بقیه زیر سامانه‌های نوین موشک با تمایز قابلیت نقطه‌زنی در خشکی و دریا برای موشک‌ها، توانمندی جدیدی را به توان رزم نیرو‌های مسلح پرافتخار جمهوری اسلامی می‌افزاید. این قله مهم فناوری که به فتح محققان وزارت دفاع درآمده است، تنها در اختیار چند کشور پیشرفته قرار دارد و به عنوان نقش‌آفرینی راهبردی، منحصراً روی سلاح‌های استراتژیک استفاده میشود.» از اشاره این عبارات به سلاح‌های راهبردی (استراتژیک) پیداست که این سامانه جست‌وجوگر روی موشک‌هایی با برد بلند نصب میشود، زیرا موشک‌های کوتاه‌برد مانند نسل فاتح و خلیج‌فارس، در رده راهبردی طبقه‌بندی نمی‌شود.
نتیجه قدرت دانش بنیان
توسعه محصول موشکی با برد ۲۰۰۰ کیلومتر و قابلیت انهدام اهداف دریایی، توانمندی بی‌نظیری برای انهدام شناور‌های دشمن در بردبلند ایجاد می‌کند که به دست نیامده است، جز با عبور از موانع دانشی و فناوری بسیار مهم که شناسایی اولیه هدف در برد‌های مختلف از سوی انواع روش‌های ممکن، دقت در تشخیص هدف در شرایط مختلف توسط جست‌وجوگر موشک، پایدارسازی حسگر تصویری یا راداری، دقت بسیار بالای شتاب‌سنج‌ها و پردازشگرها، مقاوم‌سازی این مجموعه‌ها در برابر شتاب بسیار بالای موشک و ارتعاشات در مراحل مختلف پرواز، سرعت پاسخ بالا و دقت بسیار بالای سامانه‌های هدایت و کنترل در فاز نهایی که کوچک‌ترین خطا به علت سرعت بسیار بالای موشک به انحراف بزرگی از مسیر منجر میشود و نیز یافتن راهکاری برای غلبه بر حرارت شدید تولید شونده در نوک موشک برخی از چالش‌های این مسیر بوده است.
در نتیجه جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن موشک ضد کشتی با برد ۲۰۰۰ کیلومتر عملاً عمق استقرار ناوگان دشمن برای حمله احتمالی را ۲۰۰۰ کیلومتر عقب‌تر از مرز‌ها برده است. این به معنی فرصت بیشتر برای کشف و رهگیری هواپیما‌ها و موشک‌های دشمن و گرفتن فرصت اجرای عملیات غافلگیرانه توسط آنهاست. در نتیجه تیغ ناو‌های هواپیمابر امریکایی علیه کشورمان اگر کمی برنده هم بود، با اعلام عملیاتی موشک‌های ضدکشتی دوربرد بالستیک، کندتر از قبل شد. نکته مهم دیگر، امکان اعمال سیاست مدنظر ایران در منطقه با داشتن چنین سلاح راهبردی است، زیرا با وجود این سلاح امکان تحت فشار قراردادن متحدان منطقه‌ای ایران از سوی دشمنان نیز کاهش می‌یابد.
سایر اخبار این روزنامه
همه کمک‌حال دولت باشند
تغییر مؤلفه‌های مؤثر بر روند مذاکرات هسته‌ای
اصلاح‌طلبان به زمین برمی‌گردند؟!
قانون گریزی رده‌های بالا تأمین امنیت نمی‌آورد
سهم همه دستگاه‌های در مدیریت چرخه جرم مشخص شود
حل آلودگی هوا و معتادان کار همه است نه فقط شهرداری
حماس: ترور شویم مراکز مهم اسرائیل را موشکباران می‌کنیم
رسیدن به حساب متجاوزان در برد ۲۰۰۰ کیلومتری
معنای سخنان رهبری کمک خالصانه به دولت بدون بازی جنگ قدرت است
غرب برای ایران جامعه‌شناسان و روانشناسانی تربیت کرد که جامعه خود را نمی‌شناسند!
یارانه مستقیم ۴۰۰ و ۳۰۰ هزارتومانی هر ایرانی
یارانه مستقیم ۴۰۰ و ۳۰۰ هزارتومانی هر ایرانی
