4 ملاحظه در طرح یارانه جایگزین ارز 4200

 سرانجام پروژه مهم جایگزینی یارانه با ارز 4200 تومانی از دیروز وارد مرحله اجرایی شد و با واریز یارانه نقدی دو ماه به 9 دهک، فرایند اصلاح تخصیص ارز 4200 آغاز شد. قبل از هر نکته‌ای باید یادآور شد که شجاعت ورود به این اقدام حساس، جای تقدیر از دولتمردان فعلی و رئیس‌جمهور را دارد. ارز 4200 تقریبا طرفداری ندارد و حتی افرادی که نگران حذف آن در شرایط فعلی هستند هم به تبعات منفی این ارز رانتی اذعان داشته و دارند. در این میان توجه به چند نکته در اجرای موفق‌تر پروژه جایگزینی یارانه با ارز 4200 باید مدنظر قرار گیرد: 1 - اقتصاد کشور چهار سال است که وارد دوره تورم سنگین شده است. با توجه به افزایش شدید تورم جهانی و آثار آن بر اقتصاد ایران و همچنین آثار تورمی حذف ارز 4200، سیاست‌های مهار تورم به صورت جدی و بدون ملاحظه باید در دستور کار قرار گیرد. به طور مشخص دو موضوع باید در این زمینه مورد توجه قرار گیرد. نخست: توجه به تراز بودن بودجه و جلوگیری از کسری بودجه که به افزایش استقراض از بانک مرکزی و بانک‌ها و در نتیجه رشد خارج از قاعده نقدینگی منجر می‌شود. دوم: رصد دقیق نظام بانکی و اصلاح وضعیت بانک‌های ناترازی که هزینه ناترازی خود را به دوش بانک مرکزی و در نتیجه رشد نقدینگی و تورم می‌گذارند. 2 - پرهیز از گرفتار شدن در تله پول و توزیع نقدی یارانه، ملاحظه مهم دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد. تثبیت پرداخت نقدی می‌تواند تعهدی را برای دولت و عادتی را برای یارانه بگیران ایجاد کند که خطرناک است. به دلایل مختلف که بحث آن در این مجال نمی‌گنجد، حمایت از مردم به شکل کالابرگ الکترونیک بهتر از توزیع یارانه نقدی است. مدلی که در زمینه نان قرار است دنبال شود نیز همین گونه است. این مدل و کالابرگ الکترونیک از این نظر که قیمت را در حدی از مصرف برای مردم ثابت نگه می‌دارد، تورم روانی کمتری نسبت به توزیع یارانه نقدی و آزاد شدن قیمت دارد و به ویژه در اقتصاد ایران که عوامل روانی روی قیمت‌ها اثر مهمی دارند، این مسئله کلیدی است. بنابراین وعده دولت برای تکمیل سازوکار کالابرگ الکترونیک باید به صورت جدی پیگیری شود و از آن شانه خالی نکند. 3 - موضوع تفکیک یارانه بگیران از غیر آن‌ها همواره موضوع بحث برانگیزی بوده که از طرح بحث خوشه بندی در دهه 80 و قبل از هدفمندی یارانه‌ها تا شناسایی هفت دهک مشمول یارانه معیشتی در آبان 98، همواره محل بحث و چالش بوده است. شب گذشته با واریز یارانه به 9 دهک، مشخص شد که دولت حداقل برای شروع کار به اصطلاح دست را باز گرفته است تا افراد بیشتری مشمول شوند اما در هر صورت هر گونه تفکیک افراد، بحث‌ها و اعتراضاتی را به دنبال خواهد داشت. بازگذاشتن مسیر اعتراض و تجدیدنظر اقدام درستی است که از سوی دولت انجام شده اما در کنار آن باید حتما چگونگی دهک بندی و معیارهای آن برای مردم شفاف شود. 4 - موضوع اطلاع رسانی در این طرح نیز باید جدی‌تر گرفته شود. تجربه ستاد کرونا و تجربه هدفمند کردن یارانه‌ها هر دو به دلیل تعیین سخنگوی مشخص و تمام وقت در این باره، تجربه موفقی از نظر اطلاع رسانی بود. این در حالی است که از همین ابتدای کار در طرح فعلی با تعدد اظهارنظرها و حرف‌های متفاوت و بعضا متناقض رو به رو هستیم. برای طرحی که مدیریت روانی جامعه در آن به شدت مهم است، تعیین سخنگوی مشخص و ستادی برای هماهنگی در آن بسیار ضروری است و می‌تواند جلوی حرف‌های متفاوت و برداشت‌های متناقض از جزئیات طرح را بگیرد. در هر صورت ورود دولت به این طرح و اجرای آن یکی از مهم‌ترین اقدامات دولت سیزدهم بوده و موفقیت آن برای روند توسعه کشور و اصلاحات ساختاری در اقتصاد ضروری است و باید همه ملاحظات لازم برای موفقیت در این طرح مدنظر قرار گیرد.