چانه‌زدن‌های زیاده‌خواهی امریکا با ایران

کارشکنی‌های امریکا در روند مذاکرات احیای برجام باعث شده حتی حوصله اروپایی‌ها که خودشان یک سر بازی مانع‌تراشی بوده‌اند هم سر برود. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با وزیر خارجه ایران در تماس است و معاون وی هم به ایران آمده است تا شاید برای باز کردن گرهی که با بازی‌های غربی‌ها روی گرهی دیگر آمده است، چاره‌ای پیدا شود. این یک سر قضیه برجام است. سر دیگر آن را قطری‌ها به عنوان میانجی به دست گرفته‌اند که با ورود امروز امیر قطر به ایران باید منتظر نتایج آن نشست. از این دو سفر دو تحلیل گفته شده: اول، امریکا روی زیاده‌خواهی خود اصرار دارد و اروپا را هم در همراهی با خود متزلزل کرده و دوم، ایران به‌رغم ایستادگی روی خط‌قرمز‌های خودش به‌عنوان طرف منطقی مذاکرات مورد توجه و امید اروپا و میانجی‌های دیگر قرار گرفته است. اروپایی‌ها پس از نهایی شدن برجام، نه تنها تلاش قابل‌توجهی برای اجرایی کردن تعهدات برجامی‌شان انجام ندادند، بلکه از هیچ فرصتی برای صدور انواع بیانیه یا طرح ادعا فروگذار نکردند. حالا به نظر می‌رسد کار به جایی رسیده که آن‌ها هم خسته و ناچار به تکاپو شده‌اند و از این رو، کانال‌های دیپلماتیک را به جریان انداخته‌اند. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه روز دو شنبه در آخرین نشست خبری خود با خبرنگاران، اخباری را درباره دیدار انریکه مورا با علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران تأیید کرده بود. مورا روز سه شنبه در صفحه شخصی خود نوشت: «بار دیگر برای دیدار با علی باقری‌کنی و دیگر مقامات ایرانی در خصوص مذاکرات وین و سایر موضوعات راهی تهران هستم. کار روی حل اختلافات باقی‌مانده در مذاکرات ادامه دارد.» به دنبال پیشنهاد جوزف بورل در گفت‌وگوی تلفنی با حسین امیرعبداللهیان و استقبال وزیر خارجه ایران، مورا راهی ایران شد. معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا حالا در تهران است و گزارش‌ها درباره دومین حضور او در سال جاری از رایزنی‌های فشرده وی با مقامات ایرانی حکایت دارد. امیرعبداللهیان دیروز درباره حضور مورا که مسئولیت هماهنگی گفتگو‌ها در وین را هم بر عهده دارد، در توئیتر نوشت: «هر دو مسیر خنثی‌سازی و رفع تحریم‌ها پیگیری می‌شود. مذاکره برای لغو تحریم‌ها، با رعایت خطوط قرمز ایران در رسیدن به توافقی خوب، قوی و پایدار در مسیر درست خود پیگیری می‌شود.»
قطر و عمان روی ریل احیای برجام
در ادامه حضور مورا در تهران، امروز (پنج‌شنبه) شیخ تمیم بن‌حمد آل ثانی، امیر قطر هم در رأس یک هیئت بلندپایه سیاسی-اقتصادی به تهران آمده است. این سفر اگرچه به دعوت رسمی سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران صورت گرفته است، اما به روشنی گواهی از این است که تلاش‌ها برای بیرون آوردن سنگی که واشنگتن در روند احیای برجام در چاه انداخته، شدت گرفته است. دیروز موضوع احیای برجام، فراتر از مرز‌های ایران و در عمان هم مطرح شد. بدر بن حمد البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان در جریان کنفرانس خبری مشترک با سرگئی لاوروف، همتای روسی خود در مسقط با به میان کشیدن موضوع احیای توافق هسته‌ای گفت: «سلطنت عمان از تمام تلاش‌های بین‌الملل برای به موفقیت رساندن مذاکرات پرونده هسته‌ای ایران حمایت می‌کند و طرفی را در تعلیق مذاکرات مقصر نمی‌داند، اما ما از گفتگو و صحبت مستقیم حمایت می‌کنیم.»
واشنگتن، عامل تداوم مسائل حل نشده


سیاست‌های کاخ سفید، صدا‌های مخالفی را در امریکا بلند کرده است. ایلهان عمر، نماینده دموکرات و مسلمان کنگره امریکا در توئیتی خواستار توافق فوری و مطمئن با ایران و لغو تحریم‌ها شد و نوشت: «ما برای برقراری صلح در خاورمیانه و اجتناب از جنگ در حال از دست دادن زمان هستیم. اینک زمان نهایی کردن توافق با ایران است.»‌یک مقام ایرانی که نامش افشا نشده است، به گوشه دیگری از ایجاد دست‌انداز در روند احیای برجام اشاره کرد و در این مورد به شبکه خبری الجزیره گفت که بیش از ۹۰ درصد مسائل در مذاکرات وین به صورت شفاهی مورد توافق قرار گرفت، اما به توافقی مکتوب تبدیل نشد. شش موضوع، هسته اختلافات اصلی را با امریکا در مذاکرات هسته‌ای تشکیل می‌دهد و «تضمین‌های اجرایی» بارز‌ترین نقاط حل نشده با واشنگتن در این مذاکرات است. مقام مذکور تأکید کرد تحقق توافق هسته‌ای به جدیت و حسن نیت امریکا بستگی دارد. اظهارات این مقام ایرانی گواهی دیگر از این است که ایران همچنان که بار‌ها تأکید کرده است، قدمی از خط قرمز‌های خود عقب‌نشینی نکرده است، چرا که اگر غیر از این بود، بنابر آنچه خطیب‌زاده نیز پیش‌تر به آن اشاره کرده بود، توافق میان ایران و غرب باید ماه‌ها پیش نهایی می‌شد و نیازی به برگزاری ده‌ها نشست و سفر مقامات عالی‌رتبه نبود.
پذیرش حق غنی‌سازی، عامل آغاز مذاکرات
در همین راستا، محمد مرندی از کارشناسان حاضر در مذاکرات وین در تأیید پایبندی ایران به خطوط قرمز تعریف شده از آغاز تاکنون به شبکه خبری المیادین گفت: «اول باید بگویم که ایران تنها بعد از آنکه امریکا پیامی برای ایران از طریق عمان فرستاد مبنی بر اینکه واشنگتن حق غنی‌سازی ایران را می‌پذیرد، مذاکره با ایالات متحده را آغاز کرد. این خیلی مهم بود و مربوط به دوره قبل از دولت آقای روحانی است.» این کارشناس و تحلیلگر مسائل بین‌الملل در ادامه تأکید کرد: «این نکته مهمی است، زیرا برمی‌گردد به موضوع اهرم فشار. ایرانی‌ها به پیشرفت در زمینه برنامه هسته‌ای خود و نادیده گرفتن درخواست‌های امریکا به‌رغم تحریم‌ها ادامه دادند تا به امریکا فشار بیاورند و وقتی امریکایی‌ها دیدند که ایرانی‌ها قصد عقب‌نشینی ندارند تا زمانی که امریکایی‌ها حق مشروع ایران برای غنی‌سازی اورانیوم را به رسمیت بشناسند، تنها آن زمان که امریکایی‌ها این را پذیرفتند، ایرانی‌ها مذاکرات را آغاز کردند.»