روزنامه وطن امروز
1401/02/26
فارسی حلقه اتحاد
گروه فرهنگ و هنر: زبان یک سامانه (یا سیستم) ساختارمند برای ارتباط است. خداوند در سوره حجرات آیه 13 می‌فرماید: «ای مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را تیره‌ها و قبیله‌ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید (اینها ملاک امتیاز نیست)، گرامی‌ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست. همانا خداوند دانا و آگاه است». اگر به تفسیر این آیه زیبا بپردازیم، یکی از وجوه اصلی تیره‌ها و قبیله‌ها برای آنکه انسان‌ها یکدیگر را بشناسند، «زبان» است. زبان باعث میشود علاوه بر برقراری ارتباط، بین انسان‌ها اتحاد و همدلی نیز ایجاد شود. در کشور ایران اقوام و قومیت‌های گوناگونی سالیان سال در کنار هم زیست کرده‌اند. این قومیت‌ها با توجه به زبان رسمی کشور یعنی فارسی توانسته‌اند نیازها، ارتباطات بین فرهنگی، تجارب، آموزش‌ها و جامعه‌پذیری خود را درک کنند. نخستین ویژگی که می‌تواند بهترین کارکرد زبان فارسی در اقلیم زیبا و متنوعی همانند ایران به حساب آید، اتحاد است؛ حلقه اتحادی که همانند «زنجیر»، تیره‌ها و قبیله‌ها را در کنار یکدیگر به عنوان یک وجود کامل بازنمایی کرده است. زبان فارسی که پیونددهنده مردمان ایران‌زمین در طول اعصار بوده، فراز و نشیب‌های بسیاری را از سرگذرانده است. در این میان شاعران ما سهم مهم و دوران‌سازی در این تحولات برعهده داشته‌اند. در واقع شاعران در ادوار مختلف، پاسداران زبان فارسی بوده‌اند. یکی از نگهبانان ارزشمند زبان فارسی، حکیم ابوالقاسم فردوسی است که اثر درخشان او «شاهنامه» اهمیتی غیرقابل انکار در حفظ زبان فارسی و هویت ایرانی داشته است. شاهنامه، اثری حماسی و منظوم مشتمل بر 60000 بیت است که داستان‌هایی را از آغاز تاریخ ایران در بردارد و آن را در زمان 4 دودمان پادشاهی پیشدادیان، کیانیان، اشکانیان و ساسانیان به تصویر می‌کشد. احیای زبان فارسی و تاریخ گذشته ایران باستان، مدیون حکیم ابوالقاسم فردوسی است و این مرد بزرگ با درایت، فرهنگ ایران پیش از اسلام را با فرهنگ ایران پس از اسلام پیوند داده و از آیین‌های ایران و اعتقادات ایرانیان، در سرایش شاهنامه بهره برده است. در ایران همانند دیگر کشورهای فارسی‌زبان، نهادها و افراد مختلف سعی در حفظ، گسترش و پویایی این زبان داشته‌اند. رسانه‌ها، بنیادها، شاعران، نویسندگان و محققان بسیار زیادی به واسطه زبان فارسی در بسترهای متفاوت گرد هم آمده‌اند و این اتحاد، همکاری و همدلی را مستدام کرده‌اند. یکی از کارکردهای زیبای زبان فارسی، کنار هم آوردن نهادهای مختلف در ایران است که همکاری سازمان‌ها و نهادها را تضمین می‌کند. برای مثال چندی پیش مجموعه انیمیشن «مینا» با حضور معاون برون‌مرزی سازمان صداوسیما و نیز رئیس بنیاد سعدی رونمایی شد. رونمایی از مجموعه آموزشی «مینا» با حضور غلامعلی حدادعادل رئیس بنیاد سعدی، احمد نوروزی معاون برون‌مرزی سازمان صداوسیما، علی برزی مدیر شبکه سحر و جمعی از مدیران سازمان در صداوسیما برگزار شد. احمد نوروزی، معاون برون‌مرزی صداوسیما در ابتدای این جلسه بیان کرد: خدا را شکر در هم‌افزایی بین ۲ سازمان گام خوبی برداشته شد که امیدواریم سرفصلی باشد تا کارهای بعدی را انجام دهیم. وی اضافه کرد: شبکه سحر 5 کانال پیدا کرده است و ظرفیت توزیع خوبی دارد. به همکاران‌مان در کانال افغانستان شبکه سحر تبریک می‌گوییم که در این چند ماه زحمت بسیار کشیده‌اند و امروز با حضور آقای حدادعادل این شبکه وارد فاز رسمی و غیرآزمایشی پخش میشود. نوروزی تصریح کرد: همه کشورهایی که ادعای قدرت منطقه شدن را دارند ناگزیرند روی زبان خود کار کنند. رویکرد جمهوری اسلامی توسعه‌طلبی نیست اما برای انتقال میراثی که دارد از گذر زبان استفاده می‌کند و ما هم در ترویج این زبان کوشاییم. وی با اشاره به همکاری در ساخت مجموعه آموزشی «مینا» بیان کرد: آمادگی خود را اعلام می‌کنیم تا غیر از مجموعه «مینا» در موارد دیگری که به نظرشان برسد با بنیاد سعدی همکاری کنیم. در بخش دیگر حدادعادل در سخنانی بیان کرد: امروز برای من روز مبارکی است چون شاهد به بار نشستن تلاش مشترک بین صداوسیما و بنیاد سعدی هستم. ساختمان صداوسیما برای من یادآور خاطرات بسیار دلپذیر و مهمی است؛ سال ۵۸ من در ۲ نوبت عضو شورای سرپرستی صداوسیما بودم. آن زمان هنوز صداوسیما مدیرعامل نداشت. وی افزود: آن زمان تلویزیون یک شبکه بیشتر نداشت که برنامه آن 4 عصر شروع و ۱۱ شب تمام می‌شد. خدا را شکر می‌کنیم که صداوسیما دریایی از امکانات را در اختیار و چند ده شبکه تلویزیونی و رادیویی دارد. خوشحالیم که امکان رونمایی از برنامه تلویزیونی آموزشی «مینا» با روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت فردوسی مقارن شده است. در چنین فرصت مبارکی این دستاورد عرضه میشود. حدادعادل یادآور شد: به اختصار می‌گویم هر کشوری در جهان امروز زبانش بیشتر آموخته شود اقتدار بیشتری دارد. زبان فارسی از دیرباز قدرت گسترش فرامرزی داشته است. قدرت نفوذ داشته است؛ به دلایلی از جمله ساخت و بافت و موسیقی آن. وی درباره «مینا» توضیح داد: «مینا» یک دوره 4 جلدی است و ما از چند سال پیش از صداوسیما خواهش کردیم تا آن را تصویری کنند. آقای جبلی، رئیس صداوسیما در زمانی که در معاونت برون‌مرزی حضور داشت به بنیاد سعدی آمد و این طرح پیش رفت. حدادعادل درباره لزوم افزایش همکاری‌های نهادها تصریح کرد: ما کمتر شیرینی همکاری را چشیده‌ایم و بیشتر در فکر چشیدن شیرینی غلبه بر یکدیگر هستیم. باید فکر کنیم ممکن است 10 درصد اختلاف‌نظر داریم اما ۷۰ یا ۸۰ درصد هم اتفاق نظر داریم. وی افزود: زبان فارسی بخشی از قدرت نرم جمهوری اسلامی است. بنیاد سعدی امکان تولید برنامه‌های مشابه زیادی دارد و آثار زیادی هستند که می‌توانند تصویری شوند. این زبان بعد از زبان عربی دومین زبان جهان اسلام است و معارف و مفاهیم زیادی را در خود جا داده است. مجموعه تلویزیونی «مینا» جدیدترین محصول شبکه جهانی سحر است که با همکاری بنیاد سعدی در ۹۰ قسمت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه‌ای ساخته شده است. این برنامه تلویزیونی، زبان فارسی را از الفبا تا پایان سطح فوق میانی ۳ آموزش می‌دهد و محتوای آن مطابق کتاب‌های «گام اول»، «مینا ۱»، «مینا ۲» و «مینا ۳» از جمله آثار منتشر شده در بنیاد سعدی است. زبان فارسی به عنوان حلقه‌ای قدرتمند از زنجیر قومیت‌ها در ایران و کشورهای فارسی زبان، موجب اتحاد نهادها، سازمان‌ها و افراد مختلف میشود به گونه‌ای که به استناد آیه زیبایی که در مقدمه گفته شد به وسیله زبان فارسی افراد می‌توانند یکدیگر را بیشتر بشناسند، ارتباط برقرار کنند، اطلاعات و علم رد و بدل شود، قدرت اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و رسانه‌ای بیشتر شود و به صورت کلی توسعه ایجاد شود. هر چند که این توسعه نیز در پیشگاه خدا با «تقوا» معنا پیدا می‌کند. بیست‌و‌پنجم اردیبهشت به افتخار سراینده شاهنامه و به پاس زحماتی که برای فرهنگ و ادب فارسی کشیده، به نام روز بزرگداشت «حکیم ابوالقاسم فردوسی و پاسداشت زبان فارسی» نامگذاری شده است.