روزنامه خراسان
1401/02/27
کوچ اجباری از بلایای اقلیمی
مصطفی عبدالهی – بارها از تغییر اقلیم و خشکسالی نوشته‌ایم، اما از این واقعیت تلخ کمتر گفته‌ایم که این تغییر و تحولات آب و هوایی، در حال شکل دادن یک بحران اجتماعی به نام کوچ‌های اجباری در داخل کشور است و اگر برای پیشگیری از آن، برنامه‌ای نداشته باشیم، شرایط نگران‌کننده‌ای در انتظارمان خواهد بود. دکتر رقیه صمدی، دبیر کارگروه مهاجرت‌های اجباری و پناهجویی رصدخانه مهاجرت ایران در گفت‌وگو با ایسنا، گزارشی نگران‌کننده در این باره ارائه کرده است که مهم‌ترین بخش‌های آن را در ادامه می‌خوانید: ششمین کشور مخاطره خیز * به گفته صمدی، هم‌اکنون ایران به عنوان ششمین کشور مخاطره‌خیز جهان شناخته میشود و شاهد بلایای طبیعی متعددی است؛ از سیل و زلزله گرفته، تا خشکسالی، فرونشست و رانش زمین. * ۸۲ درصد مساحت کشور را مناطق خشک و نیمه‌خشک تشکیل می‌دهد و میانگین بارش‌های ما حدود ۲۵۰ میلی‌متر، یعنی کمتر از یک‌سوم میانگین جهانی است. افزایش تعداد روزهای گرم و توفان های شن در طول یک قرن گذشته، دمای هوا در کشور ما یک درجه گرم‌تر شده است و بر اساس سناریوهای تغییر اقلیم، تا سال ۲۰۵۰، تعداد روزهای گرم سال نیز افزایش خواهد یافت و به تبع آن، تعداد و شدت توفان‌های شن هم بیشتر خواهد شد. هر سال 12 میلیون هکتار بیابان جدید اما آمار نگران‌کننده این‌که، هم اکنون بیش از ۸۰ درصد جمعیت کشور اثرات بیابان‌زایی را احساس می‌کنند و پیش‌بینی میشود هر سال 12 میلیون هکتار از 165 میلیون هکتار مساحت کل کشور، تبدیل به بیابان شود. ۴۹ درصد جمعیت در معرض ناامنی غذایی به گفته صمدی، ناامنی غذایی هم یکی از پیامدهای اقلیمی است که در نتیجه خشکسالی و کاهش تولیدات کشاورزی، رخ می‌دهد و هم‌اکنون بیش از ۴۹ درصد جمعیت کشور در معرض این خطر قرار دارند. احتمال بیشتر شدن مهاجرت ها اما حلقه بعدی این زنجیره بحران، کوچ‌های اجباری است که مشکلات دیگری همچون آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی را هم به همراه دارد. پیش‌بینی میشود با توجه به شکنندگی محیط زیست ایران و آسیب‌پذیری آن در برابر بحران‌های محیط زیستی و اقلیمی، مهاجرت نه تنها به شهرهای پرجمعیت، بلکه در سال‌های آتی مهاجرت به سایر کشورها هم افزایش می‌یابد؛ همان‌گونه که طی سالیان گذشته بسیاری از روستاها در کشور در اثر خشکسالی و از بین رفتن اشتغال و معیشت روستاییان، خالی از سکنه شده‌اند. رتبه چهارم در جابه‌جایی های ناشی از بلایای طبیعی صمدی در این خصوص به یک گزارش جهانی اشاره کرده و گفته است: از کل ۷ میلیون جابه‌جایی جهانی ناشی از اثرات بلایای طبیعی که در نیمه اول سال ۲۰۱۹ ثبت شده، کشور ما با ۵۰۱ هزار جابه‌جایی جدید دارای رتبه چهارم جهان بوده است. به گفته او، علت اصلی این جابه‌جایی‌ها، وقوع سیل و زلزله در چندین استان بوده که به ویرانی‌های گسترده و آوارگی ساکنان این مناطق منجر شده است. دبیر کارگروه مهاجرت‌های اجباری، بر این موضوع تاکید کرده است که در کنار عوامل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، نباید از نقش محیط زیست به عنوان یک عامل مستقل و اثرگذار در مهاجرت غافل شد و لازم است این موضوع در اسناد بالادستی و برنامه‌های کلان کشور مورد توجه بیشتری قرار بگیرد. تجربه بیابان زدایی در عربستان بیابانی مشکل خشکسالی و افزایش بیابان‌ها محدود به مرزهای ما نیست و بسیاری از کشورهای منطقه نیز با مشکلاتی به مراتب بیشتر از ما مواجه هستند اما راهکارهایی را برای جلوگیری از بحران‌های ناشی از آن اتخاذ کرده‌اند. به عنوان نمونه، آن‌طور که رویترز گزارش داده، در کشور بیابانی عربستان، طرح‌هایی مانند کاشت درختان «ساکساول» اجرایی شده که نه تنها در برابر خشکسالی مقاوم است، بلکه امکان تامین خوراک حیوانات و هیزم از آن نیز وجود دارد و مهم تر این‌که، این درختان عاملی موثر در کاهش شدت توفان‌های شن در این کشور هستند. سرپرست مرکزملی هوا و تغییر اقلیم در گفت‌وگو با خراسان: متاسفانه هنوز نتوانسته ایم با تغییرات اقلیمی سازگار شویم «داریوش گلعلیزاده»، سرپرست مرکزملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست در این باره به خراسان می‌گوید: تغییر اقلیم یک پدیده جهانی است و باید برای کاهش اثرات آن برنامه داشت؛ اما متاسفانه هنوز نتوانسته‌ایم برنامه‌ها و سبک زندگی‌مان را با این شرایط سازگار کنیم. وی تصریح می‌کند: با تغییر اقلیم نمی‌توان مقابله کرد و تنها راه، سازگاری با آن است که بسیاری از کشورهای منطقه و جهان این روش را در پیش گرفته‌اند؛ اما در کشور ما هنوز حتی در مدیریت منابع آب هم موفق نبوده‌ایم. گلعلیزاده ادامه می‌دهد: به دلیل این کم‌توجهی‌ها، بسیاری از اراضی کشاورزی ما تبدیل به بیابان و کانون گرد و غبار شده و علاوه بر این بحران زیست محیطی، تبعاتی مانند کوچ اجباری را هم با خود داشته است. وی می‌افزاید: در چنین شرایطی، برخی از مردم استان‌های خشک و غبارخیز، به مناطقی مانند استان‌های شمالی مهاجرت کرده‌اند اما این استان‌‌ها هم ظرفیت محدودی دارند و طبیعتا با ادامه این روند، مشکلات دیگری هم دامنگیر ما خواهد شد. سخن پایانی گلعلیزاده این است که: باید قبول کنیم که ما یک کشور خشک و نیمه‌خشک هستیم و راهی جز سازگاری با این وضعیت نداریم.
سایر اخبار این روزنامه
وداع با عالمِ واعظِ درس‌آموز
پشت پرده صف های طولانی نان
پرونده نمکی در دادسرا
آغاز تفکیک حساب‌های تجاری و شخصی از خرداد ماه
لبنان قطبی‌تر از قبل
رستگاری در ارشد
پرسه سگ های قاتل
در حسرت فراق استاد فاطمی نیا
برکناری130 مدیر ناکارامد در 10 ماه
پس لرزه اصلاحات یارانه ای در بازارهای همسایه
کوچ اجباری از بلایای اقلیمی
