روزنامه ایران
1401/02/28
پهپادهای هراس‌افکن
قرار گرفتن در یک نظام بین‌المللی آنارشیک از یک‌سو و محیط پرالتهاب و امنیتی غرب آسیا از سوی دیگر، باعث شده است که قدرت نظامی به عنوان مهمترین مؤلفه قدرت محسوب شود. تاریخچه چند سال اخیر غرب آسیا و همچنین تجربه جنگ هشت ساله باعث شده است که متولیان امر در جمهوری اسلامی نسبت به افزایش توان نظامی کشور همت ویژه‌ای داشته باشند. در این میان صنعت پهپاد در کشور از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است. پهپادها یا پرنده‌های هدایت‌پذیر از دور یکی از تجهیزات و تسلیحات به‌روز در حوزه نظامی در همه کشورهای جهان است؛ صنعتی که در چندین سال اخیر رشد چشمگیری در نیروهای مسلح کشورمان داشته است.البته رشد و پیشرفت این صنعت فقط مربوط به سال‌های گذشته نیست و باید گفت که صنعت پهپادی از سال‌های اول پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران فعالیت می‌کند. پهپادها در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارند و به‌طور گسترده در حوزه‌های مخابرات، ناوبری جهانی، تحقیقات هواشناسی، جغرافیایی و جاسوسی به کار گرفته میشود. در ادامه به ابعاد بیشتر این موضوع پرداخته خواهد شد.
هراس افکنی علیه قدرت پهپادی ایران
در حال حاضر۳۲ کشور در حال ساخت و گسترش ۲۵۰ مدل از پهپادهای اکتشافی هستند. پهپادها انواع مختلفی دارند که عبارتند از پهپادهای بسیار کوچک که حتی در حد چند گرم وزن دارند MAV، پهپادهای مینیاتوری که کمتر از ۲۵ کیلوگرم وزن دارند و پهپادهای سنگین، البته این سه نوع در دو دسته کلی بال متحرک و بال ثابت تقسیم‌بندی می‌شوند. کاربرد‌های گوناگون هم از دیگر شاخصه‌های تقسیم‌بندی پهپادها هستند که پهپادهای نظامی با امکان حمله به اهداف زمینی یا هوایی، پهپادهای جاسوسی، پهپادهای پشتیبانی و لجستیکی، پهپادهای غیرنظامی و تجاری چهار شاخه اصلی در این تقسیم‌بندی به شمار می‌رود.
در سوی دیگر رقابت پهپادی در زیرسیستم‌های منطقه‌ای وارد فاز تازه‌ای شده و اعتقاد بر این است که برتری در نبرد پهپادی به جهت تغییر قواعد بازی سرنوشت بسیاری از معادلات آینده منطقه‌ای و حتی جهانی را تعیین خواهد کرد. چنانچه فرانسیس فوکویاما اظهار داشته گسترش وسیع فناوری پهپادها و تغییر ماهیت درگیری‌های بین دولتی امری اجتناب‌ناپذیر است. از بحران سوریه و عراق گرفته تا جنگ در لیبی و یمن، پهپادها در حال ایفای نقشی تعیین‌کننده در شکل‌دهی به موازنه قوای راهبردی هستند در حالی که ایران به عنوان قدرتی نوظهور در حال گسترش فناوری بومی در این حوزه است.
این امر باعث شده است که کشورهای منطقه‌ای و امریکا و همچنین رژیم صهیونیستی نسبت به قدرت پهپادی ایران واکنش‌های مختلفی در چند وقت اخیر داشته باشند و موجی از ایران‌هراسی در منطقه و جهان ایجاد کنند. با توجه به اینکه انتقال تکنولوژی پهپادی به برخی کشورها از سوی ایران صورت گرفته است، اکنون جمهوری اسلامی به‌عنوان یکی از قدرتمندترین کشورها در زمینه تکنولوژی پهپادی محسوب میشود. امریکا همواره سعی کرده است که قدرت پهپادی ایران را به‌عنوان خطری بزرگ برای منطقه و جهان عنوان کند و با توجه به پیوست رسانه‌ای که در چند وقت اخیر به وقوع پیوسته، به نظر می‌رسد سناریوهایی در این زمینه طراحی کرده است.
جایگاه شاخص ایران در غرب آسیا
سلاح‌های ایرانی بخصوص در حوزه موشک و پهپاد منطقه غرب آسیا را در نوردیده است و گروه مقاومت با داشتن تکنولوژی تسلیحاتی ایران و همچنین خود تسلیحات ایران برای خود در برابر دشمنان سطحی از بازدارندگی را ایجاد کنند. حزب‌الله در لبنان، انصارالله در یمن و حماس و جهاد اسلامی در فلسطین نمونه‌های بارز استفاده از تسلیحات ایران هستند که این گروه‌ها و جنبش‌ها توانستند با استفاده از سلاح‌های ایرانی به مقابله با متجاوزان بایستند. انصارالله با تکیه بر قدرت موشکی و پهپادی خود توانست معادله جنگ را در یمن عوض کند و از حالت پدافندی به حالت آفندی تغییر وضعیت بدهد و این امر باعث افزایش بازپس‌گیری مناطق تصرف شده توسط ائتلاف سعودی شده است. امروزه قدرت پهپادی و موشکی انصارالله به حدی است که می‌تواند با طی کردن مسافت 1600 کیلومتری، به امارات ضربه بزند و معادله بازدارندگی را در مقابل این کشور ایجاد کند.
در سوی دیگر در لبنان وجود موشک‌های دقیق حزب‌الله باعث شده است که رژیم صهیونیستی فکر هرگونه حمله به جنوب لبنان را از دستور کار خارج سازد. وجود موشک‌های کوتاه‌برد دقیق در میان حزب‌الله لبنان و همچنین قدرت پهپادی این حزب، معادله بازدارندگی را در برابر رژیم صهیونیستی ایجاد کرده است، این در حالی است که از دهه 80 تا اوایل دهه 90 جنوب لبنان صحنه آمد و رفت نظامیان صهیونیستی بوده است و صهیونیست‌ها در آسمان و زمین لبنان به تمام اهداف خود دسترسی داشتند. این امر باعث شده است که جمهوری اسلامی به عنوان حامی اصلی این گروه‌ها و جنبش‌ها در بین کشورهای منطقه از قدرتمندترین کشورها به حساب آید.
گفتنی است طی سال‌های 2014 تا 2018 در فهرست 25 بازیگر برتر صادرکننده تسلیحات جهان، رژیم صهیونیستی، ترکیه و امارات در رتبه‌های 8، 14 و 18 قرار داشتند. جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۵، حدود ۹ میلیون دلار سلاح صادر کرد و این رقم در سال ۲۰۱۷ به ۲۰ میلیون دلار رسیده بود. بر پایه گزارش «مؤسسه بین‌المللی مطالعات صلح استکهلم» موسوم به «سیپری»، ایران بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ دستکم ۲۰۰ میلیون دلار سلاح و تجهیزات صادر کرد، اما در طبقه‌بندی قدرت‌های نظامی در سال 2020 جمهوری اسلامی ایران در رتبه 14 جهانی و دوم غرب آسیا قرار دارد. در بین کشورهای منطقه غرب آسیا، ترکیه با بیش از یک میلیارد دلار صادرات یکی از مهمترین کشورهای صادرکننده در این منطقه است. رژیم صهیونیستی هر سال به صورت میانگین تا 7 میلیارد دلار قرارداد فروش تسلیحات منعقد می‌کند و با 3 درصد کل صادرات تسلیحات جهان در صدر صادرکنندگان تسلیحات در منطقه قرار دارد. به نظر می‌رسد میزان فروش سالانه سلاح توسط جمهوری اسلامی ایران جایگاهی در بازار فروش تسلیحات منطقه به این بازیگر منطقه‌ای بخشیده است، هر چند که آمار دقیقی در این حوزه اعلام نشده است.
بر اساس گزارش برخی رسانه‌ها، متحدین جمهوری اسلامی از منتهی‌الیه فلسطین اشغالی تا دریای سرخ و خلیج عدن با استفاده از تکنولوژی تسلیحاتی ایران، سطحی از بازدارندگی در مقابل تجاوزات دشمنان ایجاد کرده‌اند. بسیاری از کشورها اکنون به دنبال خرید تسلیحات از ایران هستند، تجربه موفق تسلیحات ایران در منطقه خاورمیانه و در کشور اتیوپی باعث شده است که اکنون ایران یکی از صادرکنندگان تسلیحات در سطح منطقه و بین‌الملل باشد. اعتماد اتیوپی در گذشته و اینک تاجیکستان به صنایع دفاعی جمهوری اسلامی و خصوصاً پهپاد که از جمله سلاح‌های مدرن در نبردهای جدید به شمار می‌رود، نشان‌دهنده سطح بالای توانمندی متخصصان ایرانی در تولید هواگردهای بدون سرنشین است.
بازنمایی رسانه‌ای تکنولوژی تسلیحاتی ایران
تجربه جنگ 8 ساله علیه ایران باعث شد که بحث خودکفایی در زمینه تسلیحاتی، یکی از اولویت‌های اصلی ایران برای دفاع از انقلاب و ملت خود شود. این امر باعث شد که طی چند سال گذشته ایران دارای پیشرفته‌ترین سلاح‌های تهاجمی و تدافعی در سطح منطقه و بین‌الملل شده به گونه‌ای که همواره رسانه‌های مختلف دنیا، سیل پیشرفت تسلیحاتی ایران را ستوده و آن را عامل بازدارنده در مقابل هرگونه تهاجم دشمن می‌دانند. از سوی دیگر رسانه‌های صهیونیستی و عربی و حتی غربی با ایجاد ایران‌هراسی، افزایش قدرت تسلیحاتی ایران در منطقه را به عنوان تبدیل شدن ایران به عنوان هژمون منطقه ارزیابی می‌کنند، به گونه‌ای که ایران با استفاده از نیروهای نیابتی خود به دنبال هژمون شدن در سطح منطقه است.
رسانه‌های صهیونیستی همواره بیش از همه به قدرت تسلیحاتی ایران می‌پردازند و در این زمینه مستند و برنامه‌های ویژه‌ای طراحی کرده‌اند. شاید بتوان گفت تقریباً هفته‌ای نیست که در رسانه‌های صهیونیستی برای ایجاد ایران‌هراسی، قدرت تسلیحاتی ایران بخصوص در بعد موشک و پهپاد به نمایش گذاشته نشود؛ برنامه‌های این حوزه با حضور تحلیلگران به ارزیابی قدرت ایران می‌پردازند. همچنین صهیونیست‌ها قرار گرفتن تجهیزات نظامی ایران دراختیار گروه‌های مقاومت را کابوسی بزرگ برای خود ارزیابی می‌کنند.
رسانه‌های عربی بخصوص رسانه‌های کشورهای حوزه خلیج فارس، از جمله العربیه، الحدث، اسکای‌نیوز عربی و سایر رسانه‌ها همواره به ارزیابی قدرت نظامی ایرانی می‌پردازند. موشک و پهپاد دو عنصر حاضر در تحلیل‌ها و خبررسانی‌های این شبکه‌ها در زمینه قدرت نظامی ایران است. با وجود اینکه این رسانه‌ها به دنبال ایجاد ایران‌هراسی در منطقه هستند تا رفتارهای خود را توجیه کنند، اما موضوع قدرت نظامی ایران با اتکای به خود همواره از دید تحلیلگران مغفول نمانده است و حداقل هفته‌ای یک بار درباره برنامه نظامی ایران، گزارش‌های ویژه منتشر می‌کنند.
سخن پایانی
قدرت نظامی ایران امری نیست که دیگر بر کسی پوشیده باشد و رونمایی از موشک و پهپاد به یک امر عادی تبدیل شده است، حال با توجه به این موضوع، چند نکته باید مورد توجه قرار گیرد؛ در دهه‌های اخیر قدرت نظامی ایران به حدی بالا رفته است که می‌تواند به عنوان یکی از کشورهای صادرکننده سلاح خود را معرفی کند، قیمت ارزان و تحویل بموقع دو ویژگی بارز سلاح‌های ایرانی است و وارد شدن ایران به بازار سلاح می‌تواند از لحاظ اقتصادی و ارزی برای کشور دستاوردهای مختلف داشته باشد.
در طول دوره دولت گذشته رونمایی از سلاح‌های ایرانی با توجه به رویکرد دولت با چالش‌هایی همراه بوده است که در دولت سیزدهم با توجه به رویکردهای سیاست خارجی متفاوت، به تحولات نظامی کشور با رویکرد بازدارندگی اهمیت ویژه‌ای داده شده است. تأکید بر واژه بازدارندگی از اهمیت خاصی برخوردار است. با توجه به عوامل تهدیدزای ایران در منطقه غرب آسیا، ایران لاجرم باید سطحی از بازدارندگی را برای خود داشته باشد. با توجه به رقابت تسلیحاتی شکل گرفته در منطقه غرب آسیا بخصوص خلیج فارس، افزایش توان تسلیحاتی ایران و کشورهای هم‌راستا، در حقیقت به مثابه کمک به ثبات منطقه خواهد بود؛ همان گونه که کمک تسلیحاتی ایران به محور مقاومت در راستای موازنه قوا و بازدارندگی بوده است.
در پایان باید گفت که تسلیحات ایران در منطقه دارای ابعاد مختلف است، ابعاد اقتصادی، سیاسی، امنیتی و نظامی دارد؛ با وجود این لازم است تا افکار عمومی ذهنیت روشنی نسبت به توان نظامی کشور و امتیازات ورود آن به مبادلات اقتصادی مبتنی بر سیاست خارجی داشته باشند، زیرا بر اساس آنچه توضیح داده شد، جریان‌های رسانه‌ای غرب و رژیم صهیونیستی از تقویت روند ایران‌هراسی درباره توان نظامی ایران چشم نپوشیده و نخواهند پوشید.
علی‌رغم تلاش همه‌جانبه امریکا اتفاق افتاد
صادرات پهپاد همه کاره ایرانی به تاجیکستان
گروه سیاسی/ شهریورماه 1400 بود که سفر آیت‌الله رئیسی به تاجیکستان فصلی جدید از روابط بین دو کشور را رقم زد. رسانه‌های فارسی زبان بیگانه با تیتر «رئیسی با وجود تحریم‌های بین‌المللی به تاجیکستان سفر می‌کند» عصبانیت خود از این سفر را نشان دادند. این نگرانی آنها البته بجا بود؛ «آسیا پلوس» یکی از رسانه‌های پرمخاطب تاجیکستان چند روز بعد از انتخابات ریاست جمهوری 1400 با انتشار گزارشی نوشت: «امروز هنگامی که روند انتقال قدرت از رئیس جمهور سابق به رئیس جمهور منتخب ایران شروع شده است، می‌توان گفت از همان ابتدای ریاست «حسن روحانی» روابط ایران و تاجیکستان بخوبی پیش نرفت. البته دلایل عینی هم وجود داشت. یکی از آن و احتمالاً مهمترین آن به طور کامل مشغول شدن دولت دوازدهم به حل برنامه هسته‌ای با امریکا و کشورهای اروپایی بود؛ هر آنچه که ارتباط مستقیمی با حل این مسأله نداشت، برای تیم حسن روحانی از اولویت برخوردار نبود.»
روابط سردی که راهبردی شد
اما توسعه روابط ایران و تاجیکستان به سرعت توسط مقامات دو کشور با شروع به کار دولت سیزدهم در ابعاد مختلف پیگیری شد. این اتفاق از این جهت اهمیت داشت که در دولت گذشته روابط ایران و تاجیکستان رو به تیرگی و سردی رفته بود و مبادلات تجاری و همکاری‌های فرهنگی دو کشور کاهش یافت. این درحالی است که اشتراکات فراوان فرهنگی، تاریخی، زبانی و... بین دو کشور قابل توجه است. از همین رو رئیس جمهور جدید ایران پیش از سفر به تاجیکستان از ترمیم و بهبود روابط دو کشور پس از وقفه چند ساله خبر داد و مقامات تاجیک نیز از این موضوع بشدت استقبال کردند. از آنجایی که تاجیکستان جزو کشورهای فارسی زبان است و از اعضای اصلی سازمان همکاری شانگهای نیز هست کاهش سوء تفاهم‌ها و بهبود روابط با این کشور برای منافع دو کشور اهمیت قابل توجهی دارد.
عصبانیت امریکایی‌ها
در آخرین خبرها از همکاری‌های دو کشور، کارخانه تولید پهپاد تمام ایرانی ابابیل ۲ صبح دیروز در دوشنبه پایتخت این کشور افتتاح شد. این نخستین بار است که جمهوری اسلامی ایران به صورت رسمی خط تولید یک پهپاد عملیاتی را در کشور دیگری راه‌اندازی می‌کند. قابل پیش‌بینی است که این همکاری منطقه‌ای در حوزه پهپاد منجر به عصبانیت ایالات متحده خواهد شد. کمتر از سه هفته قبل بود که مجلس نمایندگان امریکا طرح «متوقف‌سازی پهپادهای ایران» را به تصویب رساندند. به موجب این طرح امریکا مدعی شد اشخاصی که آگاهانه از برنامه پهپادی ایران حمایت کنند، تحریم خواهند شد. این طرح که با ۴۲۴ رأی موافق و دو رأی مخالف به تصویب رسید، باید در مرحله بعد به تأیید سنا نیز برسد. با وجود این ایران و تاجیکستان بدون توجه به اقدامات مخرب امریکا به توسعه همکاری‌ها در این زمینه نیز پرداخته‌اند.
نقط عطف همکاری تهران- دوشنبه
این کارخانه با حضور سرلشکر باقری و شیرعلی میرزا وزیر دفاع و جمعی از فرماندهان عالی‌رتبه کشور تاجیکستان آغاز به کار کرد. سرلشکر باقری با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ایران با تلاش متخصصان و دانشمندان متعهد خود و با استفاده از ظرفیت‌های داخلی توانسته در تمام ابعاد نظامی و دفاعی بویژه هواپیما‌های بدون سرنشین رشد قابل توجهی داشته باشد؛ گفت: امروز در جایگاهی هستیم که می‌توانیم علاوه بر رفع نیاز‌های داخلی به کشورهای هم‌پیمان و دوست در جهت افزایش امنیت و صلح پایدار، تجهیزات نظامی صادر کنیم.
در این دیدار رئیس ستاد کل نیروهای مسلح افتتاح تولید کارخانه ابابیل ۲ در تاجیکستان را نقطه عطفی در همکاری‌های نظامی بین دو کشور عنوان کرد و افزود: ان‌شاءالله در آینده شاهد افزایش همکاری‌ها و تعاملات بیشتر از تمام سطوح دفاعی نظامی بین دو کشور ایران و تاجیکستان خواهیم بود. در پایان کلید نمادین افتتاح کارخانه و گواهینامه پایان دوره آموزشی به فرمانده و کارکنان نیروی هوایی تاجیکستان اهدا شد.
در ادامه سرلشکر باقری در راستای همکاری‌های دوجانبه پیرامون مسائل امنیتی و مرزبانی دوکشور، با سپهبد سیمومین یتیم‌اف رئیس کمیته امنیتی دولتی جمهوری تاجیکستان دیدار و گفت‌وگو کرد. تقویت توان دفاعی و نظامی در راستای هم‌افزایی و همکاری هرچه بیشتر در مرز‌های مشترک و همچنین موضوعات و تحولات منطقه و افغانستان از مهمترین محور‌های این گفت‌وگو بود. طرفین بر ادامه تعاملات و رایزنی‌ها و نشست‌های تخصصی پیرامون مسائل منطقه‌ای و فی‌مابین تأکید کردند.
ویژگی‌های پهپاد عملیاتی ابابیل-2
ابابیل-۲ از جمله نخستین دستاوردهای پهپادی جمهوری اسلامی ایران است که تا به امروز تعداد بسیار زیادی از آن تولید شده و در اختیار یگان‌های مختلف نیروهای مسلح کشورمان قرار گرفته است. این پهپاد که ابتدا با مأموریت مراقبت و شناسایی و هدف تولید شده بود، بعدها مأموریت انتحاری نیز برای آن تعریف شد و هم‌اکنون در قالب این مأموریت در اختیار نیروهای مسلح قرار دارد. ابابیل-۲ با مداومت پرواز ۱.۵ ساعته می‌تواند تا ۲۰۰ کیلومتر برد عملیاتی داشته باشد و بیشینه سرعت کروز آن به ۲۲۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسد. این پهپاد می‌تواند تا ۱۱ هزار پا از سطح زمین ارتفاع بگیرد و در عملیات مراقبت و شناسایی می‌تواند مساحتی معادل ۷۷۰ کیلومتر مربع را پایش کند.
سامانه ناوبری ابابیل-۲ GPS/INS
است و نوع هدایت و کنترل آن هم می‌تواند به صورت کنترل از راه دور باشد و هم خودکار که در حالت خودکار برد این پهپاد افزایش خواهد یافت. نیروی پیشران این پهپاد از یک موتور پیستونی دو سیلندر تأمین میشود که با توان ۲۵ اسب بخار، مصرف سوختی در حدود ۵ لیتر بر ساعت دارد. ابابیل-۲ همچنین قابلیت برخاستن از روی شناور و قایق تندرو را نیز دارد که طی سال‌های گذشته قایق‌های تندرو نیروی دریایی سپاه با این پهپادها مجهز شده‌اند.
