روزنامه ایران
1401/02/28
جولان ریزگردها در آسمان ایران
آوین صفاییخبرنگار
اغلب استان‌های کشور بار دیگر در گرد وغبار فرو‌رفته‌اند. این بار ریزگردها با هجومی گسترده‌تر، از آسمان جنوب و غرب وارد پایتخت شده و موجی از تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات را به راه انداخته‌اند. آلودگی هوا در بسیاری از استان‌ها از جمله پایتخت، به اندازه‌ای بالا است که رئیس گروه سلامت هوای وزارت بهداشت، کیفیت فعلی هوا را اخطاری برای سلامت انسان‌ها خوانده و از گروه‌های حساس (سالمندان، بیماران قلبی - عروقی، کودکان، زنان باردار و...) می‌خواهد تا از منزل خارج نشوند.
کانون ریزگردها در عراق و سوریه
«محمد طالب حیدری» رئیس سابق اداره هواشناسی کرمانشاه، کانون ریزگردها در کشور را سوریه و عراق دانسته و به «ایران» می‌گوید: یک ناحیه محدود در بین عراق و سوریه در اطراف فرات وجود دارد که شرایط را از حالت عادی به بحران سوق می‌دهد. این ناحیه دارای اقیانوسی از ذرات پودر شده آبرفتی سبک است که ماحصل توقف طغیان‌های وسیع فرات و عدم تأمین حقابه تالاب‌های هزاران ساله دشت‌های اطراف فرات است. همین امر نیز علت اصلی طغیان ریزگردها در روزهای گذشته است.
وی می‌افزاید: به طور طبیعی وزش باد در سطح زمین، گرد و خاک را در هوا منتشر می‌کند، البته در بخشی از مناطق دنیا به‌دلیل وضعیت خشکی و حالت خاک، حجم این گرد و خاک‌ها بیشتر بوده و کمربندی از غبار را ایجاد می‌کند. 20سال گذشته عرض‌های جغرافیایی سوریه و عراق و غرب و جنوب غرب ایران در داخل این کمربند غبار نبوده‌اند، اما طی سال‌های اخیر این اتفاق شوم رخ داده و باعث ورود حجم گسترده‌ای از ریزگردها به استان‌های کشور شده است.
به گفته حیدری، بر اساس تصاویر ماهواره‌ای و با توجه به درشت بودن و فرونشینی این ذرات معلق، شرایط کیفیت هوا در بیشتر مناطق کشورمان رو به بهبود خواهد بود. بنابراین به‌زودی، شرایط به حالت طبیعی بازمی گردد. هر چند که در خوزستان و بوشهر ممکن است دوام بیشتری داشته باشد.
وضعیت هوای تهران قرمز شد
روز گذشته، شاخص آلودگی هوای تهران روی عدد ۴۴۱ قرار گرفته و کیفیت هوا در وضعیت قرمز (خطرناک) قرار گرفت. شاخص ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون و در شرایط ناسالم برای همه گروه‌ها بود. به گفته مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، در سال ۱۴۰۱، طوفان ریزگرد به‌عنوان پدیده غالب و تعیین‌کننده کیفیت هوا، آلودگی هوای پایتخت در دو ماه ابتدایی سال را رقم زده است. به گونه‌ای که در ماه گذشته، کیفیت هوای پایتخت، با شاخص ۵۰۰ در شرایط خطرناک قرار گرفته و غلظت ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ میکرون به بیش از ۱۷۰۰ میکروگرم بر مترمکعب رسید.
آسمان نارنجی در خوزستان
هوای غبارآلود و آسمان نارنجی تنها شرایط پایتخت نشینان را بحرانی نکرده است چرا که خوزستانی‌ها سال‌هاست به ریزگردها خو گرفته و وجود نامبارک آن را در بخشی از زندگی خود پذیرفته‌اند. روز گذشته، غبار شدید ۱۵ شهرستان این استان را فراگرفته و اوایل صبح به بیش از 22برابر حد مجاز رسید.
«علی رضوی» کارمند یکی از ادارات دولتی در منطقه «شنگر علیا» دزفول به «ایران» می‌گوید: مردم این منطقه دیگر از هجوم گسترده ریزگردها تعجب نمی‌کنند! سالمندان و کودکان در معرض خطر بسیاری قرار دارند اما گاهی مجبورند از خانه خارج شوند. صبح‌ها در شرایط اضطراری، هوا به اندازه‌ای غبارآلود و نارنجی است که حتی نمی‌توانیم 4 قدم جلوتر از خود را ببینیم. به گفته این شهروند دزفولی، ماسک زدن در این هوا کاملاً بی‌فایده است چرا که از لایه‌های مختلف ماسک ص، ریزگردها عبور کرده و با حجم زیادی وارد ریه‌های ما می‌شوند.
ریزگردها نفس کرمانشاه را گرفت
اما ریزگردها دست از سر مردم استان‌های همدان، لرستان، ایلام، البرز، کرمانشاه، کرمان، مرکزی، خوزستان، بوشهر و کردستان و... نیز برنداشته و تاب از توان آنها هم گرفت. روز گذشته هوای کرمانشاه به اندازه‌ای آلوده بود که ۴۸۴بیمار تنفسی و قلبی به اورژانس بیمارستان‌های استان مراجعه کردند. وضعیت هوا در ایستگاه‌های اسلام‌آبادغرب، زیباپارک کرمانشاه، سرپل‌ذهاب، قصرشیرین، کرمانشاه شهرداری مرکزی و کنگاور در وضعیت قهوه‌ای و خطرناک قرار گرفت. اوایل ظهر، غلظت ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون، در ۶ ایستگاه پایش کیفی هوا بیشتر از حد مجاز بوده و وضعیت این استان را به مرحله بحرانی رساند.
«روژان عسگری» ساکن شهر کرمانشاه است. او معلم مقطع ابتدایی در یکی از مدارس بوده و به «ایران» می‌گوید: سال‌ها است که مردم کرمانشاه و شهرستان‌های اطراف به هجوم گسترده ریزگردها از اوایل فروردین تا اواخر شهریور عادت کردند. وی می‌گوید: تمامی ریه‌های مردم پر شده از ریزگردهای خطرناک! گاهی هوا آنقدر آلوده میشود که دیگر نفس کشیدن عادی برایمان به یک آرزو تبدیل میشود. این شهروند کرمانشاهی از مسئولان می‌خواهد تا هر چه زودتر چاره‌ای بیندیشند تا شاید یک بار دیگر وجود هوای پاک در ریه‌های خود را حس کنند.
«کاک علی سپهری» نیز ساکن قصر شیرین بوده و به «ایران» می‌گوید: گرد وغبار در این شهر به حدی است که دیگر حتی نمی‌توانیم نفس بکشیم. ما حتی نمی‌توانیم چند متر جلوی خود را نیز ببینیم. غبار به حدی روی لباس هایمان می‌نشیند که باید آنها را تکانده و بعد وارد خانه شویم. این بازنشسته نظامی می‌گوید: داخل ماسک‌هایمان پر از غبار است. همچنین بیماران، سالمندان و کودکان نیز در معرض خطرند!
طوفان غبار در عراق و سوریه
اما این تنها ایران نیست که با حجم گسترده‌ای از ریزگردها مواجه شده است. طوفان‌های شن و گرد و غبار در مناطق مختلف سوریه نیز رخنه کرده و 10 نفر را کشته و دست‌کم 400 نفر را دچار تنگی نفس کرده است. به گفته مقامات بهداشتی سوریه، اغلب مردم به‌دلیل آلودگی شدید هوا، مسموم شده و راهی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی شدند.
در عراق نیز حجم متراکمی از ریزگردها، آسمان این کشور را آجری رنگ کرده و دید افقی را به طرز کم سابقه‌ای کاهش داده است. البته در روزهای اخیر چندین موج طوفان گرد و غبار در عراق ایجاد شده که در برخی موارد منجر به تعطیلی فرودگاه‌ها و تصادفات شدید رانندگی شده و مرگ تعدادی از مردم و ابتلای ۵ هزار نفر به تنگی نفس و اختلالات شدید تنفسی را نیز در پی داشته است. بحران آلودگی هوا و موج شدید گردوغبار در کشورهای منطقه غرب آسیا، مراکز آموزشی و اداری کشورهای عراق، کویت و عربستان سعودی را نیز تعطیل کرده و شهرهای بسیاری را در وضعیت هشدار و بحرانی قرار داده است. این مسأله نشان می‌دهد که مخاطرات زیست محیطی مرز نمی‌شناسد و لازم است تمام کشورهای منطقه در یک همکاری مشترک برنامه جدی برای کاهش کانون‌های بحرانی زیست محیطی را روی میز اجرا ببرند و با حضور یک نهاد بین‌المللی آن را اجرایی کنند.
