روزنامه جوان
1401/02/28
«خاک» بر سر تعطیلی‌های ناخواسته
ریزگرد‌ها روز گذشته یک‌بار دیگر تهران را در صدر شهر‌های آلوده جهان قرار دادند و موجب تعطیلی ناخواسته مدارس و ادارات این کلانشهر شدند. تعطیلی این دفعه تهران، اما کمی به موقع‌تر اعلام شد و دانش‌آموزان و کارمندان پیش از آنکه سر کار یا مدرسه خود حاضر شوند، از این ماجرا خبردار شدند. با وجود این، تعطیلی هر چند به عنوان مسکنی موقتی می‌تواند بخشی از آثار سوء این آلودگی را برطرف کند، اما حل ریشه‌ای ریزگرد‌های مهاجر پیش از آنکه بخش‌هایی از کشورمان را غیر قابل سکونت کند، نیازمند مدیریت داخلی زیست‌محیطی و همچنین دیپلماسی فعال خارجی برای جلوگیری از اجرای پروژه‌های تخریب محیط‌زیست منطقه در حوزه‌های آبی شرقی و غربی و منشأ تولید ریزگردها‌ست. ریزگرد‌های مهاجر در حالی بهشتی‌ترین ماه بهار را برای مردم به جهنم تبدیل کرده‌اند که بودجه مقابله با ریزگرد‌ها در سال ۱۴۰۰ و همچنین امسال از لایحه بودجه حذف شده‌است! حالا که تعطیلی‌های ناخواسته هم به خسارت‌ها اضافه شده باید فکری کرد وگرنه هر روز «خاک» برای ما حکم به تعطیلی می‌دهد و برنامه‌ها را زیر غبار پنهان می‌سازد. تا همین یکی دو سال پیش روز‌های بهار حتی در پایتخت هم یکی از زیباترین و پاک‌ترین روز‌های سال بود، اما حالا ریزگرد‌ها از منابع داخلی و خارجی نفس پایتخت‌نشینان را هم به شماره انداخته‌است. روز گذشته شاخص آلودگی هوای پایتخت روی عدد ۴۴۱ یعنی در وضعیت خطرناک قرار داشت و طبق گزارشات جهانی، در حال حاضر تهران آلوده‌ترین شهر جهان است. اوضاع مناطق جنوب و غرب کشور، اما اصلاً خوب نیست و نگرانی‌ها از افزایش گرد و غبار و غیر قابل سکونت کردن این مناطق روز به روز بیشتر میشود. بر همین اساس است که وزارت امور خارجه دولت سیزدهم با رویکردی فعالانه وارد عرصه‌شده تا منشأ‌های خارجی این گرد و غبار‌ها که ۷۰ درصدش به واسطه سدسازی‌های ترکیه اتفاق افتاده حل و فصل کند، اما بخشی از این مشکل هم به مدیریت داخلی منابع آبی باز می‌گردد که آن هم نیازمند برنامه‌ریزی و تدابیر ریشه‌ای است. نکته قابل‌توجه در این میان حذف بودجه مقابله با ریزگرد‌ها از بودجه کشور است که هم سال گذشته و هم امسال اتفاق افتاده و اعتراض نمایندگان مجلس را هم در پی داشته‌است.ریزگرد‌های مهاجم سوغات همسایگان غربی
آنطور که علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید منشأ ۷۰ درصد از ریزگرد‌ها خارجی است. محمد‌رضا محبوب‌فر، کارشناس و پژوهشگر حوزه بحران‌های محیطی و عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران هم در گفتگو با «جوان» با تأکید بر اینکه ترکیه متهم اصلی و ردیف اول ریزگرد‌های مهاجم است تأکید می‌کند: «۷۰ درصد این گرد و غباری که در آسمان کشور است، منشأ داخلی دارد، ولی وقتی ما می‌گوییم داخلی یعنی مرز جغرافیایی ایران، اما ریشه‌های این مسئله داخلی نیست؛ البته بخشی از این مسئله به مدیریت داخلی باز می‌گردد و خیلی از منابع آبی مرزی ما حقآبه‌اش از سوی عراق، سوریه و ترکیه قطع شده‌است، اما بخشی از این آب هم برای مصرف کشاورزی و شرب مورد استفاده قرار گرفته و طرح‌های انتقال آب و سدسازی‌های داخلی هم به این مسئله دامن زده‌است، بنابراین ما از یک طرف با تخریب منابع آبی در داخل کشور مواجهیم و از سوی دیگر حقآبه محیط‌زیستی ایران از سمت ترکیه در درجه اول و در درجه بعدی از سوی عراق، سوریه و افغانستان مسدود شده‌است، اما ترکیه مقصر اصلی است و بیشتر کانون‌های گرد و غباری که در کشور ایران و در رودخانه‌های مرزی داریم به دلیل رفتار‌های همسایگان است.»
ماهواره‌ها منشأ ریزگرد‌ها را اثبات می‌کنند
رضا بیانی، مشاور سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور هم ورود گرد و غبار از صحرای آفریقا به کشورمان را رد می‌کند. بیانی درباره منشأ ریزگرد‌های کشورمان اینگونه توضیح می‌دهد: «پایش‌ها و بررسی‌های روزانه ما از طریق تصاویر ماهواره‌ای مدیس نشان می‌دهد منشأ گرد و غباری که ۷ آوریل به سمت ایران آمد از ناحیه کانون گرد و غبار غرب موصل و از جنوب ترکیه در مرز با عراق است و این تصاویر را ثبت و آرشیو کرده‌ایم. بر اساس مستندات و تصاویر دریافتی از ماهواره مدیس می‌توان گفت کانون گرد و غبار در بین دجله و فرات، ایران را به شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.» وی تأکید می‌کند: «رصد تصاویر ماهواره‌ای مدیس، حرکت گرد و غبار به سمت ایران از منطقه صحرای آفریقا را نشان نمی‌دهد و ما با اظهاراتی از این دست کاملاً مخالفیم.» بیانی با بیان اینکه گرد و غبار، ذرات میکرونی هستند و اگر از صحرای آفریقا برخیزند در بین راه رسوب می‌کنند، تصریح می‌کند: «چند سال پیش گرد و غبار از سمت کشور الجزایر برخاست، اما در لبنان، عربستان و فلسطین اشغالی رسوب کرد.»
به گفته وی با احداث سد آتاتورک در ترکیه بر سرشاخه‌های رودخانه‌های دجله و فرات که ۱۰ تا ۱۵ برابر سد‌های ایران هستند، میزان آب این رودخانه‌ها که دشت‌های عراق را مشروب می‌کند کم شده و از این‌رو بسیاری از هور‌ها در پایین‌دست حوضه دجله و فرات از بین رفته‌اند.
بیانی درباره منشأ خارجی گرد و غبار‌ها در ایران می‌گوید: «در غرب کشور پاکستان در مرز با ایران، تالابی است که خشک‌شده و با فعل و انفعال به وجود آمده در آن منطقه، تقریباً قسمتی از شرق ایران تحت تأثیر رخداد‌های گرد و غبار قرار گرفته‌است و تالابی در غرب افغانستان در استان نیمروز نیز واقع‌شده و با خشک‌شدن آن، گرد و غبار از آن ناحیه وارد ایران میشود.
از سمت جنوب ایران، کانون‌های گرد و غبار در جنوب ریاض عربستان و در محدوده بیابانی نجران و هافرالبتین وجود دارد و گرد و غبار از این مناطق وارد عراق و سپس وارد آبادان، خرمشهر و اهواز میشود.»
مشاور سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور درباره کانون‌های گرد و غبار عراق نیز توضیح می‌دهد: «کانون‌های بعدی در کشور عراق و در مناطق الواسط، غرب بصره، غرب موصل و دیرالزور در مرز بین عراق و سوریه است و این کانون‌های گرد و غبار ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهند.»
به گفته بیانی بر اساس بررسی تصاویر ماهواره‌ای، مهم‌ترین کانون‌های داخلی گرد و غبار در ایران به غیر از کانون شرق اهواز که جنگل‌کاری شده‌اند، مربوط به هامون و جازموریان است.
حذف بودجه مقابله با ریزگرد‌ها
چشمه‌های داخلی ریزگرد‌ها لزوم تدبیر و تعیین بودجه برای مبارزه با این پدیده را ضروری می‌نماید، اما ظاهراً هم امسال و هم سال گذشته بودجه‌ای به مبارزه با ریزگرد‌ها تعلق نگرفته‌است.
سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس فروردین ماه امسال در مصاحبه‌ای با اشاره به به اعتبارات مقابله با ریزگرد‌ها گفت: «متأسفانه دولت هم در بودجه پارسال و هم در بودجه امسال هرگونه اعتبار در خصوص مقابله یا مدیریت ریزگرد‌ها را حذف کرد!»
به گفته رئیس فراکسیون محیط‌زیست هر چند مبادی ورودی این مسئله از مرز‌های غربی و جنوب و جنوب غربی است و بیشتر کانون‌ها خارجی است، اما قاعدتاً باید جهت برنامه‌های بعدی بودجه لازم تخصیص پیدا می‌کرد که متأسفانه این امر هم مغفول ماند و مرکز ملی مقابله با ریزگرد‌ها در سازمان محیط‌زیست دقیقاً معلوم نیست چرا این درخواست برای تأمین اعتبارات لازم در خصوص این معضل در شرایط بحرانی نداشت و پیگیر نبود.
رفیعی همچنین با تأکید بر لزوم بررسی و رایزنی جدی دیپلماسی در خصوص ریزگرد‌ها گفت: «احتمال اینکه ما از شرایط هشدار و اضطرار به شرایط مداوم بحران برسیم، کم نیست و اگر این وضعیت ادامه داشته باشد، قاعدتاً در فصل تابستان و پاییز هم با اختلاط ریزگرد‌ها و شرایط آلودگی هوای تهران قطعاً مشکلات جدی خواهیم داشت.»
سایر اخبار این روزنامه
مردم ایران بار دیگر درخشیدند
جهاد تبیین را با اطلاع‌رسانی درست و به‌موقع آغاز کنید
حمله به فردوسی اسم رمز دشمنی با ایران
وداع حسینی‌ها با فاطمی‌نیا
قانون از ۲۵۰۰ عنوان مجرمانه کم می‌کند
«خاک» بر سر تعطیلی‌های ناخواسته
تداوم معادله ضداسرائیلی بعد از انتخابات لبنان
جنگ روانی روزنامه‌های زنجیره‌ای را به هیچ می‌گرفت!
بابا در شهید باران کانی مانگا دوازدهمین شهید شد
پلیس همیار دولت در جراحی بزرگ اقتصادی
توقف برداشت‌های نامتعارف از صندوق توسعه ملی در دولت سیزدهم
خودروساز ما دو دهه از فناوری روز دنیا عقب است
مردم‌داری منفعت‌طلبانه فوتبالی‌ها
