روزنامه جوان
1401/02/29
فرهنگ دفاع مقدس باید در قالب ادبیات عرضه شود
حسن علایی، نویسنده و ناشری است که قریب به بیش از سه دهه کار انتشاراتی در عرصه‌های مختلف مطبوعات و کتاب هم در بخش دولتی و هم در بخش خصوصی داشته‌است. وی همچنین با مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه همکاری دارد و در سال‌های اخیر هم در این رابطه تألیفاتی داشته است که به دلیل تعلق خاطر بیشتر با موضوعات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس عمدتاً در همین حوزه بوده‌است. «جوان» در حاشیه نمایشگاه کتاب و بازار داغ کتابخوانی با وی گفتگو کرده‌است.چرا عمده آثار شما در حوزه ادبیات دفاع مقدس است؟
با توجه به اینکه قشر هنرمند و جوان کشور تعلق‌خاطر به فرهنگ دفاع مقدس دارند، در ارتباطات و تعاملاتی که با این قشر داشتم، متوجه شدم بعضاً اطلاعاتی درباره تاریخ دفاع مقدس ندارند، بنابراین برای اینکه بتوانم این خلأ را پر کنم، این کتاب‌ها را نوشتم و پیش‌بینی می‌کنم کتاب «آنچه درباره جنگ باید دانست» مجموعه سه جلدی باشد و اطلاعات عمومی درباره دفاع مقدس ارائه دهم.
اغلب کشور‌ها تعلق‌خاطر به تاریخ حوادث کشور خودشان دارند و درباره وقایعی که اتفاق افتاده تاریخ‌نویسی و مستندسازی می‌کنند و به جمع‌آوری اسناد می‌پردازند، حتی بعضی از کشور‌ها که قدمتی ندارند، برای هویت‌بخشی و فرهنگ خودشان دست به تولید افسانه برای هویت‌سازی می‌کنند. این امر متداول و هویت‌بخش است. ما در این زمینه با وجود اسناد معتبری که داریم چه کرده‌ایم؟
ما کشوری با تاریخ قدیمی هستیم به خصوص بعد از انقلاب اسلامی که تأثیر زیادی در جهان داشتیم، بنابراین قطعاً اتفاقاتی که در کشور ما در طول این سال‌ها رخ داده باید مستند و تاریخی شود. حوادث ریز و درشت بعد از انقلاب باید ثبت و ضبط شود و کار‌های ادبی و هنری روی آن‌ها انجام داد، هم برای مردم خودمان هم مردم دنیا؛ البته در این چهار دهه انقلاب حوادث زیادی رخ داده‌است، اما کار وسیعی نیاز است افراد حقیقی و حقوقی و سازمان‌ها باید پای کار بیایند. اتفاقات خوبی هم شده، ولی رضایتبخش و کافی نیست، چون سیر تحولات بسیار سریع است؛ بعضی از اتفاقات از دستمان در می‌رود و نمی‌توانیم به خوبی تشریح کنیم.
سال ۷۹ رهبر انقلاب با هنرمندان جلسه داشتند و مطالبه حداقلی را مطرح کردند و از هنرمندان خواستند تا فهرست حوادث جنگ را فراهم کنند، این کار عملی شد؟
متأسفانه این کار محقق‌نشده و تا جایی که می‌دانم سازمانی در این‌باره کمر همت نبسته که این فهرست فراهم شود؛ البته بعضی کار‌هایی کردند، اما حجم کار بالاست و کافی نیست. رهبری فرمودند تاریخ هشت ساله دفاع مقدس هزاران هزار حادثه دارد، وقتی به آمار کار‌های انجام شده نگاه می‌کنیم ۲۰ تا ۲۲ هزار کتاب در طول سال‌های جنگ و بعد از آن منتشر شده‌است که سبک‌های مختلفی دارند. خوشبختانه از این تعداد کتاب، قسمت زیادی خاطره و داستان است، چون سطح عمومی مردم با این مقوله راحت‌تر ارتباط برقرار می‌کند و جزئیات حوادث بیان میشود. این شیوه خوبی است، اما از منظر دیگر در دفاع مقدس آن چیزی که مبنای کار‌های دیگر می‌تواند باشد، پژوهش و مستند‌نگاری است که زیاد کار نشده‌است تا بتوانیم روی افکار عمومی در سطح جهان تأثیر داشته‌باشیم.
درباره جنگ‌های دنیا مثل جنگ‌های جهانی، کتاب‌های زیادی نوشته شده‌است، اما با توجه به هشت سال جنگ که طولانی‌ترین جنگ در سده اخیر بوده‌است، ما نتوانستیم باید و شاید کار‌های فاخری در سطح کمی و کیفی داشته باشیم، چرا؟
رهبرانقلاب در دیدار با نویسندگان فرمودند باید نهضت صدبرابری شدن آثار دفاع مقدس داشته‌باشیم. واقعاً هم این ظرفیت وجود دارد تا کار شود یا در بحث ترجمه ایشان فرمودند باید نهضت ترجمه راه بیفتد تا مردم دنیا بدانند در ایران چه اتفاقاتی رخ داده‌است که متأسفانه هنوز موفق نشدیم متن‌های فاخری تولید کنیم که قابل‌عرضه به دنیا باشد؛ البته کارهایی‌شده که قابل‌تقدیر است، اما قانع‌کننده نیست. هر سال رو به پیشرفت هستیم به خصوص وقتی سبک مدافعان حرم پیش می‌آید با ژانر مدافعان حرم مواجه هستیم که رو به پیشرفت هستیم، ولی به لحاظ کیفی نمی‌توان دفاع همه‌جانبه کرد، بنابراین ضمن اذعان به اینکه رو به پیشرفت هستیم، باز هم کار زیادی نشده‌است. باید ناشران خصوصی مورد حمایت مادی و معنوی باشند و سازمان‌های رسمی کشور اعم از وزارت ارشاد و سازمان تبلیغات اسلامی پای کار بیایند تا بتوانیم قسمتی از فرهنگ دفاع مقدس را در قالب ادبیات دفاع مقدس به افکار عمومی عرضه کنیم.
می‌توانیم با قاطعیت بگوییم پیشرفت اصلی فرهنگ دفاع مقدس مرهون مقام معظم رهبری است که همه‌جانبه از دفاع مقدس حمایت می‌کنند.
بله، صددرصد مطالبات و انتظاراتی که رهبر معظم انقلاب مطرح می‌کنند و نقشه راه می‌دهند تا افراد به خصوص جوانان در این عرصه ورود کنند، خوشبختانه تأثیرگذاری زیادی داشته‌است و الان بیشتر جوانان در این عرصه وارد شدند. وقتی آمار‌هایی از نویسندگان می‌گیریم، متوجه این تغییر و تحول می‌شویم که باعث مباهات است. در بعضی از کشور‌ها افراد سالخورده در دوران بازنشستگی وارد نویسندگی می‌شوند، اما در کشورما جوانان فعال هستند، در واقع جای بسیار خوشبختی است که جوانان با توجه به علاقه‌ای که به فرهنگ دفاع مقدس پیدا کردند، در این عرصه وارد شدند، اگر مورد حمایت قرار بگیرند اتفاقات خوبی رقم خواهد خورد، یکی از جذابیت‌های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به عرصه آوردن جوانان است.
چقدر در حوزه ادبیات و نوشتاری از گنج دفاع مقدس استخراج شده‌است؟
هشت سال دفاع مقدس ظرفیت بالایی دارد؛ به تعبیر آقا یک گنج است که متأسفانه استخراج نشده‌است. کتابخانه‌های دنیا و مراکز پژوهشی به دنبال بررسی جنگ ما هستند. هشت سال دفاع مقدس یک جنگ بین‌المللی بود که سی و چند کشور علیه ما بودند و ظرفیت پرداختن به آن در ژانر‌های مختلف را دارد. به تعبیر سردار سلیمانی دفاع مقدس قله است که دامنه آن مقاومت است. واقعاً هم همین‌طور است. همان‌طور که در میدان‌های نظامی تأثیرگذار است، در سایر زمینه‌ها هم همین‌گونه است. مدیریت جهادی که خاستگاه نظر آقاست می‌تواند به عنوان یک نظریه برای دنیا مطرح شود. خیلی‌ها شیفته موضوع دفاع مقدس ما شدند و در این زمینه تلاش زیادی نکردیم باید متن‌های تولیدی را به دنیا ارائه بدهیم. وقتی روایت‌ها را خودمان به دنیا بدهیم دست روایت‌سازی تحریف‌شده را قطع می‌کنیم. باید روایت‌های درست خودمان را از تاریخ جنگ ارائه بدهیم که متأسفانه این اتفاق نیفتاده‌است. البته وجدان‌های بیداری در دنیا وجود دارد، اما زیاد نیست. ما باید خودمان روایت‌های درست را به دنیا ترجمه کنیم.
ما در سال‌های اخیر با مقوله‌های جدیدی مواجه شدیم؛ تحت عنوان جنگ روایت‌ها. در این‌باره چه صحبتی دارید؟
برای مبارزه در این جنگ باید جنگ روایت‌ها را یک جنگ تمام‌عیار تلقی کنیم، سپس با تولید محتوا و بازتاب آن در فضای جمعی به خصوص فضای مجازی این عرصه را از دشمن بگیریم. باید در احیای اسناد انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس کوشا باشیم، مثلاً زمانی فرماندهان در بیان خاطرات وارد نمی‌شدند و رهبری فرمودند هشت سال دفاع مقدس هنوز تمام نشده‌است، باید در جنگ روایت‌ها به روایت اسناد و اتفاقات بپردازند تا فرهیختگان در عرصه‌های مختلف با بهره‌برداری از این جزئیات و تاریخ مستند آثار فاخری تولید کنند تا فکر و ذهن دنیا را اقناع کنند.
سایر اخبار این روزنامه
تحریم‌های ایران ضد حقوق بشر است
ارتقای سطح بازیگری ایران در عرصه منطقه و فرامنطقه
روزنامه اصلاح‌طلب خواهان آزادی مصرف مشروبات شد!
عبور موفق حزب‌الله از آزمون انتخاباتی
۱۱ کشته و زخمی به خاطر اخراج!
جمعیت ایران تغییر ریل داد
حساسیت تغییر و حذف دروس زائد با تأثیر بر هویت میلیون‌ها دانش‌آموز
حاشیه و متن ۲ کتاب از سلول‌های بنیادی در نمایشگاه کتاب
متلاشی کردن اقوام فراتر از درک رضاخان بود!
یک‌سال فرصت طلایی برای پاریس ۲۰۲۴
کانادا برای ما پپسی باز نمی‌کند!
پاسخ‌های طلبکارانه یک خودروساز به پرسش‌های مردم
اتاق بازرگانی رانت‌ستیز دنبال ارزخواری
فرهنگ دفاع مقدس باید در قالب ادبیات عرضه شود
