روزنوشت‌هایی از دل معرکه جنگ

مریم شهبازی/ همکاری‌ دو نفره در تألیف کتاب از آن اتفاقاتی است که در عرصه ادبیات به‌ندرت شاهد تداوم آن هستیم، هر چند که «گلعلی بابایی» رزمنده و نویسنده دفاع مقدس و «حسین بهزاد» از نویسندگان و پژوهشگران جنگ، طی 20 سال گذشته خلاف این مسأله را ثابت کرده‌اند. «ستاره‌های سوخته» نتیجه تازه‌ترین همکاری این دو نویسنده، روانه کتاب‌فروشی‌ها شده است.
 
 همراهی بیست ساله رزمنده و نویسنده دفاع مقدس
آخرین‌ روزهای برپایی بخش حضوری سی‌وسومین دوره نمایشگاه کتاب تهران با رونمایی دیگری از تازه‌های انتشارات «مؤسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران» همراه شد. «ستاره‌های سوخته» روزنوشت‌های جنگی «گلعلی بابایی» است که به اهتمام «حسین بهزاد» در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. گلعلی بابایی، نویسنده روزنوشت‌های مذکور در این مراسم رونمایی که عصر جمعه به میزبانی سرای اهل قلم برگزار شد، گفت: «بخشی از یادداشت‌های این کتاب اواخر دهه 60 و اوایل دهه 70 منتشر شده بود، با این حال تعدادی از آنها هم مغفول مانده بود. حدود 8 سال قبل این نوشته‌ها با استقبال حسین بهزاد روبه‌رو شد و مرا به تجمیع و انتشار آنها ترغیب کرد، قبول نکردم تا این که سال گذشته دوباره بحث آن را پیش کشید و گفت که خودش تجمیع و تدوین آنها را انجام می‌دهد.»


به گفته بابایی، نگارش این یادداشت‌ها از دی‌ماه 61 آغاز شده و تا شهریورماه 67 ادامه یافته است، بخشی از کتاب شامل یادداشت‌های روزنوشت و بقیه هم نوشته‌های مناسبتی هستند. او دوستی با حسین بهزاد را از افتخارات زندگی حرفه‌ای خود در عرصه کتاب خواند و برای ادامه این همکاری اظهار امیدواری کرد.
محمدعلی صمدی نویسنده و پژوهشگر حوزه دفاع مقدس، دیگر سخنران این مراسم به ذکر نکاتی درباره همکاری 20 ساله این دو نفر اکتفا کرد و گفت: «کارهای مشترک در زمینه ادبیات از آن اتفاقاتی است که اگر رخ بدهد هم دوام ندارد، از همین بابت شکل‌گیری این دوستی میان بابایی و بهزاد را از اتفاقات مبارک حوزه کتاب می‌دانم، همکاری سودمندی که از اواخر دهه 70 شروع شده و با‌ وجود تفاوت‌های شخصیتی میان این دو همچنان نیز ادامه دارد.»
توجه به تداوم این همکاری در زمینه انتشار کارهای مشترک از جمله مسائلی بود که در این مراسم حاضران بارها بر آن تأکید کردند. صمدی یکی دیگر از مصداق‌های انگشت‌شمار چنین همکاری‌هایی را در دوستی مرتضی سرهنگی و هدایت‌الله بهبودی دانست که حاصل آن نیز انتشار آثاری ماندگار در زمینه دفاع مقدس و ادبیات پایداری است. صمدی با اشاره به این که سال‌ها قبل نسخه‌ای از روزنوشت‌های این کتاب را خوانده بود، افزود: «مطالعه دوباره این روزنوشت‌ها آن هم به قلم فردی همچون بابایی که همواره بر ساده‌نویسی و از سویی ادامه آرمان‌های خود و هم‌نسلانش درباره جنگ و انقلاب تأکید دارد، خواننده را به سال‌های دفاع مقدس و ادبیات گفتاری خاص بچه‌های جنگ می‌برد، جملات ماندگاری همچون خداحافظ ای همه خوبان، خداحافظ ای شهیدان و...»
 اهمیت انتشار بی‌کم‌وکاست روز‌نوشت‌ها
این نویسنده و پژوهشگر حوزه دفاع مقدس ضمن تأکید بر این که نمی‌توان منکر سلیقه و نیاز نسل جوان در چگونگی نوشتار کتاب‌ها شد، اما تصریح کرد، آثار جنگی را نمی‌توان با ادبیات فانتزی پیش روی مخاطبی که هیچ درکی از آن روزها و سال‌ها ندارد، گذاشت.
جواد کلاته عربی دیگر نویسنده و پژوهشگر ادبی حاضر در این مراسم که مدیریت انتشارات «مؤسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران» را هم برعهده دارد با اشاره به چرایی اهمیت روزنوشت‌ها از وقایعی نظیر جنگ گفت: «برای پاسخ به این سؤال به تجربه سال‌ها قبل خودم از علاقه‌مندی به مطالعه آثار عرفا و اهالی معرفت اشاره می‌کنم که تأثیر زیادی در افزایش اشتیاقم برای مطالعه این آثار داشت. به عقیده من انتشار زندگی‌نامه و روزنوشت‌های اینچنین نقش جلوبرنده بسیاری دارند.»
او در بخش دیگری از گفته‌های خود به کتاب «ستاره‌های سوخته» اشاره کرد و ادامه داد: «وقتی سال گذشته این یادداشت‌ها به دستم رسید نخستین نکته‌ای که به ذهنم خطور کرد توجه به سیر تکاملی در تفکر و نوشتار گلعلی بابایی بود. این که ببینم نویسنده آثاری نظیر «کوهستان آتش» هم‌اکنون چطور سراغ نوشتن رفته است. مطالعه این کتاب راهی برای اطلاع از مسیری است که نویسنده کتاب طی 30-40 سال از زندگی‌اش رفته است.»
کلاته با اشاره به مراسمی که چند سال قبل برای بزرگداشت گلعلی بابایی برگزار شده بود، سخنی از زنده‌یاد «نادر طالب‌زاده» را بازگو کرد و گفت: «همان‌طور که دیگران هم گفتند، همکاری بابایی و بهزاد در زمینه کتاب از عجایبی است که به‌ندرت مصداق‌هایی از آن را دیده‌ایم. اغلب قادر نیستند از یک جایی به بعد با نگاه‌ها و سلیقه‌های کاری یکدیگر کنار بیایند اما این همکاری می‌تواند الگوی خوبی برای نویسندگان و محققان جوان باشد.» مدیر انتشارات «مؤسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران» در پایان اهمیت روزنوشت‌ها را در انتشار بی‌کم و کاست آنها دانست و گفت که این نوشته‌ها راهی برای اطلاع مستقیم ما از وقایعی مانند جنگ به شمار می‌آیند، درست برخلاف فیلم‌ها و سریال‌ها که حقایق را با واسطه به دست‌مان می‌رسانند.
گفتنی است که زمان کار سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در بخش فروش مجازی تا ساعت ۲۴ روز دوم خرداد تمدید شده اما بخش حضوری آن روز گذشته‌، سی‌و یکم اردیبهشت ماه پایان یافت.