روزنامه جوان
1401/03/02
روحانیت مردمی‌ترین و پرقدرت‌ترین نهاد اجتماعی
روحانیت شیعه در ایران در زمره اقشاری است که از قدرت و نفوذ بالایی برخوردار بوده و توانایی ایفای نقش در صحنه‌های سرنوشت‌ساز را دارد. قدرتی که با افزایش سطح آگاهی‌های سیاسی-اجتماعی مردم تقویت شده و روندی افزایشی به خود گرفته و در وقایع بزرگی مثل انقلاب مشروطه، نهضت ملی شدن صنعت نفت، پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل و تثبیت نظام جمهوری اسلامی ایران به خوبی خود را معرفی کرده است. عوامل سازنده چنین قدرتی، پایگاه اجتماعی و معنوی روحانیت است که در پیوند با توده مردم حاصل میشود؛ همان مردمی که در طول تاریخ از گرایش دینی برخوردار بوده‌اند.همین پیوند و ارتباط عمیق با مردم است که برای روحانیت نقش پیشگامی و رهبری در وقایع بزرگ تاریخ معاصر را مقدور ساخته و در همین حال رشک، حسد و کینه‌توزی سیاست‌بازان و بازیگران سیاسی غیرمذهبی و شیفته قدرت را برانگیخته تا برای جبران ناتوانی در رقابت با روحانیت، از هرگونه ابزار خیانت و جنایت استفاده کنند.
عوامل سازنده پایگاه اجتماعی و مردمی روحانیت عبارتند از:
۱- ماهیت غیرطبقاتی روحانیت شیعه که امکان ورود به این کسوت از میان تمامی اقشار و طبقات اجتماعی فراهم بوده و سیستم روحانیت هم هیچ سلسله مراتب رسمی، مثل آنچه در احزاب معمول است، وجود ندارد. بنابراین، روابط بین سطوح روحانیت که براساس میزان علم، درک فقهی، تقوا و معنویت تعیین میشود، یک رابطه قلبی و معنوی است و حتی اجتهاد و تقلید که نهاد روحانیت را به ارتباط با توده مردم نیز می‌کشد، نه براساس اجبار و تعهد رسمی که براساس داوطلبی و گرایش معنوی و دلی متکی است. هر علاقه‌مند به کسوت روحانیت امکان حضور در حوزه و فراگیری علوم دینی را دارد و هیچ امتیاز ارثی و طبقاتی در کسب مراتب علمی و معنوی روحانیت وجود ندارد و تنها استعداد در کسب علم و شوق معنوی و تقوای افراد است که می‌تواند دستیابی به مراتب روحانیت را فراهم آورد.
۲- حضور در بین مردم و ارتباط مستقیم و بدون واسطه که از پیشنمازی در مسجد و پاسخگویی به مسائل شرعی را تا ایفای نقش در مراسم عزا و عروسی و دادن مشاوره‌های مرتبط با احکام شرعی در کسب‌وکار و زندگی جاری مردم و معنوی‌ترین مراسم جمعی و شور فردی مؤمنان، یعنی حج فرا می‌گیرد.
به عبارتی روحانیت برای ایفای نقش خود، مجبور به حشر و نشر با مردم است و وظیفه ذاتی او که بیان اسلام و عقاید و احکام مرتبط با آن برای جامعه می‌باشد، مستلزم رفتن به سمت مردم و حضور در بین مردم است.
همین حضور در میان مردم است که به تحقیق علمی و ارتقای سطح علمی روحانیت کمک می‌کند و به او امکان دریافت نیاز‌های شرعی مردم و تلاش علمی برای فراهم کردن پاسخ‌های عالمانه و دینی می‌دهد.
۳- همدردی، همدلی و همراهی با مردم و قرار داشتن در کنار مردم در سخت‌ترین شرایط که از بلایای طبیعی مثل سیل و زلزله تا بحران کرونا، روحانیت این همدردی و همدلی را نه با ابراز زبانی و بیان بلکه با عمل و پذیرش خطر و زحمت به مردم منتقل می‌کند.
در همین بیماری مهلک و فراگیر کرونا که در مراحل اولیه با موجی از وحشت همراه بود، طلاب و روحانیون نه‌تن‌ها در عرصه معنوی و آرامش روحی و روانی مردم ایفای نقش می‌کردند، بلکه در شرایط سخت درمان در کنار کادر درمان و درخدمت مردم بودند و زمانی که کفن و دفن فوتی‌ها بر اثر وحشت کارکنان این امور با اخلال مواجه شده بود، درکنار مصیبت‌زدگان بوده و اجازه ندادند حتی حرمت اموات آنان مخدوش شود.
۴- داشتن در ورودی باز با مردم و پذیرش آنان به دور از هرگونه تشریفات، تکلف زاید و سهولت ارتباط‌گیری مردم با آنان که نه‌تن‌ها مقبولیت مردمی را فراهم می‌کند، بلکه روحانیت را با توجه به جایگاه معنوی در زمره مهم‌ترین گروه‌های مرجع اجتماعی نیز قرار می‌دهد.
۵- ظلم‌ستیزی و حمایت از مظلوم که در پیوند با آموزه‌های دینی و اعتقادی، روحانیت را همواره در کنار مظلوم و مقابل ظالم قرار داده و پایگاه او را در توده مردم تقویت کرده است.
همین عوامل و ویژگی هاست که روحانیت را نه تنها به عنوان یک نهاد دینی بلکه نهادی واجد پایگاه اجتماعی و قدرت و نفوذ سیاسی در جامعه ایرانی مطرح می‌کند و به او امکان ایفای نقش در مهم‌ترین تحولات سیاسی و اجتماعی را می‌دهد.
در پیوند با همین جایگاه و رهبری روحانیت در انقلاب اسلامی و همراهی مردم متدین، نظام جمهوری اسلامی برقرار شده و استحکام یافته که به مثابه خاری در چشم مستکبران و سلطه‌جویان عالم و همچنین مانعی پیش روی جریانات سکولار به حساب می‌آید. نظامی که علم استقلال در برابر سلطه‌جویی غرب برافراشته و صاحبان تفکر سکولار و گرایش به غرب را در انزوا قرار داده تا زمانی که مورد حمایت و پشتیبانی مردم باشد، آسیب‌ناپذیر خواهد بود و روحانیت امروز در جلب این حمایت نقشی بی‌بدیل دارند. از این‌رو دشمنان و معاندان نظام که هر دو، روحانیت را مانع سکولاریزه شدن جامعه ایرانی و جداسازی مردم از حاکمیت می‌دانند، امروز کمر به بدبین ساختن مردم به روحانیت و اعتبارزدایی از این نهاد دینی و مردمی بسته‌اند تا امکان حذف این نهاد را از تحولات جامعه فراهم کنند و سپس با فاصله انداختن بین مردم و نظام به اهداف کثیف خود که نوعی ارتجاع تاریخی – سیاسی و بازگشت به رژیمی وابسته و سکولار است، نائل آیند.
راه خنثی‌سازی این نقشه شوم، پاسداشت همان عوامل و ویژگی‌هایی است که پایگاه اجتماعی و مردمی روحانیت را ایجاد کرده و تداوم بخشیده که در رأس آن «ساده‌زیستی»، «اجتناب از هرگونه تشریفات»، «حضور متواضعانه در بین مردم» و «خدمت خالصانه به مردم» است.
البته در این میان، نباید از نقش تخریبی عوامل فرصت‌طلب و دلال مسلکانی که برای رسیدن به منافع کثیف مادی، حتی اعتبار روحانیت را نیز ابزار نیل به منفعت قرار می‌دهند، غافل شد؛ لذا «مواظبت بر بیت و اطرافیان» و «دوری از عناصر فرصت‌طلب و متظاهر» و «استماع نقد صادقانه و دلسوزانه دیگران» را هم باید به موارد فوق افزود. همانگونه که «عامل بودن به نظرات» و «تعهد به مراعات آنچه تبلیغ می‌کند» برای اثبات صداقت نزد مردم یک ضرورت قطعی است کما اینکه در گذشته عالم بی عمل مورد نکوهش بوده و امروز عمل عالمانه از سوی روحانیت مورد نیاز است، علمی که منحصر به حوزه و زمان گذشته نیست و انتظار می‌رود به روز و چند موردی باشد.
روحانیتی از جنس شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید عبدالله میثمی، شهید محلاتی و حضرت امام خمینی (ره) و امام خامنه‌ای، نمایندگان اصیل و واقعی نهاد روحانیت‌اند که البته مثل خود مکتب اسلام دارای دو بعد جاذبه و دافعه بوده‌اند.
چنین روحانیتی در برخورد با افکار گوناگون اجتماعی و صاحبان اندیشه‌های مختلف هم توان علمی پاسخگویی داشته‌اند و هم در عمل الگویی برای اثبات اصالت و درستی این اندیشه‌ها بوده و لذا نزد فطرت‌های پاک جاذبه و برای حریصان قدرت مادی و شیطان‌صفتان دافعه داشته‌اند.
توده مردم متدین ایران، چنین روحانیتی را ملجأ خود در همه سختی‌ها و مرجع خود برای هر نوع گشایش و سعادت مادی و معنوی یافته‌اند و این درد بزرگ جهانخواران و دنیا پرستان و راز تمام حسد و کینه‌ورزی‌ها نسبت به روحانیت است.
سایر اخبار این روزنامه
روحانیت مردمی‌ترین و پرقدرت‌ترین نهاد اجتماعی
پرونده شفافیت قوای سه‌گانه بسته شد
یادآوری چند نکته به برادر عباد!
نان به دقیقه خوری بلای محیط‌زیست!
مردم در دولت صاحب منصب شدند
ترور مدافع حرم در تهران
من تا آزادی خرمشهر جنگیدم
اصلاح‌طلبی و پهلوانی؟ محاله!
استعدادیابی، پای لنگ ورزش ایران
«شیخ» پایه‌گذار جنگ‌های چریکی در خرمشهر بود
دیکته «اقتصاد انرژی» بر توافق با ایران
امریکا در بوق جنگ جهانی اتمی دمید
برنامه‌های روز چهارم خرداد در ۵ شهر
نامه‌ای به ترودو
