روزنامه جوان
1401/03/02
مردم در دولت صاحب منصب شدند
«مردمی بودن و از مردم شنیدن و در میان مردم بودن» از شعار‌های دولت سیزدهم است که در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری از سوی رهبر انقلاب مورد تأیید و تأکید قرار گرفت. رهبر معظم انقلاب که خودشان هم همیشه بر مسئله مردمی بودن تأکید داشته و دارند، در این مراسم از سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور دولت سیزدهم خواستند تا شعار «دولت مردمی» را در واقعیت محقق کنند و به معنای واقعی کلمه با مردم، در کنار مردم، در میان مردم باشند. حالا رئیس‌جمهور در حکمی سید احمد عبودتیان را به عنوان «دستیار رئیس‌جمهور در امر مردمی‌سازی دولت» منصوب و همه مقامات و دستگاه‌های دولتی را در راستای تحقق انتظارات پیوست این حکم، مکلف به همکاری با او کرد. دستیار رئیس‌جمهور در امر مردمی‌سازی دولت مکلف شده شبکه «همیاران مردمی دولت» را تشکیل دهد و «تحول مردم‌پایه و عدالت‌محور با تأکید بر ظرفیت جوانان» و «ارتقای اعتماد و امید مردم به دولت» را ایجاد کند، اما آیا مردمی‌سازی نیاز به ساختار جدیدی دارد؟ رمز موفقیت امام (ره) و دولت‌هایی همچون دولت شهید رجایی در مردمی‌سازی چه بود؟ پایه و اساس نظام جمهوری اسلامی ایران بر مبنای «مردمی بودن» گذاشته شد. حکومتی که امام‌خمینی (ره) پایه‌گذار آن بود با مشارکت مردم شکل گرفت و تمام ارکان حکومتی هم بر پایه مردم‌سالاری دینی گذاشته شد. مشارکت مردم در انقلاب فقط یک آرمان نظری نبود و تحقق عینی داشت.دلیل ماندگاری انقلاب هم با وجود بحران‌هایی همچون هشت سال جنگ تحمیلی، مردمی بودن و بدنه اجتماعی آن است. قانون اساسی کشورمان هم بر مبنای مردم‌سالاری دینی تدوین شده‌است. اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به‌گونه‌ای است که چارچوب مشارکت مردم و پاسخگویی به نیاز‌های مشروع آن‌ها را در شیوه‌های مختلف عملی می‌کند. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران حاکمیت ملی را مبنا قرار داده و این حاکمیت ملی و مردم‌سالاری را از طریق انتخابات، رفراندوم، همه‌پرسی و راهکار‌هایی از این دست محقق می‌کند و همه این‌ها به‌گونه‌ای تنظیم شده‌است که بین حاکمیت دینی و مردم‌سالاری دینی، یک تلفیق به‌وجود بیاید.
همچنین طبق سیاست‌های اصل ۴۴ اقتصاد باید به مردم واگذار و مردمی شود. در ادامه مسیر تحقق نظام اسلامی هم بدون پذیرش و همراهی مردم امکانپذیر نیست. به تعبیر رهبر انقلاب، نظام جمهوری اسلامی ایران چیزی جز ملت ایران نیست، اما مؤلفه‌ها و الزامات مردمی بودن چیست و آیا امام (ره) یا شهید رجایی که توانستند نمایش تمام عیاری از حکومت مردمی را به تصویر بکشند برای این مردمی‌سازی ساز و کار خاصی تعریف کرده‌بودند یا این مردمی بودن در رفتار آن‌ها بود و از مردم بودن، با مردم بودن و برای مردم کار کردن موجب شد تا مردمی بودن در آن دوران محقق شود؟
رمز مردمی بودن انقلاب اسلامی
امام خمینی (ره) برای ملت و مردم ارزش فراوانی قائل بودند و همواره به نقش مردم در امور تأکید داشتند. طبق سیره امام در اسلام حکومت به معنای ارباب رعیتی وجود ندارد. مسئولیت سیاسی و حکومتی در نظام اسلامی خدمتگزاری است و مسئولان در واقع خدمتگزار هستند. امام خمینی (ره) در اندرز‌های خود به مسئولان و در رعایت مردمی بودن آن‌ها همواره آن‌ها را از طمع کاخ‌نشینی برحذر می‌داشتند و توصیه به زندگی به سبک کوخ‌نشینان می‌کردند. «کوشش کنید که پایگاه ملی برای خودتان درست کنید. این به این معنی است که گمان نکنید شما صاحب مقام هستید، منصب هستید باید به مردم فشار بیاورید. هر چه صاحب منصب ارشد باشد باید بیشتر خدمتگزار باشد.»
بعد از رحلت امام و با پایان جنگ و در دولت‌های سازندگی و اصلاحات، اما دولت از مردم فاصله گرفت. شاخص این فاصله‌گیری رفتار مسئولان و تفاوت سطح زندگی‌شان با متوسط سطح زندگی مردم جامعه بود. بر همین اساس هم دولت نهم و دهم وقتی با شعار ساده‌زیستی و زنده کردن یاد دولت شهید رجایی به میان مردم آمد، توانست اقبال عمومی جامعه را به دست بیاورد. بگذریم از اینکه دولت دهم دستخوش چالش‌هایی شده و از مردمی بودن مورد تأیید در سیره امام و رهبری فاصله گرفت. رفتار مسئولان در دولت تدبیر و امید هم با مؤلفه‌های اولیه مردمی بودن که همان به میان مردم رفتن، با مردم حرف زدن و در کنار مردم بودن به طور عملی کنار گذاشته شد. دولت سیزدهم، اما دوباره با شعار مردمی بودن روی کار آمد.
مؤلفه‌های مردمی‌بودن در کلام رهبری
رهبر معظم انقلاب در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری به سید ابراهیم رئیسی، با تأکید بر اهمیت مردمی بودن فرمودند: «یک توصیه به رئیس‌جمهور محترم این است که در شعار‌های ایشان مسئله مردمی بودن و از مردم شنیدن و در میان مردم بودن تکرار شده‌است، این را از دست ندهند؛ این چیز بسیار مهمی است. «دولت مردمی» را که شعار ایشان بود، در واقعیت محقق کنند و به معنای واقعی کلمه با مردم، در کنار مردم، در میان مردم باشند.» در سیره رهبری مردم یعنی همه مردم؛ بدون امتیاز‌های طبقاتی و گروهی. در کلام رهبر انقلاب می‌توان دریافت مؤلفه‌های این مردمی بودن در درجه نخست رفتن به میان مردم و گفت‌وگوی صادقانه با آنهاست. بیان صادقانه مشکلات به مردم و بیان انتظارات از آن‌ها و در میان گذاشتن راه‌حل‌ها از مزایای این گفت‌وگوی صادقانه است. از نگاه رهبری جنبه دیگر مردمی‌بودن مبارزه با فساد است. ایشان می‌فرمایند: «اگر ما به معنای واقعی کلمه می‌خواهیم در کنار مردم باشیم، باید بی‌امان با فساد و مفسد مبارزه کنیم.»
طبق تأکید مقام معظم رهبری «مردمی بودن به اد‌عاکردن نیست. با مردم، با زندگی مردم کنار بیاییم، مثل مردم زندگی کنیم، با طبقات مختلف مردم انس بگیریم. این، معنای مردمی بودن است.»
کارویژه دستیار رئیس‌جمهور برای مردمی‌سازی دولت
حالا دولت سیزدهم که با شعار مردمی‌سازی روی کار آمده و در مدت زمان سپری شدن تلاش کرده تا میان مردم بیاید و با آن‌ها گفتگو کند، دستیاری در امر مردمی‌سازی دولت منصوب کرده‌است. بر این اساس رئیس‌جمهور که از آغاز دولت تلاش کرده تا در میان مردم باشد و صحبت‌های آنان را بشنود، روز گذشته در حکمی «سید احمد عبودتیان» را به عنوان «دستیار رئیس‌جمهور در امر مردمی‌سازی دولت» منصوب و فرمانداران سراسر کشور را موظف به معرفی و انتصاب دستیار مردمی کرد. ایجاد «تحول مردم‌پایه و عدالت‌محور با تأکید بر ظرفیت جوانان» و «ارتقای اعتماد و امید مردم به دولت» از طریق «افزایش نقش و مشارکت مردم در اداره امور کشور»، «توسعه کارآمدی دولت در حل مسائل کشور به پشتوانه مردم»، «شتاب‌دهی به تحقق حکمرانی مردمی» و «غلبه بر سازوکار‌های ناکارآمد، پرهزینه و زمان‌بر بوروکراتیک» در پیشبرد اهداف «دولت مردمی» در چارچوب قوانین و مقررات کشور از جمله مأموریت‌هایی است که رئیس‌جمهور برای دستیار خود در امور مردمی‌سازی برشمرده‌است. همچنین ایجاد شبکه «همیاران مردمی دولت» به‌منظور کمک به تحقق انتظارات مذکور در سطح شهرستان‌ها، فرمانداران سراسر کشور را موظف به معرفی و انتصاب دستیار مردمی مأموریت دیگری است که رئیسی برای دستیار خود در امر مردمی‌سازی در نظر گرفته‌است.
به عمل کار برآید
به نظر می‌رسد مردمی‌سازی بیشتر از اینکه با ابلاغ و بخشنامه باشد، به باور و عملکرد مدیران بستگی دارد. اسیر شدن به بخشنامه و تعیین ساز و کار‌های خاص برای مردمی‌سازی می‌تواند به نقض غرض این مهم منجر شود. چیزی شبیه تجربه خصوصی‌سازی که حالا خود رئیس‌جمهور هم در صف منتقدان آن قرار گرفته‌است.
نخستین‌قدم برای مردمی‌سازی، باور مدیران ارشد و میانی دولت به مردمی‌سازی است. اگر بنا باشد مردمی‌سازی به معنای رها کردن امور و ترک نظارت‌ها باشد، بیشتر از آنکه فایده برساند مضر خواهد بود.
مردمی‌سازی نیاز به حمایت‌های قانونی بلندمدت (غیر از بودجه، مثلاً در قوانین پنج‌ساله توسعه) دارد وگرنه با سلایق مختلف دولت‌ها، دچار افتان و خیزان شده و به ثمر نمی‌رسد.
دولت مردمی شهید رجایی یا انقلاب مردمی امام خمینی با ساز و کار و شبکه‌سازی و ایجاد ساختار و معرفی دستیار به ثمر نرسید. رمز و راز مردمی بودن انقلاب اسلامی ایران و دولت شهید رجایی این بود که مردم آن‌ها را در کنار خود می‌دیدند و به عینه شاهد بودند، رئیس‌جمهور و مدیران‌شان درست همانند آن‌ها زندگی می‌کنند و همین مسیر باید در دولت سیزدهم دنبال شود.
سایر اخبار این روزنامه
روحانیت مردمی‌ترین و پرقدرت‌ترین نهاد اجتماعی
پرونده شفافیت قوای سه‌گانه بسته شد
یادآوری چند نکته به برادر عباد!
نان به دقیقه خوری بلای محیط‌زیست!
مردم در دولت صاحب منصب شدند
ترور مدافع حرم در تهران
من تا آزادی خرمشهر جنگیدم
اصلاح‌طلبی و پهلوانی؟ محاله!
استعدادیابی، پای لنگ ورزش ایران
«شیخ» پایه‌گذار جنگ‌های چریکی در خرمشهر بود
دیکته «اقتصاد انرژی» بر توافق با ایران
امریکا در بوق جنگ جهانی اتمی دمید
برنامه‌های روز چهارم خرداد در ۵ شهر
نامه‌ای به ترودو
