روزنامه جوان
1401/03/03
سینمای عقب‌مانده در تار «عنکبوت» کن
این اشتهای وصف ناشدنی برای ساخت فیلم درباره یک قاتل را باید حتی در تاریخ سینمای جهان یک مورد استثنایی قلمداد کرد. جالب اینجاست که هیچ‌کدام از آثاری که دراین باره ساخته شده، جنبه جنایی و پلیسی و دراماتیک پر رنگی که به طور عادی به فضای سینما نزدیک است، ندارند.دوستان سینماگری که از ایران تا فرنگ برای سینمایی کردن ماجرای یک قاتل احساس تکلیف کرده‌اند، اگر تمرکز و همت خود را خرج پرداختن به مشاهیر و مفاخر ایران می‌کردند، می‌توانستند دستکم دو سه چهره را از غبار بیرون بیاورند. هرچند همین فیلم‌ها (عنکبوت خارجی از روی تیزر‌ها و روایت‌هایی که نقل میشود) نشان می‌دهد که سازندگان به حد مطلوب، حتی بر فنون و تکنیک سینمایی، برای اقناع یا القای آنچه در نیت داشته‌اند، تسلط نداشته‌اند و متأسفانه آن قدر برخوردار از غیرت و عرق ایرانی هم نبوده‌اند تا بشود انتظار داشت روی ایران رنگ سیاه نپاشند.
یک عنکبوت از فجر تا کن
اینکه چرا سعید حنایی این قدر مهم میشود که از فجر در ایران تا کن در فرانسه میزبان آن می‌شوند، در نوع خود حکایت قابل تأملی است. اگر این قتل‌ها در مقدس‌ترین شهر ایران اتفاق نمی‌افتاد و قاتل زنجیره‌ای تظاهری، هرچند گنگ و ناقص، از مذهبی بودن ارائه نمی‌کرد، باز هم شاخک‌های سینمایی و انسانی! این منادیان هنر این قدر حساس می‌شد تا موضوع چنین مهم و استراتژیک شود؟
تا به حال سه فیلم درباره سعید حنایی، قاتل زنان روسپی ساخته شده است؛ یکی در قالب مستند و دو تا در قالب داستانی که نام این آخری «عنکبوت مقدس» است. بازیگرش همان دختری است که ۱۶سال پیش انتشار یک فیلم خیلی خصوصی اسمش را سر زبان‌ها انداخت تا به شهرت منفی تلنبار شده‌ای دست یابد و هر کس امروز او را می‌شناسد همان فیلم لو رفته برایش تداعی میشود.
خانم بازیگر پس از آن فیلم کذایی- که بعد‌ها به تصریح خود او معلوم شد از سوی یکی از هم‌صنفی‌ها در فضای مجازی منتشر شده- ناگهان غیب شد و سر از پاریس در آورد. رهاورد پذیرایی فرنگ از او چند فیلم ضد ایرانی شاخص است. در سال ۲۰۱۷ سر از فیلم ضد ایرانی «تابوی تهران» درآورد که از قضا باز مسئله جنسی! مضمون اصلی آن بود. این فیلم به‌طور موازی زندگی چند نفر را نشان می‌داد که در تهران به عنوان شهری غرق در تباهی و فساد زندگی می‌کنند و همه در خصوص مسائل جنسی دچار بحران هستند. این بار مدیر برنامه‌های خانم امیر‌ابراهیمی او را برای نقش‌آفرینی در فیلم دیگری با مضمون جنسی انتخاب می‌کند، اما جشنواره کن این روز‌ها با به نمایش درآوردن فیلم عنکبوت مقدس در بخش اصلی به شکلی دیگر از زهرا امیر ابراهیمی رونمایی می‌کند؛ بازیگری که انگشت اتهام از اول و تا به حال درباره مهاجرت و انزوای او به شکلی هدایت شده به سمت جامعه ایرانی است و در رسانه‌های ضدانقلاب و ایران‌ستیز از وی به عنوان زنی مظلوم و قربانی یک جامعه مردسالار یاد شده است.
سوژه‌ای جذاب برای ایران‌ستیزان
اصرار بر اینکه جامعه ایرانی دچار بحران جنسی است و این بحران در میان خانواده‌های مذهبی بیشتر است، باعث شده که سعید حنایی به سوژه‌ای جذاب برای ایران‌ستیزان تبدیل شود. ماجرای حنایی البته می‌توانست موضوع جذابی برای یک فیلم جنایی و پلیسی یا حتی در ژانر سینمای دلهره باشد، اما نگاه ایدئولوژیک به این ماجرا و ذوق‌زدگی ایران ستیزان سبب شده است، این قصه نه تنها در سینما به موضوعی تباه شده و دستمالی شده تبدیل شود، بلکه غلبه نگاه‌های سیاسی ظرفیت‌های فرهنگی و هنری آن را دستخوش خدشه کند.
اولین بار یک مستندساز به نام مازیار بهاری درباره سعید حنایی فیلم ساخت. اثری که نیت فیلمساز را لو می‌داد، چرا که سعی شده بود روی گزاره‌هایی که بر مذهبی بودن قاتل تأکید داشت، تمرکز کند. دو فیلم داستانی دیگر هم با همین نگاه ساخته شده‌اند. هرچند فیلمی که در ایران ساخته شده در ترسیم این خط مشی به دلایل مختلف موفق نبوده است. در مستند «و عنکبوت آمد» در همان ابتدا سعید حنایی را می‌بینیم که عنوان می‌کند پس از قتل چند روسپی احساس کرده در‌های آسمان باز شده و باران بیشتری می‌بارد! تأکید روی گنبد و مناره امام رضا (ع) و نشان دادن تصاویری از عزاداران در صحن و سرای بارگاه امام هشتم در مستند ذهنیت و انگیزه مستندساز را به شدت لو می‌دهد، چرا که این اتفاق می‌تواند در هر کلانشهر دیگری رخ بدهد، اما هرگز تا این اندازه مورد توجه رسانه‌ها قرار نمی‌گیرد. اگر مطبوعات زمان وقوع دادگاه بررسی شود، این مسئله خود را نشان می‌دهد که از همان ابتدا برخی رسانه‌ها که به موضوع قتل‌ها و بازتاب آن علاقه زیادی نشان می‌دادند به طرزی افراطی و هیستریک اصرار بر مذهبی بودن قاتل داشتند با اینکه نشانه‌های شخصیتی سعید حنایی چیز دیگری را نشان می‌داد. اینکه او آن قدر‌ها هم که تظاهر می‌کند در قید و بند مذهب نیست در اغلب روایت‌ها مغفول می‌ماند، چرا که مع‌الأسف رسانه در این سوی میدان در غفلتی عمیق به سر می‌برد. برای مثال قاضی پرونده در جریان دادگاه از حنایی سؤال می‌کند «تو که این قدر مدعی انگیزه‌های مذهبی هستی چرا با این زنان پیش از قتل رابطه جنسی برقرار می‌کردی!» و این‌ها بخش‌های سانسور شده هویت شخصیتی سعید حنایی در فیلم‌ها هستند. سابقه مشکلات حاد روانی سعید حنایی و اینکه او برای قتل زنان لازم ندیده حجت شرعی دست و پا کند، هم دلیل دیگری بر این است که مذهبی معرفی کردن او گزاره‌ای بی ربط است. اینکه همسر حنایی اعتقادات مذهبی داشته یا مادر و پدر او تقیدات دینی داشته‌اند، نمی‌تواند دلیل کافی برای دیندار بودن او باشد.
حیرت یک خبرنگار از حجم ایران‌ستیزی فیلم
حیرت رضا منتظری، خبرنگار سینماپرس که این روز‌ها در کن به سر می‌برد، پس از تماشای فیلم عنکبوت مقدس از حقد و کینه حامیان و سازندگان این فیلم نسبت به ایران حکایت دارد: «این قدر تصویر متحجر و عقب‌افتاده‌ای از ایران و ایرانی در این فیلم نشان داده میشود که برایم غیرقابل تصور بود، ماجرای سعید حنایی را در اوایل دهه ۸۰ به یاد دارم، اما این را به یاد نمی‌آورم که مردم اینگونه در حمایت از او به خیابان ریخته باشند و علیه حکم اعدام شعار داده باشند! هیچ قشری در ایران این قدر عقب‌مانده و واپسگرا نیست. با این قبیل فیلم‌ها دنیا با چه دیدی به ما نگاه می‌کند؟»
از جشنواره کن انتظاری نیست، اما وقتی یادمان می‌آید جشنواره فجر نیز میزبان فیلمی با همین مضمون به نام عنکبوت بود (نمایش برای اصحاب رسانه) و هیچ مدیر یا فیلمسازی وظیفه خود ندید روی بخش ناگفته و کتمان شده ماجرا نورافکن بتاباند، بیشتر کام‌مان از این همه انفعال تلخ میشود، با این حال می‌توان با اطمینان گفت هیچ ایرانی وطن دوستی از تماشای آثاری از این دست خوشحال نخواهد شد.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
برای تویی که نمی‌شناختیمت
تداوم دیپلماسی همسایگی
آوار متروپل در آبادان
ترور در تهران واکنش به تغییر بازی در سوریه
روحانیون با وجود فشار دشمن فرهنگ مقاومت را در اردوگاه‌ها حاکم کردند
زندگینامه نگاری داستانی مجال استناد را ضیق کرده است
سینمای عقب‌مانده در تار «عنکبوت» کن
۴ هزار شهید گویای نقش و سطوح مختلف حضور روحانیون در دفاع مقدس است
تقویت امنیت غذایی در ۲ سال پیش‌رو
رئیس قوه قضائیه: مسئولین و غیر مسئولین درباره گرانی‌ها کلی گویی نکنند
