عدم تعهد مردم و مسئولان به 128 گونه در حال انقراض

آرمان ملی- منیره چگینی: تقریبا هفته‌ای نیست که خبر کشته شدن یک جانور، که خطر انقراض نسل آنها را تهدید می‌کند، در خبرگزاری‌ها یا شبکه‌های اجتماعی منتشر نشود. این حیوانات یا به‌وسیله شکارچیان مجاز و غیر‌مجاز، قربانی سودجویی برخی از افراد یا سازمان‌ها می‌شوند یا به‌دلیل ناآگاهی مردم روستانشین که این جانداران ارزشمند را تهدیدی برای دام‌هایشان می‌دانند، کشته می‌شوند. در اين ميان، خرافات و عبور جاده‌ از اماکن حفاظت شده، نيز نقش پررنگي در کشته شدن جانوران وحشي دارد. اين امر تا حدي پيش رفته که به‌اعتقاد يکي از کارشناسان محيط زيست، برخي از روستاييان براي محافظت از چند مرغ و خروس، اسلحه برداشته و هر جانوري مانند پلنگ يا خرسي را مي‌کشند. طبق آخرين اعلام سازمان حفاظت از محيط زيست، خطر انقراض 128 گونه جانوري و مهره‌دار تهديد مي‌کند. اين در شرايطي است که کشور ما از لحاظ دارا بودن تنوع زيستي حداقل در خاورميانه رتبه اول را دارد، 200 گونه پستاندار، 500 گونه پرنده و 160 گونه دوزيست در ايران زندگي مي‌کنند، البته اگر آمار پرندگان مهاجر را محاسبه نکنيم. با اين حال فقط در يک ماه اخير حداقل چند قلاده يوزپلنگ آسيايي و خرس در کشور کشته‌ شده‌اند و اين اتفاق در شرايطي رخ مي‌دهد که خطر منقرض شدن اين‌گونه‌هاي ايراني، کماکان يکي از دغدغه‌هاي کارشناسان است. پس از کشته شدن پلنگ قائم شهر که به شهر پناه آورده بود و بنا به گفته فرمانده يگان حفاظت محيط زيست، هدف گلوله جنگي قرار گرفت، هيچ‌کسي منتظر نماند که يک اسلحه بيهوش کننده به دست آنها برسد و پلنگي که فقط 22 قلاده آن در کشور وجود دارد، زنده‌گيري شود. يک روز پس از اين اتفاق نيز، يک قلاده خرس قهوه‌اي به علت رفتارهاي نامناسب و غيراصولي چند نفر از اهالي روستاي کنازق شهرستان نمين زير چرخ‌هاي تراکتور تلف شد و مسئولان اين شهرستان در کنار جسد اين خرس، عکس يادگاري و افتخار آميز انداختند. طي روزهاي گذشته نيز بازهم ندانم کاري و عدم مسئوليت مردم به محيط زيست، به قلب تنوع زيستي ايران برخورد کرد و دو قلاده خرس در شيراز کشف گرديد. آنطور که ليلا جولايي، رئيس اداره حفاظت و مديريت حيات وحش اداره کل حفاظت محيط زيست استان فارس گفته است: لاشه يک خرس قهوه‌اي حدودا 5/1ساله در جاده شيراز- اصفهان و حوالي سيوند که در اثر برخورد با خودروها کشته شده بود توسط ماموران محيط زيست مرودشت يافت شد، يک خرس هم بر اثر شکار در اقليد تلف شده است. همچنين روز گذشته رئيس اداره روابط عمومي حفاظت محيط زيست کهگيلويه و بويراحمد اعلام کرد: يک پلنگ زخمي که به دو کارگر باغ و يک خانواده حمله‌ور شده بود، پس از شليک موفق دارت و بيهوش کردن پلنگ، متأسفانه به‌دليل جراحت ناشي از گلوله اسلحه تفنگ از نوع ساچمه زني که از قبل به پلنگ اصابت کرده بود ريکاوري موفقيت آميز نبود و پلنگ پس از نزديک به دو ساعت تلاش غروب جمعه تلف شد. البته اين بخشي از اخبار يک ماه گذشته است که رسانه‌اي شد و آماري از شکارهاي مجاز و غيرمجاز، تصادف حيوانات با خودرو در جاده‌هاي بياباني و حيوانات وحشي که به وسيله سگ‌هاي نگهبان گله‌ها کشته شده و جسدشان در حال پوسيده شدن است، کسي اطلاعي ندارد.
مردم بومي در مناطق خودشان راهنماي شکار مي‌شوند
يک کارشناس محيط زيست با ابراز نگراني از آمار مذکور و کشته شدن سريالي گونه‌هاي حيواني در حال انقراض به «آرمان ملي» مي‌گويد: «وقتي رئيس سابق سازمان حفاظت از محيط زيست که سال‌ها مسئول نگهداري از گونه‌هاي جانوري و گياهي بوده، اعلام مي‌کند بارورترين نقطه کره زمين (ميانکاله) يک قطعه زمين 90 هکتاري با قابليت توليد علوفه است! چه انتظاري از مردم شهرنشين و روستانشين داريد که براي حفظ گونه‌هاي جانوري تلاش کنند.» محمدحسين فاضلي در ادامه صحبت‌هايش بيشترين آمار شکار با مجوز رسمي در دوران تصدي‌گري آقاي کلانتري و خانم ابتکار به‌عنوان روساي سازمان حفاظت از محيط زيست، صادر شده است و متأسفانه نکته غم‌انگيز ماجرا اين است که برخي از مردم بومي منطقه در قبال مقدار کمي پول، خودشان شکارچيان را به کمينگاه‌هاي اصلي تردد حيوانات وحشي و آبشخورهاي آنها راهنمايي مي‌کنند که کمتر شکارچي آن را مي‌شناسد. در اين ميان به جاي چند پرنده، آنها يا گونه‌هاي ارزشمند بزکوهي را شکار مي‌کنند يا به سراغ پلنگ‌ها و خرس‌ها مي‌روند.» وي در ادامه به موضوع ديگري نيز اشاره دارد که از فقر فرهنگي و عدم تعهدپذيري برخي از ساکنان بومي سرچشمه مي‌گيرد، فاضلي در ادامه گفته‌هايش مي‌افزايد: «بسياري از روستاييان داراي تفنگ شکاري و جنگي‌اند و تا جانوري به محل زندگي آنها مي‌آيد، بدون اينکه توجهي به اين موضوع داشته باشند که آن جانور تا چه اندازه ارزشمند است، براي محافظت از چند مرغ و خروس يا گوسفند، مثلا يک پلنگ يا گونه‌ ارزشمند ديگري را مي‌کشند!. به‌نظر من يکي از مهم‌ترين اقدامات سازمان حفاظت از محيط زيست بايد آموزش به افرادي باشد که روستا يا محل زندگي‌شان در جوار مناطق حفاظت شده يا زيستگاه گونه‌هاي ارزشمند جانوري است. متأسفانه امروزه بسياري از آنها خودشان به معضل جدي براي جانوران تبديل شده‌ا‌ند.
خطر تشنگي حيات وحش


وي در ادامه صحبت‌هايش به مشکل آب و تشنگي حيات وحش نيز اشاره دارد و در اين رابطه با تاکيد بر اينکه بسياري از حيوانات با گرم شدن زمين و روند خشک شدن رودخانه‌هاي و تالاب‌ها، در معرض تهديد جدي و تلف شدن قرار دارند، مي‌گويد: چاره‌اي جز آبرساني دستي به حيات وحش مناطق درگير با بحران آب وجود ندارد، با وجود اينکه بسياري از متخصصان حيات وحش تاکيد دارند که ما نبايد به حيوانات وحشي به صورت دستي آبرساني کنيم، اما در شرايط بحراني موجود در برخي زيستگاه‌هاي کوهستاني و دشتي حيات وحش مثلا در استان خوزستان، ما فعلا چاره‌اي جز آبرساني دستي نداريم. به‌طور مثال، هم اکنون منطقه حفاظت شده کُرّايي خوزستان که زيستگاه مهم گونه‌هاي شاخصي مثل قوچ و ميش و کل و بز محسوب مي‌شود، به‌شدت دچار تنش آبي است و به همين دليل، ما تانکرها و مخازن زيادي را به اين منطقه انتقال داده‌ايم، زيرا به نظر مي‌رسد تا يک ماه آينده تمام آب بندهاي طبيعي اين منطقه خشک خواهند شد.