رفع تهدید و تحریم با رویکرد نگاه به شرق

رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار امامعلی رحمان رئیس‌جمهور تاجیکستان با اشاره به اشتراکات عمیق تاریخی، دینی، فرهنگی و زبانی ایران و تاجیکستان، دو کشور را همچون خویشاوند و برادر خوانده و فرمودند: «ظرفیت‌های گسترش همکاری‌های دو کشور در زمینه‌های مختلف بسیار فراتر از سطح کنونی است و باید با توجه به سیاست دولت ایران مبنی بر تقویت روابط با همسایگان، روابط دو کشور دچار تحول اساسی شود». این نگاه رهبری در حوزه سیاست خارجی اختصاص به تاجیکستان نداشته بلکه تقویت روابط ایران با تاجیکستان تابعی از رویکرد نگاه به شرق در حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. رهبر فرزانه انقلاب در این باره در ۲۹ بهمن ماه سال ۱۳۹۶ در جمع مردم آذربایجان شرقی نیز فرموده بودند: «در سیاست خارجی، ترجیح شرق بر غرب، ترجیح همسایه بر دور، ترجیح ملّت‌ها و کشور‌هایی که با ما وجه مشترکی دارند بر دیگران، یکی از اولویّت‌های امروز ما است.»
از نظر رهبر انقلاب، نگاه به شرق یک رویکرد منطقی، واقع بینانه و ضروری است که به دنبال استفاده از فرصت‌های ارتباطی با کشور‌های مختلف است. در بیانات ایشان، گزاره «ترجیح همسایه بر دور، ترجیح ملّت‌ها و کشور‌هایی که با ما وجه مشترکی دارند» دلالت بر ضرورت توجه ایران به کشور‌های همسایه و حوزه آسیا دارد. ایشان در دیدار اعضای مجمع جهانی اهل بیت علیهم‌السلام و اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های اسلامی در تاریخ ۲۶ مرداد ۹٤، با توجه به اهمیت آسیا، کار با این قاره را «مجاهدت» دانسته و می‌گویند: «آسیا یک قاره بزرگی است، ما در غرب آسیا قرار داریم. این منطقه منطقه بسیار حساسی است؛ منطقه‌ای است از لحاظ راهبردی مهم، از لحاظ نظامی مهم، از لحاظ منابع زیرزمینی مهم، از لحاظ ارتباط بین سه قاره (آسیا و اروپا و آفریقا) مهم. منطقه مهمّی است. روی این منطقه برنامه دارند، نقشه دارند؛ باید این نقشه‌ها را ببینیم چیست و با این (نقشه آنان) مقابله کنیم؛ این شد مجاهدت.»
رهبر انقلاب در دیدار نخبگان و استعداد‌های برتر در تاریخ ۲۵مهرماه ۱۳۹۷، حتی ارتباط علمی با کشور‌های پیشرفته آسیایی را در قالب رویکرد نگاه به شرق، بر همکاری با غرب ارجح دانسته و تصریح می‌کنند: «عمدتاً نگاه باید طرف شرق باشد؛ نگاه طرف غرب و اروپا و مانند این‌ها برای ما جز معطّل کردن، جز دردسر، جز منّت کشیدن و کوچک شدن هیچ اثری ندارد. باید نگاهمان طرف شرق باشد؛ کشور‌هایی هستند که می‌توانند به ما کمک کنند، می‌توانیم با چهره برابر با آن‌ها مواجه بشویم، ما به آن‌ها کمک کنیم، آن‌ها هم به ما کمک کنند، تبادل علمی با آن‌ها داشته باشیم.»
حقیقت این است که ما در طول دهه‌های گذشته نه تنها هیچ خیری از تلاش دولت‌های غربگرا در کشور (به‌ویژه در هشت سال اخیر) برای گسترش روابط با کشور‌های اروپایی و غرب نداشته ایم بلکه در مقاطع مختلف غرب از ظرفیت نسبی در روابط خود با جمهوری اسلامی برای تحت فشار قرار دادن ایران و امتیاز‌گیری بیشتر استفاده کرده و همواره شمشیر داموکلس را بر سر ایران گرفته و با زبان تهدید ضمن به خطر انداختن منافع ملی ایران در پی محدود‌سازی قدرت ایران بوده و تضعیف هرچه بیشتر جمهوری اسلامی ایران را هدف گرفته است. بر این اساس جمهوری اسلامی به دلایل متعدد منطقی و عقلانی رویکرد ترجیح نگاه به شرق بر نگاه به غرب به‌ویژه پس از دولت غربگرای روحانی را در دستور کار خود قرار داده است.


رویکرد نگاه به شرق که امروز به دلایل منطقی از جمله سیاست‌های استکباری و تحریمی و رفتار خصومت آمیز امریکا و اروپا نسبت به ایران، در اولویت برنامه‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد، به دنبال ارتباط سالم و تأمین امنیت و استقلال همه‌جانبه کشور و تضمین منافع ملی و عدم پذیرش زورگویی و سلطه با قدرت‌های شرقی و همسایگان است. در این رویکرد، اصل زیربنایی و بنیادین نه شرقی، نه غربی، محفوظ و غیرقابل تغییر است و افزایش روابط با همسایگان و کشور‌های شرق، با هدف تأمین منافع ملی و تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی و همچنین تقویت جبهه چندجانبه گرایی در جهان، دنبال می‌شود.
حضرت امام خامنه‌ای حداقل شش دلیل «دستیابی به بازار‌های بزرگ آسیا»، «توازن تجاری مناسب»، «منافع مشترک بالا»، «اثرگذاری کمتر دشمنان بر حوزه شرق»، «توان تکنولوژیکی و فناورانه بالای شرق» و «وجود پول‌ها و ارز‌های متفاوت و گسترده» را در توجیه و اثبات ارجحیت این رویکرد بر می‌شمارند. درباره دستیابی به بازار‌های بزرگ آسیا گفته می‌شود در رویکرد نگاه به شرق جمهوری اسلامی با یک بازار بزرگ ۷ هزار میلیارد دلاری مواجه است که حداقل ۱۶درصد نیاز این بازار (بیش از ۱۰۰۰ میلیارد دلار) در جمهوری اسلامی قابل تأمین است که به دلیل نگاه غلط دولت‌های غربگرا، سهم جمهوری اسلامی از این بازار اختصاصی ۱۰۰۰ میلیارد دلاری، متأسفانه حدود ٤۰ میلیارد دلار است. علاوه بر آن بازار کشور‌های همسایه به دلیل مرز‌های مشترک و پیوند‌های فرهنگی، دینی و زبانی یکی از مطمئن‌ترین راه‌ها برای بی اثر کردن تحریم‌ها به شمار می‌رود. همچنین نکته‌ای که از نگاه دقیق مقام معظم رهبری در گسترش روابط با تاجیکستان (و سایر کشور‌های همسایه) پوشیده نمانده است موضوع تأمین امنیت منطقه‌ای از طریق گسترش روابط و مناسبات نظامی به‌ویژه ظرفیت تولید پهپاد به‌عنوان یکی از مطمئن‌ترین راه‌های تأمین امنیت است.