توافق موقت دربرجام؛راه ميانبر

«آرمان ملی» تحولات پیرامون احیای برجام
را بررسی می‌کند؛
توافق موقت دربرجام؛راه ميانبر
  پرونده ایران در شورای حکام اهرم فشار غرب


برای امتیازگیری
آرمان ملی- حمید شجاعی:  شاید اگر گفته شود که توافق برجام امروز در حالت کما بسر می‌برد و چندان شرایط با ثبات و مساعدی ندارد سخنی به گزافه نرفته باشد. قدر مسلم آنطور که جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم گفته احتمال رسیدن به توافق رو به کاهش است. چنانکه وی شنبه شب در توئیتی آورد: «دوباره با حسین امیرعبداللهیان گفت‌وگو کردم. احتمال دستیابی به توافق و بازگشت به برجام در حال کاهش است؛ اما ما هنوز هم می‌توانیم با تلاش بیشتر این کار را انجام دهیم. من به عنوان هماهنگ کننده مذاکرات وین، در هر زمان آماده هستم تا راه حلی را برای آخرین مسائل باقی مانده تسهیل کنم.» با این حال روند اظهارات و فضای حاکم بر شرایط احیای برجام نشان می‌دهد که به رغم تمایل ایران برای از سرگیری مذاکرات و رسیدن به توافق اما طرف غربی به ویژه آمریکا چندان مایل به این مهم نیست. موید این امر را نیز می‌توان در نوع اظهار نظرهای مقامات آمریکایی مشاهده کرد. تروئیکای اروپا نیز هر چند که در ظاهر از تمایل به احیای برجام و پایبندی به این توافق صحبت می‌کنند اما در عمل چندان تحرکی در جهت حل مشکلات و اختلافات طرفینی انجام نمی‌دهند. در این میان آنچه که مسلم است اینکه گذشت زمان به نفع هیچ یک از طرفین نیست و فقط شرایط را برای رسیدن طرفین به توافق سخت‌تر می‌کند. در شرایط فعلی نه آمریکایی‌ها آنطور که خود گفته‌اند شرایط ایران را به خصوص خروج سپاه پاسداران از لیست تحریم‌ها برای از سرگیری مذاکرات و رسیدن به توافق می‌پذیرند و نه ایران حاضر به پذیرش خواسته‌های آمریکایی‌ها است.  در نتیجه اگر شرایط اینگونه پیش برود نمی‌توان امیدی به احیای برجام داشت اما برخی کارشناسان و صاحب نظران بر این عقیده‌اند که با مقداری تعامل و تسهیل شرایط می‌توان به رسیدن به توافق خوشبین بود.  البته اگر طرفین در راستای رسیدن به یک فهم مشترک در راستای دستیابی به توافق مقداری در مواضع خود انعطاف نشان دهند توافق در دسترس خواهد بود.
  توافق موقت
هر چه تنفس و تعلیق مذاکرات احیای برجام بیشتر طول می‌کشد، ‌شرایط برای احیای توافق هسته‌ای سخت‌تر می‌شود آن هم در شرایطی که آمریکایی‌ها دیگر توافق برجام را نه مثل آنچه در سال 2015 بود بلکه با خواسته‌های فرابرجامی در 2022 می‌خواهند. این در حالی است که در ماه‌های آینده انتخابات کنگره آمریکا نیز در پیش است و به قرائت بسیاری از کارشناسان از هم اکنون بسیار محتمل است که جمهوری‌خواهان مجالس آمریکا را از آن خود کنند. لذا اگر این اتفاق رخ دهد رسیدن به توافق اگر نگوییم غیر ممکن است اما بسیار سخت‌تر ازگذشته خواهد شد.  با این حال به نظر می‌رسدکه اگر طرفین به یک راه حل میانه برسند می‌توان پیش از انتخابات آمریکا نیز شاهد احیای برجام بود. چنانکه سید حسین موسویان دیپلمات سابق کشورمان می‌گوید: «چنانچه آمریکا، حداقل تا انتخابات نوامبر کنگره، قادر به دادن تضمین اجرای پایدار برجام نباشد و قدرت تصمیم گیری درمورد حذف سپاه از لیست سازمان‌های تروریستی را نداشته باشد، مصلحت این است که تهران و واشینگتن برای جلوگیری از مرگ دائمی برجام؛ یک توافق موقت داشته باشند تا مذاکرات احیای کامل برجام بعد از انتخابات کنگره آمریکا ادامه یابد.» در همین خصوص به نظر می‌رسد که گرچه بهترین سناریو احیا اجرای کامل برجام است اما درغیاب این سناریو، توافق موقت بهتر از فروپاشی برجام و بازگشت به شرایط پیشا برجام باشد.
  بهانه برای فشار بر ایران
مساله پرونده هسته‌ای ایران و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارد و ایران نیز همواره همکاری‌های لازم را داشته و به گواه خود آژانس در مقاطع مختلف فعالیت‌های هسته‌ای ایران کاملا صلح‌آمیز و در چارچوب N. P. T بوده است. با این حال گزارش اخیر و جهت‌دار رافائل گروسی مدیر کل آژانس در خصوص برنامه هسته‌ای ایران باعث شده تا غربی‌ها بهانه تازه‌‌ای برای تحت فشار قرار دادن ایران به دست بیاورند. چنانکه آمریکا و اروپایی‌ها از قطعیت صدور قطعنامه بر علیه کشورمان در شورای حکام خبر داده‌اند. دیاکو حسینی تحلیلگر مسائل بین‌الملل در این خصوص می‌گوید: «در صورت صدور قطعنامه شورای حکام و پاسخ ایران به هدف تشدید تنش، هیچ‌کس به اندازه روسیه به استقبال آن نخواهد رفت.  حداقل برای مدتی، تمرکز و توجهات غرب را از جنگ در شرق اروپا منحرف می‌کند و پرونده اتمی ایران را به ابزار معامله و چانه‌زنی برای گرفتن امتیاز در اوکراین تبدیل می‌کند.» این در حالی است که میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در خصوص بررسی موضوع ایران در شورای حکام در صفحه توییترش در واکنش به اظهارات تحلیل‌گری که گفته بود موضوع ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از روز دوشنبه با آغاز دور جدید نشست شورا بررسی خواهد شد، نوشت: «در واقع مساله ایران توسط شورای حکام آژانس، به احتمال زیاد روز چهارشنبه بررسی خواهد شد.» باید دید ماجرای پرونده ایران در شورای حکام به کدام سمت و سو خواهد رفت و غربی‌ها این پرونده را به دستاویزی برای فشار به ایران در جهت امتیاز دادن در برجام استفاده خواهند کرد یا خیر.