لحن قطعنامه تعیین کننده است

داریوش قنبری استاد دانشگاه وضعيت برجام نسبت به آنچه قبلا فکر مي‌کرديم، پيچيده‌تر شده و آنچه ديده مي‌شود با ارزيابي‌هايي که از اسفند سال گذشته داشتيم، متفاوت است و اوضاع به سمت بحران پيش مي‌رود. اميدواري‌هايي که داشتيم روز به روز نسبت به احياي برجام کاهش پيدا کرده و واقعيت اين است که شرايط براي احياي برجام تا حدودي بغرنج‌تر شده گرچه نمي‌توان کاملا قطع اميد کرد چون در دنياي ديپلماسي هر موضوعي امکان‌پذير است. به هرحال چند سناريو مي‌تواند در ارتباط با پرونده ايران در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مطرح شود. نخست اينکه قطعنامه‌اي صادر شود و ظاهرا اين بحث قطعي است اما ممکن است قطعنامه ملايمي شبيه قطعنامه 2020 صادر شود و انتظارات برجام در آن لحاظ شود. بحث تندروانه و افراط‌ گرايانه‌اي مطرح نشود که مذاکرات را به نوعي به بن‌بست بکشاند که باعث خلل در روند احياي برجام شود. با توجه به اوضاع و احوال بين‌المللي، شرايط روسيه و اوکراين و موضوع بحران انرژي که کشورهاي اروپايي با آن دست به گريبان هستند اين انتظار مي‌رود که مواضع طرف‌هاي اروپايي و آمريکا تا حدودي معتدل باشد و قطعنامه‌اي ملايم تدوين شود. لحن قطعنامه شوراي حکام تعيين مي‌کند که روند احياي برجام به چه صورت خواهد بود و مي‌تواند به منزله سيگنال در ارتباط با احياي برجام يا عدم احياي برجام باشد. به هر حال اگر لحن ملايمي را شاهد باشيم، مي‌توانيم به نوعي اميدوار به تداوم مذاکرات باشيم و اينکه طرف مقابل همچنان خواهان اين است که از طريق مذاکره راهکاري پيدا کند اما اگر قطعنامه شديداللحن و تندي صادر شود و بخواهد موضوع هسته‌اي ايران را به نهادهاي ديگر از جمله شوراي امنيت يا به سمت فعال کردن مکانيسم ماشه سوق دهد، مي‌تواند به منزله مرگ کامل برجام تلقي شود. سناريوي ديگر اين است که تروئيکاي اروپايي و آمريکا نسبت به احياي برجام و ادامه مذاکرات کاملا بدبين هستند و مي‌خواهند راه ديگري را در پيش بگيرند. با توجه به اوضاع و احوال بين‌المللي و بحران انرژي که کشورهاي اروپايي با آن درگير هستند، اين موضوع به مصلحت آنها نيست که به سمت فعال کردن مکانيسم ماشه پيش روند يا اينکه بخواهند پرونده را به شکل غيرمعقولي به شوراي امنيت ارجاع دهند. از اين رو به نظر مي‌رسد راهي را براي مذاکره يا آنچه شبيه 2020 صادر شد يا قطعنامه‌اي که راه مذاکره را کامل مسدود نکند، پيدا شود. چون اگر راه مذاکره مسدود شود قطعا و يقينا تروئيکاي اروپايي و دولت بايدن در شرايط فعلي دچار شرايط بدتري خواهند شد چون شرايط بين‌المللي به گونه‌اي نيست که به اين سمت و سو حرکت کنند. به هر حال يک سناريو هم اين است که تروئيکاي اروپا و آمريکا به دنبال اين باشند که از طريق قطعنامه به ايران فشار وارد شود تا ايران را وادار به دادن امتياز در مذاکرات کند. در نهايت بايد منتظر لحن قطعنامه باشيم که سرنوشت برجام را کاملا مشخص خواهد کرد.