حذف بومی آمونیاک از پساب صنعتی ۹۸ درصد ارزان‌تر از فناوری خارجی

بر اساس مطالعات علمی منتشر شده، اقامت در مناطق مسکونی مجاور با صنایع پتروشیمی منجر به افزایش ریسک ابتلا به سرطان کبد، ریه، مغز و خون خواهد شد. همچنین این آلودگی‌ها باعث ایجاد مشکلات باروری، سقط و تولد نوزادان دارای نقص ژنتیکی هم می‌شود.
فاضلاب تمامی صنایع بعد از تصفیه‌خانه صنعتی راهی رودخانه‌ها می‌شود و بر اساس دستورالعمل سازمان حفاظت محیط‌زیست این خروجی‌ها باید پایش شود. اگر میزان آلودگی آب از استاندارد‌های زیست‌محیطی بالاتر باشد در مرحله نخست به واحد صنعتی مربوطه تذکر و اخطار داده می‌شود تا آلودگی را برطرف کند. اگر این اقدام از سوی صنایع متخلف صورت نگرفت، از طریق مراجع قضایی تحت پیگرد قرار خواهند گرفت.
تصفیه نکردن پساب خروجی مجتمع‌هایی که در فهرست صنایع آلاینده هستند، طبق تبصره ماده ۳۸ قانون مالیات بر ارزش افزوده مشمول جریمه سنگین است. ضمن اینکه واحد آلاینده محکوم به رفع آلودگی هم هست.
یکی از خطرناک‌ترین مواد درون پساب پتروشیمی‌ها، آمونیاک است. این ماده دارای مولکول‌های بسیار سبکی است که به سرعت پخش می‌شود. این ماده هم دارای خاصیت اشتعال‌پذیری و هم سمی است. اکنون محققان یک شرکت دانش‌بنیان اکنون در روشی منحصربه فرد، موفق به حذف اوره و آمونیاک از پساب صنعتی صنایع پتروشیمی شدند. میلاد تاج الدینی، مدیر عامل این دانش‌بنیان در گفتگو با «جوان» به تشریح این فناوری منحصربه فرد پرداخت. هسته اولیه شرکت شما با چه هدفی و به چه شکلی ایجاد شد؟


هسته اولیه شرکت ما از سال ۹۶ شکل گرفته‌است و هدف هم از همان اول حذف آمونیاک از پساب مجتمع‌های پتروشیمی بود. اولین بی‌مهری ما از پتروشیمی شیراز (نزدیک‌ترین واحد پتروشیمی به این دانش‌بنیان) بود. ولی درجا نزدیم و کارمان را ادامه دادیم و عیب و ایراد‌های طرح مان را هم برطرف کردیم. طرح‌مان را به پتروشیمی پردیس ارائه دادیم و همزمان هم کار ثبت اختراع فناوری‌مان را هم انجام دادیم. در پتروشیمی پردیس از سال ۹۸ کارمان را شروع کردیم. سه مرحله مهم تست آزمایشگاهی، تست نیمه‌صنعتی و تست صنعتی را هم با موفقیت پشت سر گذاشتیم.
طرح شما چه آزمایش‌هایی را از سر گذراند و چه نظارت‌های علمی بر آن صورت گرفت؟
فناوری خودمان را زیر نظر دانشگاه اهواز به عنوان ناظر طرح و همکاری دکتر غلامیان (رئیس بخش تحقیق و توسعه پتروشیمی پردیس) شروع کردیم. در مقیاس آزمایشگاهی همه چیز موفقیت‌آمیز بود. در مقیاس نیمه‌صنعتی هم جواب‌ها عالی بود. بعد با مشورت مهندسان و محققان پتروشیمی پردیس تصمیم گرفتیم که یک تست سه ماهه و ۳۰ نوبته را در مقیاس هر بار ۳۰۰ مترمکعب پساب انجام دهیم. این تست میدانی هم خوشبختانه با موفقیت همراه بود. بعد از این آزمایش حالا نوبت این بود که مهندسان پتروشیمی پردیس هم به این نتیجه برسند که این طرح برای مجتمع آن‌ها مناسب است و به کارشان می‌آید. حدود یک‌سال و ۱۰۰ نوبت، هر نوبت ۳۰۰ مترمکعب پساب یعنی حدود ۳۰ هزار مترمکعب یا ۳ میلیون لیتر پساب را تصفیه کردیم و آمونیاک آن را که بالاتر از حد مجاز بود به پایین‌تر از حد مجاز رساندیم. این تصفیه با هزینه حداقلی یعنی کمتر از یک میلیارد تومان برای یک بازه یک‌ساله انجام شد.
در حال حاضر فناوری شما در چه صنعتی در حال اجراست؟
در ادامه ما فناوری خود را به پتروشیمی زاگرس ارائه دادیم و خوشبختانه با استقبال مهندسان پتروشیمی زاگرس روبه‌رو شد. مهندسان پتروشیمی زاگرس با ما همکاری زیادی کردند و در حال حاضر این طرح در این پتروشیمی در حال اجراست. الان هم با بقیه پتروشیمی‌ها در حال مذاکره و معرفی فناوری هستیم تا بتوانیم با کمک آن‌ها معضل پساب محیط‌زیستی سایر پتروشیمی‌ها را هم حل کنیم.
چه پالایشگاه یا پتروشیمی‌هایی می‌توانند از فناوری شما استفاده کنند؟
همه پتروشیمی‌هایی که با خوراک گاز طبیعی فعالیت می‌کنند، به هر نحوی که شده با مشکل آمونیاک در پساب خروجی مجتمع خود دست به گریبان هستند. ضمن اینکه تمام پالایشگاه‌هایی هم که خوراک آن‌ها گاز طبیعی است همین مشکل آمونیاک در پساب خود را دارند.
چه کم‌کاری‌هایی در این زمینه وجود داشت؟
برخی پتروشیمی‌ها حتی با توجه به به اینکه سازمان محیط‌زیست آن‌ها را مجبور به تصفیه پساب کرده‌اند، اما اهمیتی برای رفع این موضوع قائل نیستند. مثلاً در پتروشیمی اراک پساب‌ها به راحتی در رودخانه‌ها رها‌سازی می‌شود.
مزایای طرح شما نسبت به فناوری‌های دیگر چیست؟
فناوری ما برای تمام این پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها مورد‌نیاز است و بین تمام طرح‌های فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی که وجود دارد، طرح ما کم‌هزینه‌تر است. فناوری ما نیازی به استقرار تجهیزات ثابت گران‌قیمت ندارد. شرایط عملیاتی هم که باعث متغیر شدن پساب‌ها می‌شود، تأثیری در فناوری ما ندارد؛ یعنی در حالت‌های اسیدی مختلف، دما‌های مختلف، بار آلودگی پایین و بار آلودگی بالا می‌توان از فناوری ما استفاده کنند.
برای حذف آمونیاک از هر شیوه دیگری که بخواهیم کار کنیم، حداقل باید ۳ میلیون دلار یا ۱۰۰ میلیارد تومان هزینه کرد، ولی در طرح ما برای یک‌سال تصفیه کمتر از ۲ میلیارد تومان است. مثلاً همان پتروشیمی پردیس سالی یک میلیارد دلار صادرات دارد که ۲ میلیارد تومان در برابر آن هیچ است، اما سود زیادی به محیط‌زیست می‌رسد.