تحریم به سبک «صدر»

زهره صفاری/ رهبر جریان صدر تهدید چند روز قبل خود را عملی کرد و در اوج بحران سیاسی عراق به 73 نماینده این فراکسیون دستور داد تا استعفانامه‌های خود را تقدیم رئیس پارلمان کنند. اقدامی که گرچه از سوی جریان صدر، فداکاری میهنی خوانده شد اما به باور تحلیلگران می‌تواند بغداد را با چالش‌های بزرگ و سناریوهای مبهمی روبه‌رو کند.
به گزارش «شفق نیوز»، نمایندگان جریان صدر چند روز پس از آن‌که استعفانامه‌های خود را در دفتر «مقتدی صدر» در نجف امضا کردند، با درخواست رهبرشان از «حسن العذاری»، رئیس فراکسیون صدر در پارلمان، همگی استعفای رسمی خود را تقدیم رئیس پارلمان کردند. مقتدی صدر در این نامه به «العذاری»، با تأکید بر اینکه اقدام نمایندگان، فداکاری به خاطر وطن و ملت برای نجات آن از سرنوشت نامعلوم بوده است، پایان حضور صدری‌ها در ائتلاف سه گانه موسوم به نجات ملی را اعلام کرد. در پی این حرکت هماهنگ، «مقتدی صدر» دستور تعطیلی همه مؤسسات زیر نظر جریان صدر به استثنای چند نهاد خاص را نیز صادر کرد. «محمد الحلبوسی»، رئیس پارلمان عراق که به باور برخی نمایندگان سابق این کشور در صورت انحلال پارلمان و برگزاری انتخابات، شانس زیادی برای ابقا در جایگاهش ندارد، در پی تأیید هر 73 استعفانامه فراکسیون صدر در توئیتی اعلام کرد: «در پاسخ به درخواست مقتدی صدر، به رغم ناخشنودی از استعفای برادران و خواهران در این فراکسیون با این اقدام موافقت کردم.»
«مسعود بارزانی»، رهبر حزب دموکراتیک کردستان نیز که گفته می‌شود پیش از دستور رسمی «مقتدی صدر» به نمایندگان فراکسیونش، در تماس تلفنی با رهبر حزب صدر در جریان این تصمیم قرار گرفته بود، در توئیتی با اعلام حمایت از این تصمیم نوشت: «ما به تصمیم «مقتدی صدر» احترام می‌گذاریم و پیگیر وقایع پس از این اقدام هستیم.» براساس اعلام منابع آگاه، چهارچوب هماهنگی شیعیان گرچه تا عصر دیروز هنوز موضع رسمی خود را در این باره اعلام نکرده بود اما بلافاصله نشستی پشت درهای بسته برگزار کرد. تحلیلگران بر این باورند در صورتی که تأیید این استعفانامه‌ها در کمیته انتخابات نهایی شود، سناریوهای مختلف و تنش زایی آینده سیاسی عراق را تهدید می‌کند. این در حالی است که منابع خبری از کناره‌گیری «جعفر صدر»، کاندیدای این فراکسیون برای نخست‌وزیری نیز خبر داده‌اند.
چشم‌انداز گنگ یک تصمیم


تبعاتی که دستور «مقتدی صدر» برای کناره‌گیری نمایندگانش از پارلمان برای سیاست بحران‌زده عراق رقم خواهد زد، قابل پیش‌بینی نیست اما سیاستمداران کهنه کار عراقی از بروز بحران‌هایی که این استعفای دسته جمعی ایجاد خواهد کرد، ابراز نگرانی کرده‌اند. به نوشته «الجزیره»، «علی موسوی»، نماینده سابق و پژوهشگر دانشگاه بغداد معتقد است: «بدون شک صدر، این واقعیت را که تشکیل دولت بدون احزاب شیعی، غیرممکن است، پذیرفته است. گرچه انزوای او یک شکست به شمار می‌رود اما هواداران او که برای اخراج اشغالگران امریکایی جنگیدند همچنان دارای قدرتی هستند که بتوانند آتش تظاهرات صدها هزار نفری را در عراق شعله ور کنند.»
در عین حال با توجه به اینکه در قوانین عراق خالی شدن هر کرسی پارلمان، فرصت ورود را به کاندیداهای لیست دوم منتخبان می‌دهد این امر برای چهارچوب هماهنگی شرایطی ایجاد می‌کند که تعداد کرسی‌های خود را بالا ببرد؛ موضوعی که بدون شک جریان صدر براحتی از کنار آن عبور نخواهد کرد. از طرفی گرچه یکی از رهبران چهارچوب هماهنگی شیعیان راه بازگشت جریان صدر به میدان سیاسی را بدون مانع می‌داند اما برخی ناظران معتقدند تأییدیه کمیسیون انتخابات درباره این استعفای گروهی، مرحله بعدی عرصه سیاسی عراق را روشن خواهد کرد و در این برهه است که چهارچوب هماهنگی با قدرت به دست آمده خود دور جدید مذاکرات با احزاب را آغاز می‌کند. در همین حال در محتمل‌ترین سناریو، چهارچوب هماهنگی درصدد متقاعد کردن جریان صدر به تجدیدنظر برمی‌آید که اگر این اتفاق بیفتد چهارچوب هماهنگی با 50 نماینده شیعی با صدر می‌تواند اکثریت پارلمان را از آن خود کند. در این شرایط انتخاب نخست‌وزیر در دستور کار این اکثریت قرار گرفته و پست‌های وزارتخانه‌ای با ترتیب 8 پست شامل یک وزارتخانه حاکمیتی برای جریان صدر و 4 پست شامل 3 وزارتخانه حاکمیتی برای چهارچوب هماهنگی شیعیان خواهد بود.
واکنش احزاب عراقی به استعفای صدری‌ها
گرچه موضع چهارچوب هماهنگی شیعیان در این باره می‌تواند حائز اهمیت باشد اما این ائتلاف شیعی پس از چندین ساعت از اعلام هرگونه موضع رسمی خودداری کرد و حتی حزب «ائتلاف قانون» به ریاست نوری المالکی نیز بر این امر صحه گذاشت. در این حال به نوشته «ایسنا» به نقل از «بغداد الیوم»، «علی الفتلاوی» یکی از رهبران چهارچوب هماهنگی با استقبال از این استعفا گفت: «از آنجا که انتخاب نخست‌وزیر سهم گروه شیعیان است، چهارچوب هماهنگی با نمایندگان مستقل برای انتخاب شخصی برای اداره دولت همکاری خواهد داشت چراکه با پذیرش استعفانامه‌ها، شمار نمایندگان چهارچوب افزایش خواهد داشت.»
در همین حال «خمیس الخنجر» رئیس ائتلاف السیاده در واکنش به استعفای اعضای فراکسیون صدر گفت: «فداکاری بزرگ جریان صدر برای وطن و اصلاح روند سیاسی عراق قابل تقدیر است.» این در شرایطی است که مقتدی صدر نیز پیش‌تر حزب دموکرات کردستان و ائتلاف السیاده را به عنوان هم پیمانان جریان صدر در ائتلاف نجات میهن خوانده بود.