سکته زیست دانشجویی در دوران کرونا

اکرم رضایی ثانی
خبرنگار
تغییر زیست دانشجویی با تأثیر از غیرحضوری شدن دانشگاه‌ها آغاز شد. دانشگاه، «جامعه پذیری» را به جوانان پس از دوران دانش‌آموزی با شروع دوران دانشجویی تعلیم داده و یک جهش اجتماعی برای فرد را در پی دارد. انجمن، شورا، کانون‌های فعال دانشجویی، جشنواره‌ها و تمامی فعالیت‌های فرهنگی- دانشجویی که می‌تواند از محورهای تأثیر‌گذار در جامعه‌پذیری باشد پس از گذشت دو سال و نیم تعطیلی، مجدداً با هدف‌هایی از جمله تقویت زیست دانشجویی آغاز به کار می‌کنند.  



عبدالحسین کلانتری به‌عنوان معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره آسیب‌های اجتماعی در میان دانشجویان که متأثر از دوری از دانشگاه و اجتماع بوده، بیان کرد: نزدیک به سه سال پاندمی کرونا تأثیرات عمیقی روی دانشجویان گذاشته است. درست است که بر حسب ظاهر فرایندهای آموزشی برقرار بوده و دانشجویان به‌صورت مجازی سر کلاس حضور داشتند، اما از یک سو دانشگاه به حوزه آموزش به‌صورت یک طرفه آن هم به شکل مجازی خلاصه نمی‌شود،بلکه ابعاد فرهنگی اجتماعی دانشگاه می‌تواند از بخش آموزش آن مهم‌تر باشد تا دانشجویان بواسطه زیست در محیط دانشگاه و متعلقاتش که شامل خوابگاه‌ها و مانند آن می‌شود ارتقای شخصیت پیدا کنند و جامعه‌پذیر شوند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: لذا با مجازی شدن آموزش و غیر حضوری شدن کلاس‌ها عملاً اختلال بزرگی در فرایند جامعه‌پذیری دانشجویان رخ داده و زیست دانشجویی را مختل کرد. از طرف دیگر ما با حضور جدید الورودها در دانشگاه مواجه شدیم که پیش‌تر دانش‌آموز بوده و قبلاً تجربه‌ای برای حضور در دانشگاه نداشتند و به همین خاطر با اختلال‌هایی در فرایندهای تربیتی و جامعه پذیریشان مواجه شدند، لذا دانش‌آموزانی داشتیم که شاید چندان با آداب دانشگاه آشنا نبودند، از این‌رو  فرایند جامعه‌پذیری و زیست دانشجویی دچار اختلال شده است.
معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اظهار داشت: دفعتاً تصمیم بر بازگشایی دانشگاه‌ها اجرایی شد که البته تصمیم خوبی هم بود، زیرا شاخصه‌ها، آمار و ارقام دلالت بر این داشت رغبت زیادی از سوی دانشجویان وجود دارد. از طرفی آمارهای نگران کننده‌ای در خصوص فضای غیر حضوری وجود داشته، یعنی آمارها دلالت بر کاهش امید به آینده در دانشجویان داشته است.
کلانتری افزود: تحلیل ما این بود که بازگشایی دانشگاه‌ها با تمام سختی‌ها و مضایقی که برای سیستم آموزش عالی کشور دارد، حتی با فشارهای مالی و مشکلات بنیادی زیرساختی که دانشگاه با آنها مواجه بوده می‌تواند بسیاری از این آسیب‌ها را مرتفع سازد، به همین خاطر دانشگاه‌ها بازگشایی شد.
وی ادامه داد: ما با دانشجویانی رو به رو بودیم که شاید تراز آسیب‌های اجتماعیشان اندکی بالاتر از قبل بود و نمی‌توان منکر این شد و شاخص‌ها و ارقام دلالت دارد که در بسیاری از زمینه‌ها دچار آسیب‌های جدی بودیم. تحلیل ما این بود، قسمت بزرگ آسیب‌ها، ناشی از کرونا بوده که البته مشکلات بیرونی هم وجود داشته و هنوز هم سرجای خودش  است. البته که نمی توان از معاضدت و ضدیت دشمنان که در فضای رسانه ای و فضای مجازی داشتند، در قبال آسیب‌هایی که متوجه دانشجویان است غافل شد.کلانتری اضافه کرد: درعین حال اما بخشی که مدیریت پذیرتر و در دسترس‌تر بود این بود که با رونق فعالیت‌های فرهنگی، درگیر کردن دانشجویان با مسئولیت اجتماعی در دانشگاه، تعهداتی که نسبت به جامعه خودشان دارند و درگیر کردن آنان با نظام حل مسائل جامعه و دانشگاه می‌توانیم این مشکلات را رفع کنیم. از این‌رو اصلی‌ترین برنامه ما احیای تشکل‌ها، کانون‌ها، انجمن‌های علمی و احیای رویدادهای متنوع بود، تلاشمان بر این بود با حفظ پروتکل‌ها آن رویدادها را دوباره زنده کنیم که جشنواره حرکت، جشنواره کمند و سایر جشنواره‌ها و برنامه‌ها را داشتیم که وزارت علوم و تحقیقات متولی آن است.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و تحقیقات بیان کرد: اگر به تک تک دانشگاه‌ها رجوع کنید می‌بینید که حجم گسترده‌ای از فعالیت‌ها در حال رخ دادن است. با ابلاغ و دستور ویژه‌ای که وزیر در خصوص تخصیص سه درصد اعتبار دانشگاه‌ها به بحث‌های فرهنگی داشت، به نظر می‌رسد که افق خیلی روشن‌تر و فضا خیلی بهتر خواهد شد. این کمک می‌کند دانشجویان، درگیر فضاهای فرهنگی و اجتماعی‌ شوند و از شرایط  دارای آسیب‌ فاصله بگیرند.
وی بیان کرد: تحقیقات متعدد دانشگاه‌های داخل و خارج نشان داده به میزانی که فعالیت اجتماعی فرهنگی دانشجویان زیاد می‌شود میزان آسیب‌های اجتماعی کم می‌شود، یعنی میزان فعالیت جمعی که افراد دارند و میزان فعالیت‌های اجتماعی و مسئولیت و تعهد اجتماعی موجب کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌شود.
معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در پاسخ به این سؤال که «آیا اجباری برای دانشجویان جهت حضور و عضویت در کانون‌های صنفی و شوراها وجود دارد؟» گفت: اصلاً اجباری در این زمینه وجود ندارد، زیرا این کار کاملاً داوطلبانه است. فعالیت در انجمن‌ها، کانون‌ها، تشکل‌ها، هیئات و گروه‌های جهادی کاملاً یک کار داوطلبانه است و تمام مزیتشان به داوطلبانه و اختیاری بودنشان است و اگر غیر از این باشد اصلاً معنی ندارد. اجبار در این فعالیت‌ها نه امکان داشته و نه حق چنین چیزی وجود دارد.
کلانتری در واکنش به اینکه «چه کاری از معاونت فرهنگی قبلی مانده بود که اکنون باید ادامه یابد؟» گفت: معاونت فرهنگی قبلی درگیر فضای کرونایی بود و باید اقتضائات را درک کرد.
وقتی دانشگاه درگیر فضای کرونایی و آموزش غیر حضوری شد، کارشناس فرهنگی در دانشگاه هیچ کاری نمی‌کرد و ساختار فرهنگی هیچ طوری نمی‌شد، لذا بواسطه شیوع کرونا و سلطه فضای کرونایی ساختارهای فرهنگی در دانشگاه‌ها، بودجه فرهنگی در دانشگاه‌ها و کارشناسان فرهنگی دچار آسیب‌های جدی شدند و بخش بزرگی از کارشناسان از واحد فرهنگی به حوزه‌های دیگر رفتند و بودجه‌شان نیز کم شد، چون بودجه فرهنگی چندان معنایی نداشت و کارهای فرهنگی عموماً حضوری و عملی است.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در پایان افزود: بخشی از فعالیت‌های فرهنگی در فضای مجازی امتداد پیدا کرد ،اما فعالیت های میدانی مانند اردوهای دانشجویی عموماً تعطیل و طبیعتاً بخشی از این هزینه‌ها هم تعطیل شد. خیلی از انجمن‌های علمی متفرق شدند و دیگر از حیز انتفاع ساقط شدند و اکنون در حال جمع‌آوری آنها هستیم تا انجمن‌ها و اتحادیه‌ها مجدداً شکل بگیرد. ما در حال بسترسازی هستیم تا دانشجویان دور هم جمع شوند. بخش کثیری از انجمن‌ها، تشکل‌ها و کانون‌ها نتوانستند انتخاباتشان را برگزار کنند، لذا بدنه مدیریتی سه سال پیش ماند و بدنه مدیریتی جدیدی هم که آمده طی ساز و کاری به ساختار قبلی متصل نشد.