ریشه کاهش قیمت ارز در سیاست داخلی است نه خارجی

در جریان مبادلات روز گذشته بازار آزاد ارز، نرخ دلار تا مرز ۳۰‌هزارو ۲۵۰ تومان نزول کرد، عده‌ای این رویداد را به سفر خارجی یکی از مقامات اروپایی به ایران و تحولات مرتبط با احیای برجام نسبت دادند و عده‌ای دیگر نیز با انتقاد از اینکه چرا نسبت‌دهندگان کاهش نرخ دلار به حضور مقام اروپایی در ایران، حضور مقامات سایر کشور‌ها در ایران را نادیده می‌گیرند، معتقدند سیاست‌های اعمالی دولت و بانک مرکزی نرخ دلار را کاهش داد، در همین راستا نرخ طلا و سکه نیز به جهت افت بهای ارز با کاهش مواجه شد.
نرخ ارز در دولت حسن روحانی حساسیت زیادی به اخبار مرتبط با برجام داشت، به طوری که حتی رئیس دولت دوازدهم از پیش‌بینی خود برای دلار ۱۵ هزار تومانی در صورت احیای برجام پرده‌برداری کرده بود، اما نه تنها آن پیش‌بینی درست از آب درنیامد بلکه در دولت دوازدهم نرخ دلار حتی تا مرز ۳۳ هزار تومان نیز صعود کرد و متناسب با تحولات مرتبط با برجام نرخ ارز نوسان پیدا می‌کرد و گاه این شائبه تشدید شد که در بازار ارز و طلا و سکه عده‌ای متناسب با اخبار و تحولات برجامی در حال نوسان‌گیری از بازار‌های مذکور هستند.
به هر ترتیب در دولت گذشته شرایطی ایجاد شد که رئیس کل بانک مرکزی وقت خواست شانس خودش را برای ریاست جمهوری بیازماید، از این رو برخی تحلیلگران پیش‌بینی کردند جهت دستاورد‌سازی، نرخ ارز در اواخر دولت دوازدهم و پیش از برگزاری انتخابات با افت مواجه شود و همین مهم نیز اتفاق افتاد، به طوری که نرخ دلار از محدوده ۳۳ هزار تومان تا محدوده ۲۳ هزار تومان کاهش یافت.
دلیل کاهش قیمت فوق واقعی بود یا خیر تشخیص با اهل فن است، اما به نظر می‌رسد در دولت قبل متناسب با اخبار مرتبط با برجام، نرخ ارز با نوسان‌هایی همراه می‌شد که عده‌ای اثرپذیری نرخ ارز از اخم‌ها و لبخند‌های برجامی را واکنش طبیعی بازار و عده‌ای نیز وسیله‌ای برای نوسان‌گیری تعبیر می‌کردند، از این رو گفته شد دولت‌های یازدهم و دوازدهم اقتصاد ایران را به برجام گره زدند و قرار بر این شد در دولت سیزدهم از اقتصاد ایران برجام‌زدایی شود تا اقتصاد مسیر طبیعی خود را در جهت پیدا کردن راهکاری برای خنثی‌سازی تحریم‌ها با احیای برجام یا بی‌احیای برجام بپیماید.


مدافعان دولت گذشته در ۹ ماهی که از دولت سیزدهم می‌گذرد، هنوز بسیاری از پست‌های دولتی و وابسته به دولت را در اختیار دارند و بخشی از آن‌ها بر این باورند که بهبود اقتصاد راهی بهتر از رفع تحریم‌ها با کلید احیای برجام ندارد، از این رو افت نرخ ارز طی روز‌های گذشته را به تحولات و سفر‌های برجامی و به ویژه حضور بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نسبت می‌دهند و بر این باورند که اگر طی ۹ ماه گذشته سایه تحریم بالای سر نفت ایران وجود نداشت، کشور می‌توانست با فروش نفت ارزآوری خوبی داشته باشد و بخشی از تورم و گرفتاری‌های اقتصادی تجربه‌شده در کشور اصلاً اتفاق نمی‌افتاد.
نادیده گرفتن بخشی از تحولات
از سوی دیگر مخالفان دیدگاه فوق می‌گویند چرا به سفر مقامات به‌ویژه رؤسای جمهور سایر کشور‌ها به ایران که پیش از سفر بورل به ایران رقم خورد، اشاره نمی‌شود و تا کی قرار است با نادیده‌گرفتن بخشی از دنیا صرفاً همه تحولات کشور و بازار ارز را به اروپا و امریکا نسبت داد، در صورتی که پیش از این نرخ ارز تا مرز ۳۴ هزار تومان بالا رفت، اما اعمال سیاست‌های دولت سیزدهم و بانک مرکزی نرخ دلار را تا محدوده ۳۲ هزار تومان کاهش داد و سپس این روند تا محدوده ۳۰‌هزار و ۲۵۰ تومان ادامه یافت. صاحبان دیدگاه فوق صرفاً معتقدند سفر مقامات اروپایی به ایران جهت پیگیری موضوع برجام با اثر سیاست‌های اقتصادی دولت در حوزه ارزی و نزول نرخ ارز از محدوده ۳۲‌هزار تومان تا ۳۰‌هزار و ۲۵۰ تومان همزمان شده است و افت نرخ ارز ارتباط چندانی با موضوع برجام ندارد.
معتقد به اثر ۲ رخداد
در این بین یک گروه نیز صاحب این دیدگاه هستند که تحولات پیرامون برجام و سیاست‌های اقتصادی دولت با هدف کاهش نرخ ارز هر دو در افت نرخ ارز مؤثر واقع شده و تحولات مرتبط با احیای برجام افت آسانسوری نرخ ارز در بازار آزاد را تسریع کرده است.
به هر ترتیب دلیل افت نرخ ارز هر چه که باشد، این رویداد در بازار طلا و سکه نیز اثر گذاشت و باید دید افت نرخ ارز در بازار آزاد تا محدوده ۳۰‌هزار تومان تثبیت می‌شود یا اینکه این افت ادامه می‌یابد.
نکته مدنظر افکار عمومی آن است که قیمت کالا و خدمات صرفاً در جریان صعود ارز از این بازار اثر می‌پذیرند و مواقعی که نرخ ارز با افت مواجه می‌شود، دیگر از افت نرخ ارز اثرپذیری ندارد، البته این موضوع در بازار طلا و سکه صدق نمی‌کند و عموماً منظور سایر کالا‌ها همانند لوازم الکترونیکی، خانگی و موادغذایی است.
سیاست مقاوم‌سازی اقتصاد رها نشود
از سوی دیگر با توجه به اینکه انتظار رفع تحریم‌ها با کلید برجام و دستیابی به دارایی‌های بلوکه‌شده و کسب درآمد‌های ناشی از صادرات نفت و مشتقات نفتی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم در حقیقت زمینه‌ساز افزایش هزینه‌های جاری دولت حتی به بهای ایجاد بدهی‌های سنگین و کاهش ارزش پول ملی بود و خلق تورم ۶۰ درصدی به روایت اخیر بانک مرکزی در یک سال منتهی به شهریور ۱۴۰۰ و دلار ۳۳ هزار تومانی را رقم زد، افکار عمومی هم اکنون که دولت سیزدهم هم خود معترف است در حال تسویه بدهی‌های بر جای مانده از دولت قبل می‌باشد، بر این باور است مواضع دولت برای خنثی‌سازی اثر تحریم‌ها با احیای برجام یا بی‌احیای برجام باید شفاف، روشن و قاطعانه باشد و با اخذ طیف وسیعی از سیاست‌های اقتصادی در حوزه خارجی از شرایطی رقم بخورد که اقتصاد در برابر هر گونه تحریم‌های احتمالی مقاوم باشد.
در نهایت برخی کانال‌های خبری روز گذشته با انتشار اخبار مرتبط با احیای برجام تلاش کردند فضایی در بازار ارز و طلا رقم بزنند که نرخ‌ها افت بیشتری پیدا کند، به هر ترتیب اگر این وضعیت با ثبات همراه شود و تحلیل‌ها و این اخبار به نتیجه برسد، فروشندگان ارز و طلا در این روز‌ها پشیمان نخواهند شد، اما اگر این بار نیز نتیجه‌ای از نشست‌ها و مذاکرات هسته‌ای خارج نشود، خریداران این روز‌های ارز و طلا و سکه جزو برندگان آتی بازار خواهند بود و گذر زمان است که مشخص می‌کند بازنده و برنده در بازار‌های مذکور کیست. قیمت سکه طرح جدید روز دوشنبه (ششم تیرماه) با ۵۵۰‌هزار تومان کاهش قیمت نسبت به روز یک‌شنبه به ۱۴میلیون‌و۱۵۰‌هزار تومان رسید. سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم نیز با قیمت ۱۳میلیون‌و۷۰۰‌هزار تومان معامله شد.
همچنین نیم‌سکه ۸ میلیون‌و۵۰‌هزار تومان، ربع‌سکه ۵ میلیون‌و۵۰‌هزار تومان و سکه یک گرمی ۲میلیون‌و۹۵۰ تومان قیمت خورد. علاوه بر این، در بازار طلا نیز نرخ هر گرم طلای ۱۸عیار به یک‌میلیون‌و۳۶۸‌هزار تومان رسید و قیمت هر مثقال طلا ۵میلیون‌و۹۲۸‌هزار تومان شد. قیمت اونس جهانی طلا نیز هزارو۸۳۸دلارو۵۱سنت بود.