«ابتکار» حضور ایران در اجلاس کشورهای ساحلی خزر را بررسی می‌کند نشست استراتژیک با همسایگان خزری

گروه بین‌الملل - عشق آباد پایتخت ترکمنستان از امروز میزبان ششمین اجلاس سران کشورهای حاشیه خزر است. در این رابطه سران کشورهای ساحلی دریای خزر شامل ایران، روسیه، قزاقستان، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان بار دیگر و این بار در عشق آباد گردهم می آینده و به همین منظور،   سید ابراهیم رئیسی نیز امروز در راس هیاتی عالی رتبه از مقامات سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در این نشست، به ترکمنستان سفر می‌کند. نشست سران کشورهای ساحلی خزر  نخستین‌‌بار به پیشنهاد «صفرمراد نیازف» رئیس جمهوری وقت ترکمنستان و با هدف تعیین رژیم حقوقی دریای کاسپین و با حضور روسای جمهور وقت ایران، روسیه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان در اردیبهشت ۱۳۸۱ در عشق آباد برگزار شد. دور دوم این اجلاس نیز در ۲۴ مهر ۱۳۸۶ در تهران برگزار شد.
جایگاه استراتژیک ایران در خزر
منطقه آسیای مرکزی از منظر ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی و همچنین ترانزیتی به دلیل موقعیت حساسی که بین سه تمدن روسی، چینی و اسلام قرار دارد، یک منطقه بسیار مهم به شمار می آید.
 به باور کارشناس ارشد مسائل اوراسیا،  کشورهای آسیای مرکزی در «کانون بیضی استراتژیک انرژی» که توسط اقتصاددانان و کارشناسان انرژی مطرح می‌شود، قرار دارند. این کانون خلیج‌فارس، بخش‌هایی از اوراسیا و همچنین آسیای میانه را در برمی‌گیرد، به همین دلیل زمینه بسیار خوبی برای همکاری میان ایران و کشورهای آسیای مرکزی وجود دارد.


به گزارش ایرنا، امروزه حمل‌ونقل به عنوان یکی از مهم‌ترین راه‌های درآمدزایی و پیشرفت اقتصادی درجهان به شمار می‌رود و ایران از این نظر در منطقه‌ای ویژه و موقعیت استثنایی قرار دارد. به عبارت دیگر، ایران در یک چهارراه  ترانزیت جهانی قرار گرفته که از یک سو به شرق دور و از سوی دیگر به کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) می‌رسد؛ همچنین از سوی دیگر به اروپا و آفریقا مسیر دارد که این موقعیت ویژه در نقشه جهان می‌تواند کشور را از نظر حمل کالا و ترانزیت به یک قدرت جهانی تبدیل کند.
یک گام به پیش
در همین رابطه روز گذشته حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان که پیش از ابراهیم رئیسی به ترکمنستان سفر کرده است، در سخنرانی خود در اجلاس وزرای خارجه کشورهای ساحلی خزر مسئله حفاظت از محیط زیست و منابع زنده دریای خزر بایستی به عنوان یکی از موضوعات دارای اولویت، در دستورکار و پیگیری کشورهای ساحلی خزر قرار گیرد.
وی افزود:‌ برگزاری اجلاس‌های وزرای امور خارجه کشورهای ساحلی دریای خزر، فرصت مغتنمی را برای همفکری درخصوص مسائل این دریا و موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی فراهم می‌سازد و می‌تواند موجب تقویت گسترش همکراری‌های پنج جانبه در دریای خزر گردد.
وزیر خارجه کشورمان در بخش دیگری از سخنان خود اشاره کرد: از زمان امضای کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر چهار سال می‌گذرد، در این رابطه اگرچه یک گام مهمی برداشته‌ایم، ولی موضوعات بسیار مهم «تعیین مناطق آبی» و «تحدید حدود بستر و زیر بستر» دریای خزر همچنان باقی مانده است. پس از امضای کنوانسیون به منظور بررسی ابعاد مختلف همکاری در دریای خزر و با اولویت کار بر روی تدوین پیش نویس موافقتنامه‌ای در خصوص خطوط مبدا، «گروه کاری مقامات عالیرتبه در مورد مسائل دریای خزر» تشکیل شد.طی چهار سال گذشته چهار اجلاس گروه کاری برای نهایی کردن پیش نویس موافقتنامه خطوط مبدا برگزار شد و هنوز مذاکرات آن ادامه دارد. علاوه بر آن چندین اجلاس برای تدوین و نهایی کردن اسناد تخصصی پنج جانبه به صورت مجازی برگزار شده است که مذاکرات آنها نیز همچنان ادامه دارد. البته طی این مدت با وجود شیوع کرونا تلاش‌ها و اقدامات زیاد و بسیار خوبی برای پیشبرد همکاری‌های پنج جانبه در مورد مسائل خزر صورت گرفته است. با این حال تاکید داریم برای بهره‌مندی از مزایای کنوانسیون در به سرانجام رساندن توافق در مورد خطوط مبدا تسریع به عمل آید.  بدیهی است مشخص شدن خطوط مبدا منجر به اجرایی شدن کنوانسیون خواهد شد.
امیرعبداللهیان همچنین با بیان اینکه سازوکار همکاری جمعی در زمینه‌های حفظ ثبات و امنیت و گسترش همکاری‌های اقتصادی پنج جانبه در دریای خزر همواره مورد تاکید جمهوری اسلامی ایران بوده است، گفت: این موضوع از لحاظ امنیت و منافع ملی همه کشورهای ساحلی دریای خزر بسیار حائز اهمیت است. در این رابطه از سازوکارهای پنج جانبه از جمله پیشنهاد اخیر روسیه به منظور تکامل و تشکیل ساختار همکاری در دریای خزر حمایت می‌کنیم و معتقدیم این ابتکار باعث نظام‌مند کردن و تقویت همکاری‌ها در دریای خزر خواهد شد.
وی اضافه کرد: از پیشنهاد برگزاری دومین «همایش اقتصادی خزر» در روسیه حمایت می‌کنیم و بر این نظریم که توجه ویژه کشورهای ساحلی به دو حوزه تجارت و حمل و نقل در دریای خزر، به عنوان دو بازوی محرک رشد، توسعه و رفاه و پیشرفت کشورهای ساحلی این دریا باید همواره مورد عنایت ویژه کشورهای ساحلی دریای خزر قرار داشته باشد. همچنین مسئله حفاظت از محیط زیست و منابع زنده دریای خزر بایستی به عنوان یکی از موضوعات دارای اولویت، در دستورکار و پیگیری کشورهای ساحلی خزر قرار گیرد. علی‌رغم تصمیم متخذه در پنجمین اجلاس طرف‌های متعاهد کنوانسیون حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر در عشق آباد در سال ۲۰۱۴ در مورد استقرار دبیرخانه کنوانسیون تهران در منطقه، این تصمیم هنوز اجرایی نشده است، لذا مدیریت صحیح حفاظت از محیط زیست دریای خزر و استقرار دبیرخانه موقت «کنوانسیون تهران» در منطقه مورد تاکید ما است.