روزنامه ایران

تغییر توزیع درآمد به نفع کم درآمدها

تازه ترین تحلیل ها از تغییر شرایط به نفع کم درآمدها پس از اجرای سیاست اصلاح ارز ترجیحی خبر می دهد، بطوری که علاوه بر بهبود شکاف طبقاتی سهم کم درآمدها از درآمد کل کشور بیشتر شده است.
در اواخر سال گذشته به‌صورت رسمی اعلام شد که ارز 4200 تومانی برای سال 1401 از اقتصاد کشور حذف خواهد شد. به‌ دنبال آن در اردیبهشت ماه سال 1401 طرح اقتصادی دولت با عنوان جراحی اقتصادی توسط مجلس مصوب شد و دولت اجرای این طرح را در دستور کار قرار داد. پس از سیاست دولت مبنی برحذف ارز 4200 تومانی و آغاز مرحله جدید آزادسازی یارانه‌ها، قیمت کالاهای اساسی مشمول افزایش قیمت شد. ازجمله این کالاها می‌توان به مرغ، تخم مرغ، روغن و لبنیات اشاره کرد. این اقلام به‌صورت مستقیم بر هزینه‌های خانوار تأثیر داشته و اقلام وابسته به این کالاها نیز به‌صورت غیرمستقیم بر هزینه‌های خانوار تأثیر خواهند گذاشت. در این راستا دولت با تقسیم‌‌بندی جامعه به 10 دهک، برای دو ماه به دهک‌های اول تا سوم 400 هزار تومان و به دهک‌های چهارم تا نهم 300 هزار تومان یارانه پرداخت می‌کند. هدف از طرح اقتصادی دولت با عنوان جراحی اقتصادی، توجه به توانمندسازی اقشار ضعیف و محروم جامعه و نیز جلوگیری از رانت، فساد و قاچاق کالاهای اساسی به کشورهای دیگر است.
در همین زمینه مرکز آمار ایران در تازه‌ترین گزارش تحلیلی خود تأثیر افزایش قیمت‌ها را بر شاخص‌های نابرابری بررسی کرده است.
یکی از راه‌های سنجش اثر پرداختی‌ها روی درآمد خانوارها، محاسبه شاخص‌های توزیع درآمد است که در این میان ضریب جینی برای سنجش نابرابری درآمد جامعه مورد استفاده قرارمی گیرد. ضریب جینی عددی است بین صفر و یک (یا صفر و صددرصد) که در آن صفر به معنی توزیع کامل برابر درآمد یا ثروت و یک به معنای نابرابری مطلق در توزیع درآمد یا ثروت است. چون بیشتر یا کمتر شدن ضریب جینی به تنهایی نمی‌تواند وضعیت توزیع درآمد را در جامعه نشان دهد، بنابراین برای محاسبه میزان عدالت در توزیع درآمد، سهم درآمدی که هر یک از گروه‌های جامعه به‌دست می‌آورند نیز محاسبه می‌شود. اگر فاصله بین درآمدی که 10، 20 و 40 درصد پایین‌ترین گروه جامعه به‌دست می‌آورند با درآمد 10، 20 و40 درصد از پردرآمدترین افراد، تفاوت زیادی داشته باشد نشان دهنده توزیع ناعادلانه درآمد در یک سرزمین است.



شاخص‌های توزیع درآمد
به منظور بررسی اثرات یارانه نقدی پرداختی به خانوارها ضریب جینی و سایر شاخص‌های توزیع درآمد براساس متغیر درآمد کل خانوار برای کل کشور و در مناطق شهری و روستایی، ابتدا برای سال‌های 1395 تا 1400 محاسبه و سپس با اضافه کردن یارانه پرداختی به 9 دهک درآمدی سال  1400 (مبلغ سرانه 400 هزار تومان برای دو ماه به سه دهک اول و 300 هزار تومان برای دو ماه به دهک‌های چهارم تا نهم)، بر اساس درآمدهای جدید دوباره شاخص‌های توزیع درآمد محاسبه شده است.
روند تغییرات ضریب جینی نشان می‌دهد که در کل کشور در سال 1395 ضریب جینی 0.3866 است و روند افزایشی آن تا سال 1397 که به 0.4020 رسیده است، ادامه دارد. از سال 1398روند نزولی ضریب جینی را شاهد هستیم و از 0.3958 در سال 98 به 0.3918 در سال 1400 کاهش یافته است. طبق انتظار، با پرداخت یارانه نقدی به 9 دهک درآمدی ضریب جینی دوباره نسبت به سال 1400 کاهش نشان داده و به 0.3938 رسیده است. این پرداخت نقدی موجب شده که ضریب جینی از سال 95 نیز کمتر شود. افزایش قیمت‌ها با فرض ثابت ماندن مصرف، افزایش هزینه‌ها را به‌دنبال داشته است. ولی با توجه به تورم دهکی، افزایش هزینه در دهک‌ها متفاوت رخ داده است، لذا ضریب جینی پیش‌بینی شده با افزایش قیمت برای سال 1401 عدد 0.3831 شده است.
در مناطق شهری شاهد روندی مشابه کل کشورهستیم. ضریب جینی از 0.3652 سال 95 به 0.3822 در سال 97 افزایش داشته و روندی کاهشی از سال 98 (0.3747) آغاز شده است و به 0.3691 درسال 1400 رسیده است. تأثیر افزایش قیمت و تورم ایجاد شده روی دهک‌های مختلف موجب کاهش ضریب جینی به عدد 0.3669 درسال 1401 شده است.
با توجه به تورم ایجاد شده درسال 97 و کم ارزش شدن بیشتر یارانه‌ها، درآمد خانوارهای شهری در ابتدا با هم فاصله زیادی گرفته و موجب افزایش ضریب جینی خانوارهای شهری در آن سال شده است. ولی درسال‌های بعد، اکثریت خانوارهای شهری خود را با تورم هماهنگ کرده‌اند که موجب کاهش ضریب جینی خانوارهای شهری درسال‌های بعد شده است ولی کماکان ضریب جینی سال 1400 از ضریب جینی سال96 بیشتراست. با پرداخت یارانه نقدی این شاخص به 0.3609 کاهش یافته است.
همچنین درمناطق روستایی، روند افزایشی ضریب جینی که ازسال 95(0.3538) شروع شده بود تا سال 1400(0.3814) ادامه یافته (هرچند کاهش بسیار ناچیزی در این ضریب درسال 97 مشاهده می‌شود) و در صورت پرداخت یارانه نقدی به 9 دهک درآمدی روستایی ضریب جینی به عدد 0.3660 خواهد رسید که نابرابری همچنان بیشتراز سال 95 است. تأثیر افزایش قیمت و تورم ایجاد شده روی دهک‌های مختلف موجب کاهش ضریب جینی به عدد 0.3512 است که نابرابری همچنان بیشتر از سال 95 است.

تغییر شرایط به نفع کم درآمدها
براساس گزارش مرکزآمار ایران، در کل کشور سهم دهک اول درآمدی از سال 95 تا 1400 روندی نزولی داشته و وضعیت اقتصادی کم درآمدترین خانوارها بدتر شده است. با پرداخت یارانه نقدی سهم خانوارهای دهک اول بیشتر شده و حتی بیشتر از این سهم درسال 95 است که وضعیت مشابه تغییرات سهم درآمد در دهک اول در مابقی دهک‌ها نیز قابل مشاهده است. با افزایش قیمت‌ها و تورم موجود در دهک اول سهم هزینه خانوارهای دهک اول بیشتر شده و به 2.39 درصد در سال 1401 رسیده که بیشتر از این سهم در سال 95 است.
در دهک دهم در سال‌های 95 تا 1400، سهم دهک تا سال 99 تقریباً روندی صعودی نشان می‌دهد (ثروتمندترشدن پردرآمدها). درسال 1400 این سهم دوباره کاهش یافته و به کمتر ازسال 95 سقوط کرده است. با عدم پرداخت یارانه به خانوارهای دهک دهم، کاهش بیشتر از قبل نیز شده است. با افزایش قیمت‌ها درسال 1401 و تورم موجود دراین دهک این سهم مجدداً کاهش یافته و به کمتر ازسال 95 سقوط کرده است. درمناطق شهری سهم دهک اول درسال 1401 نسبت به سال 1400 افزایش یافته ولی هنوز به این سهم در سال 95 نرسیده است. بنابراین، سهم دهک دهم در سال 1401 نسبت به 1400 کاهش نشان می‌دهد. سهم این دهک در سال 1401 به‌دلیل افزایش قیمت‌ها و متفاوت بودن تورم بین دهک‌ها از سال 95 هم کمترشده است. از اطلاعات به‌دست آمده برای دهک اول و دهم می‌توان نتیجه گرفت که کاهش ضریب جینی در سال 1401 به‌دلیل بهبود وضعیت کم درآمدها و بدتر شدن وضعیت پردرآمد‌ها رخ داده است.

بازگشت سهم کم درآمدها به وضعیت سال 95
سهم درآمدی بیست درصد کم هزینه‌ترین از کل هزینه در کل کشور و مناطق شهری و روستایی در محدوده مشابهی قرار دارد. در کل کشور این سهم از 6.1 درصد درسال 95 به 5.9 درصد درسال 1400 کاهش یافته است. تأثیر حذف ارز ترجیحی که موجب افزایش قیمت‌ها شده، این سهم را درسال 1401 به 6.2 درصد افزایش داده است که این سهم در بین سال‌های 95 الی 1401 بیشترین است.

درآمد ثروتمندان کمتر شد
درکل کشور سهم هزینه بیست درصد پرهزینه‌ترین در کل هزینه در سال 95 نزدیک به 46.7 درصد است و بعد از نوسانات مکرر در سال‌های 96 الی 99 مجدداً در سال 1400 به 46.7 درصد رسیده است. با افزایش قیمت‌ها درسال 1401 این شاخص به 45.9 درصد کاهش یافته است. می‌توان گفت در دوره 95 الی 1401 این شاخص در سال 1401 در کمترین میزان خود قرار دارد.
همچنان که کمک‌های چند برابری برای دهک‌های پایین درآمدی (تا سه برابر یارانه نقدی در بعضی مناطق) موجب بهبود نسبی توزیع درآمد درسال 98 شده بود، با پرداخت یارانه نقدی به 9 دهک درآمدی، دوباره شاهد این بهبود در سال 1401 خواهیم بود.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اقلیتی اکثریت‌نما داریم (اعتماد) تروریست‌ها در سوریه از راه نرسیده به جان هم افتادند (کيهان) در «عسر»‌ها منتظر «یسر»‌ها باشید (جوان)پزشکیان: باید مردم را مطمئن کنیم که از نظر معیشتی مشکل پیدا نمی کنند (شهروند)
سایر اخبار این روزنامه
کم‌کاری خودمان را گردن جوانان نیندازیم سید جلال از درون یک قهرمان بود 70 درصد مردم امیدوار به آینده رشد نقدینگی منفی شد دستور رئیسی به مخبر برای بررسی شبهات کنکور تغییر توزیع درآمد به نفع کم درآمدها همرزم حاج قاسم معاون سیاسی وزارت کشور شد تغییر فاز روغن از واردات به صادرات قاتلان امید جلادان حقیقت بودجه قرمز در منطقه سبز ایران اراده کند در سرزمین اشغالی تلافی می‌کند قطعه‌سازان ایرانی در راه سرزمین شمالی درباره زلزله هرمزگان از فین تا سرخوش مهاجرت تا بهشت